Giáo sư Trần Văn Giàu bệnh lâu. Cái ngày ấy sẽ đến đã đến. Nghe tin tôi rụng rời thương cảm. Còn nhớ năm 1996, khi in xong bộ sách, nghe lời cô giáo Phan Thị Minh Châu (Cháu gọi ông Phan Đăng Lưu bằng chú ruột), tôi mang quyển Kẻ sĩ Việt Nam với chân dung của 94 danh nho đến tặng bác Giàu ở đường Phạm Ngọc Thạch. Bác rất vui nheo nheo cặp mắt không kính đọc dòng đề tặng “Kính tặng một kẻ sĩ của thời nay TRẦN VĂN GIÀU. Vợ chồng cháu Thái Doãn Hiểu” Bác bỗng mỉm cười hồn hậu nói “Kẻ sĩ là người đạo cao đức trọng, cô chú thương thì gọi thế chứ thực ra bác chưa xứng đáng đâu”. Tôi lẩm nhẩm “Trời đất, bác Giàu không dám nhận mình là kẻ sĩ thì ở nước ta thời nay ai xứng đáng đây ?
Là người mang dòng máu trực hệ thúc bá với ông Phan Đăng Lưu, tôi hỏi chuyện bác Giàu về quan hệ tình bạn giữa hai người.Bác Giàu đính chính ngay “Sao lại gọi là bạn được. Thầy chứ. Ông Lưu ổng là thầy tôi. Những năm thập niên 20 của thế kỷ trước tên tuổi ảnh lẫy lừng tả xung hữu đột trên mặt trận báo chí ở Sài Gòn. Chính anh Lưu dạy, dìu dắt tôi viết báovà làm cách mạng, nên người hôm nay là nhờ ảnh.
Bác say sưa kể cho tôi nghe ngày độc lập ở Sài Gòn năm 1945 bằng cái giọng hào sảng của một người đứng đầu chính quyền cách mạng lâm thời ở Nam Bộ. Chúng tôi nói chuyện rất ăn ý về triết học, về chủ nghĩa Mác. Bác rầu rầu nói “Cách mạng xã hội chủ nghĩa không thành công vì người ta không hiểu chủ nghĩa Mác, làm sai nó, biến nó thành thứ chủ nghĩa xã hội trại lính, chứ nó là một học thuyết bách chiến bách thắng. Riêng triết học macxít với phép Duy vật biện chứng và phép Duy vật lịch sử sang nửa thế kỷ XXI nhân loại vẫn loay hoay chưa có một triết thuyết nào thay thế được”.
Ra về, để đáp lễ, bác Giàu đến trước giá sách rút một cuốn dày ngót ngàn trang về Chủ nghĩa Mác và cách mạng Việt Nam vừa in xong 500 bản tặng tôi với lời đề từ thân mật và chữ ký ngay ngắn. Bác cười vui “Nhuận bút 5 triệu đồng, không đủ ăn sáng và uống cà phê cho 5 năm ngồi viết nó”.
Sài Gòn, 17-12-2010
Thái Doãn Hiểu