"Ở Việt Nam còn rất nhiều việc chưa được minh bạch, kể cả việc nhỏ và việc lớn, kể cả những chủ trương, quyết định và những vụ việc tiêu cực, tham nhũng, sai lầm. Nhiều việc được cho là “nhạy cảm” để lấy cớ đó không minh bạch thông tin.

Xem lại Phần 1: “Có những người bán rẻ Tổ quốc vì quyền lợi cá nhân”

Trong phần 1, tôi đã nói về lý do phải kiểm soát quyền lực. Trong phần 2 này, tôi xin góp bàn về quyền lực cần được kiểm soát như thế nào, bằng cách nào?

Ông Vũ Ngọc Hoàng. Ảnh: Nhật Minh/ Vnexpress

Nhà văn Phan Trang Hy

NVTPHCM- Thơ ca Việt Nam đương đại xuất hiện nhiều loại, nhiều kiểu, nhiều tên gọi khác nhau. Nào là “thơ tự do”, “tân hiện đại”, “hậu tân hiện đại”, “tân hình thức” v. v… ảnh hưởng sự giao thoa của văn học thế giới đương đại. Người đọc, khi thưởng thức một bài thơ, dù đó là kiểu loại gì thì họ chẳng quan tâm; chủ yếu họ quan tâm chất lượng của bài thơ. Điều vui nhất cho từng nhà thơ là bài thơ có chất lượng ấy đọng lại những gì trong lòng người đọc. Với tôi, “Lời thề lá Sen” của Nguyễn Đăng Luận cũng thế, gây được thiện cảm của giới yêu thơ.

“Lá Sen chưa kịp đi tu

Mà hoa cúc đã nhuộm thu óng vàng

Yêu em mua cốm làng Vòng

Nâng niu anh gói trong lòng lá Sen

Lời thề hôm ấy của em

Thơm như cốm ướp hương Sen giữa mùa

Không ngờ anh thật không ngờ

Lá Sen rách. Cốm bây giờ thơm đâu?”

Trước tiên, hình ảnh thơ “Sen”, “cốm” gợi bao điều suy ngẫm. Từng cặp câu lục bát đều có“Sen” và 3 cặp thơ còn lại có “cốm” như lặp đi lặp lại cái tình ý gắn bó, thủy chung. Chính cái tình ý ấy đã tạo nên tiêu đề bài thơ - “Lời thề lá Sen”. Nói đến lời thề của con người là nói đến những gì cao đẹp, thiêng liêng, nâng tâm hồn người đến chỗ chân, thiện, mỹ. Chính lời thề là ngọn lửa, là con đường, là niềm tin để con người hoàn thiện phẩm hạnh “Người” của mình. Và, “Lời thề lá Sen” chính là lời thề để chủ thể trữ tình làm thanh sạch tâm hồn trong chốn thơ ca.

Rồi con ra trường
Có thể ở văn phòng hay ra đường phố
Con hãy nhớ lời cụ Hồ dạy dỗ
“Với dân phải kính trọng lễ phép”
Đừng nhìn nhân dân như kẻ hận thù
Có sức mạnh trong tay
Không có nghĩa là luôn dùng bạo lực
Nhân dân nâng thuyền và cũng lật thuyền

.

Hoàng Khôi

Năm 2015 cả nước ta đã long trọng kỷ niệm 250 năm sinh Đại thi hào dân tộc Nguyễn Du, danh nhân văn hóa được UNESCO vinh danh toàn thế giới cùng với 107 nhân vật nổi tiếng khác. Đây là lần thứ hai Nguyễn Du được nhận vinh dự này. (Lần thứ nhất, vào 1965 Hội đồng Hòa bình thế giới cũng đã tổ chức vinh danh cụ nhân kỷ niệm 200 năm sinh.)

Hai lần kỷ niệm năm sinh là hai lần Nguyễn Du bước ra đại lộ văn minh nhân loại, đem lại niềm tự hào cho non sông Việt, dân tộc Việt, văn chương và ngôn ngữ Việt.

Tuy nhiên, theo lệ tục Việt thì ngày mất thường tính theo âm lịch mới là ngày lễ trọng đối với các bậc tiền nhân. Ngày đó trong gia đình, gia tộc, bà con, bạn bè thường đi thăm mộ, đến nhà thờ thắp hương tưởng nhớ người đã khuất. Đây là một việc làm đầy tính nhân văn theo nguồn mạch của tình cảm uống nước nhớ nguồn, sống tết, chết giỗ trong tâm thức người Việt. Ngày mất của Đại thi hào Nguyễn Du là 10/8 năm Canh Thìn (16/9/1820). Vào ngày đó hàng năm, gia tộc Nguyễn Tiên Điền đều tổ chức cúng giỗ. Khi hình thành Khu lưu niệm Nguyễn Du ở huyện Nghi Xuân, các kỳ giỗ đều được tiến hành có sự kết hợp giữa gia tộc Nguyễn Tiên Điền với đại diện chính quyền. Trong gần 200 năm sau ngày mất của Nguyễn Du, chúng ta mới ghi nhận một lễ giỗ lớn có tiếng vang cả nước là lần giỗ vào ngày 10/8 Canh Tý (8/9/1924) do Hội Khai trí Tiến Đức tổ chức tại Hà Nội. Trong ngày giỗ ấy, có bài giới thiệu tiểu sử Nguyễn Du do Trần Trọng Kim đọc, diễn văn bằng hai thứ tiếng Việt-Pháp của Phạm Quỳnh, một bài văn bia do Bùi Kỷ soạn và một màn biểu diễn hát nói của Nguyễn Đôn Phục. Đến nay tấm bia vẫn còn được bảo quản trong một khu vực khiêm tốn ở đường Hàng Trống ngay sát Hồ Gươm; còn bài diễn văn của Phạm Quỳnh với câu nói nổi tiếng: “Truyện Kiều còn, tiếng ta còn. Tiếng ta còn, nước ta còn” vẫn nguyên vẹn tính thời sự và có một sức sống mãnh liệt.

Năm 2016 là lần giỗ thứ 196 năm ngày mất của cụ Nguyễn Du, Hội Kiều học Việt Nam cùng UBND tỉnh Hà Tĩnh đã kết hợp làm một lễ tưởng niệm long trọng. Nếu xét ở tầm cả nước thì đây là lần giỗ thứ 2 sau lần giỗ của Hội Khai trí tiến đức năm 1924. Lần giỗ này diễn ra trong một bối cảnh khá đặc biệt: Hội Kiều học Việt Nam đang chuẩn bị Đại hội lần II (vào tháng 11/2016) hướng tới kỷ niệm 200 mất của Nguyễn Du vào năm 2020; còn cả tỉnh Hà Tĩnh đang tích cực khắc phục những hậu quả về môi trường biển, để ổn định và tiếp tục phát triển mọi mặt. Cái đích của hoạt động văn hóa này là phát huy những giá trị văn hóa, truyền thống văn hóa quê hương, xây dựng niềm tin, tạo dựng một môi trường tinh thần lành mạnh.