NSND.Doãn Hoàng Giang năm nay đã bước sang tuổi 74 mà phong độ vẫn rắn rỏi và lịch lãm. Ông như lẫn trong số tài tử Hollywood hoặc những nhà triệu phú, trong số này có cả Tổng thống Bush của Hoa Kỳ và Tổng thống Putin của Nga…Họ đều là những người thích mặc quần Jeans, trông mạnh khỏe và trẻ trung. Có lẽ chẳng có một mốt quần áo nào như jeans, hàng trăm năm nay không thay đổi kiểu dáng mà vẫn rất mốt, vẫn thời trang và sành điệu, là sở thích của cả hai giới tính và mọi tầng lớp xã hội, thuộc nhiều nền văn hóa khác nhau trên thế giới.
Bốn mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông nghệ sỹ Doãn Hoàng Giang đều “đóng” cả “cây bò” (theo cách gọi riêng của Miền Bắc). Và lúc nào ông cũng đội xùm xụp chiếc mũ lưỡi trai hàng hiệu đủ che mái tóc bạc không đều túm đuôi ngựa vổng lên sau gáy. Cặp kính lão tròn như kính lúp đã phóng to những nốt đồi mồi ghi dấu ấn thời gian trên khuôn mặt đầy cá tính mà lúc nào cũng tươi rói, thoáng trông ông như một tay nhậu nhẹt có hạng, ấy vậy mà cả đời tịnh không đụng lấy một hớp rượu.
Doãn Hoàng Giang hiền lành, tốt bụng. Ông có thú vui hay “đầu tư vật chất” cho người đẹp. Thằng con trai tài hoa nào mà cố gắng “cưa cẩm” khiến ông động lòng, thể nào cũng móc túi cho một thứ gì đó, có thể là một vật rất quý như nhiếc bật lửa zippo xịn chẳng hạn. Tiệc tùng dẫu có vui đến mấy, ông cũng chỉ dùng không hết một lon Coca.
Với Doãn Hoàng Giang - “Sân nhà” đã trở thành quá khứ, còn “Sân khấu” và “Sân cỏ” mới thật sự là “Người tình trăm nãm” của ông. Có thể nói, Doãn Hoàng Giang là một trong những người yêu bóng đá nhất Việt nam cũng không ngoa. Ông rất thích cái lý sự của văn minh phương Tây là con người chỉ sống có một lần và vì thế, đừng bao giờ bỏ lỡ cơ hội để tận hưởng niềm vui, hạnh phúc của cuộc sống hiện hữu duy nhất đó. Trừ uống rượu!
NSND.Doãn Hoàng Giang còn có tên cúng cơm là Doãn Đức Viên, sinh năm 1936. Ông là hậu duệ 5 đời của hai danh thần nhà Nguyễn là Doãn Uẩn và Doãn Khuê, thuộc dòng họ Doãn xã Song Lãng, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình. Ông thuộc thế hệ đầu tiên, thế hệ Vàng của Trường Sân khấu Điện ảnh Việt Nam. Ông là Chủ tịch Hội đồng nghệ thuật Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam khoá VI và khoá VII. Doãn Hoàng Giang là đạo diễn nổi tiếng của sân khấu đương đại Việt Nam - Người đi tiên phong trong việc cách tân sân khấu Chèo.
Câu chuyện tôi kể dưới đây lại không mấy liên quan đến công việc đạo diễn sân khấu của ông.
Số 51 phố Trần Hưng Đạo Hà Nội, là một địa chỉ văn hóa nghệ thuật rất nổi tiếng - Mái nhà chung của nhiều hội, nơi đã để lại dấu ấn của nhiều tên tuổi văn nghệ sỹ lớn của nước nhà. Dinh thự được xây theo kiến trúc Art Deco từ những năm 1920 của thế kỷ trước. Kiến trúc hiện đại, tao nhã mà tiện dụng, toàn bộ mặt tiền của tòa nhà nhìn ra con phố rộng, mặt đường trải nhựa phẳng lỳ, vỉa hè rộng rãi với hai hàng cây xanh râm mát quanh năm. Phía sau cây sy già cuối khuôn viên là khu nhà phụ đã được chồng đống lên thành 7 tầng mới đủ chỗ cho văn phòng các hội làm việc. Riêng tầng 3, Hội nghệ sỹ Sân Khấu dành cho Câu lạc bộ Sân khấu Thể nghiệm, cũng là nơi tạm thời làm “Bếp ăn trưa” cho anh em VNS của cả “Nhà 51” theo sáng kiến của NSND. Trọng Khôi, ông đã bạo dạn giao cho vợ chồng một người quen, rất mê văn nghệ thầu dịch vụ này nên nơi ăn, nơi uống của anh em cũng được gọn ghẽ, tươm tất. Vì vậy căn gác lúc nào cũng náo nhiệt, cũng đầy ắp tiếng cười.
Hôm ấy là một ngày vui, đáng nhớ. Chúng tôi hẹn nhau đến uống chai rượu “xách tay” của nhạc sỹ Trọng Bằng đem từ nước ngoài về góp tiệc. Quanh bàn đã đủ mặt các anh tài: Phạm Tiến Duật, Trọng Khôi, Văn Dung, Hồng Đăng, Doãn Hoàng Giang, tôi và mấy nghệ sỹ vừa từ Sài Gòn ra Hà Nội họp. Bữa rượu lại đúng vào ngày đi làm đầu tiên của vị nghệ sỹ nổi tiếng vừa rời ghế Bộ Trưởng về “Nhà 51” nhậm chức Chủ tịch Uỷ ban toàn quốc Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam. Ông là người giản dị, sống cởi mở. Chiếc mũ cát-két bằng len màu ghi nhạt, đội hơi lệch như làm duyên cho mái tóc bạc cắt cao, rất hợp với khuôn mặt thông thái của ông. Vị tân Chủ tịch tươm tất trong chiếc áo véc dạ màu xám, ve to không cài khuy, để lộ tấm áo len dệt màu ghi cổ quả tim và ve áo trắng không cà-vạt rất hợp với chiếc quần tuyt-xi màu thẫm, ly ủi thẳng tắp... Dường như ông không hề lạ lẫm với nơi đây. Họp xong, tân Chủ tich cùng lên “Tầng 3” ăn trưa với anh em văn phòng. Ông bước hết bậc cầu thang thì gặp Doãn Hoàng Giang vừa mở cửa định “chuồn” khỏi tiệc nhậu. Tân Chủ tịch mừng rỡ như gặp bạn thân, ông vồn vã nắm chặt tay Doãng Hoàng Giang, cười tươi, khen nức nở: “Kịch của ông làm rất hay, không thể chê vào đâu được! Đúng là chất Doãn Hoàng Giang!”. Anh đạo diễn bất ngờ được tân Chủ tịch khen thì cảm động lắm, chưa kịp tìm nhời đẹp để cảm ơn, thì tân Chủ tịch cẩn trọng đưa ngón tay trỏ đẩy nhẹ mục kỉnh lên như để ngắm kỹ con người tài hoa đứng trước mình. Ông lắc đầu, xúc động, giọng trầm xuống tỏ ra rất quan tâm: “Uống vừa thôi! Trông ông có vẻ kém sắc đi nhiều đấy!”…Vị Chủ tich chưa nói vãn câu mà Doãn Hoàng Giang đã như chết lặng, vội thu người chuồi ra khỏi đôi bàn tay trắng mềm của vị tân Chủ tịch. Đôi mắt kính to tròn của người đạo diễn trễ xuống, để lộ cặp mắt đục ngầu, trữu nặng trên gương mặt hầm hố như đang căng phẳng ra để chứa đầy sự ngơ ngác, bất ngờ, vừa như thất vọng vừa như hụt hẫng. Gương mặt lúc ấy làm tôi nhớ mãi cho đến tận bây giờ.
Như bị kích động mạnh bởi cú sốc kinh hoàng ấy, nên chưa đầy một tháng sau tôi đã vẽ xong chân dung NSND. Doãn Hoàng Giang. Khi vẽ tôi luôn bị ám ảnh bởi gương mặt ông, với chiếc mũ lưỡi trai có lô-gô chữ “A” và chiếc khăn in hoa đen trắng thắt lệch kiểu cách... Mặc dù rất cố gắng, nhưng tôi vẫn không thể tả được cái thần thái trong đôi mắt của ông - “điểm nhỡn” Doãn Hoàng Giang.
Đoạn kết:
Ông cựu Bộ Trưởng đáng kính giữ chức Chủ tịch Liên hiệp được ngót ba năm, mặc dù đã quá cái tuổi “xưa nay hiếm” nhưng vẫn đỏ đắn, khỏe mạnh. Ngày ngày với bao bộn bề công việc, lo toan: nào là chỉ đạo hoạt động các hội, nào là sáng tác... Trong khi ông đang làm cố vấn nghệ thuật cho chương trình khai mạc SEA Games 22, thì không may ngã bệnh rồi đột ngột qua đời vào cuối Đông năm ấy. Ông ra đi bình thản và mãn nguyện, để lại danh thơm cùng với những tác phẩm để đời sẽ còn sống mãi cùng năm tháng. Chỉ tiếc rằng, ông không còn cơ hội để hiểu: Nghệ sĩ Nhân dân Doãn Hoàng Giang là người đàn ông không biết uống rượu./.(dhgiang00) Chân dung NSND.Doãn Hoàng Giang
Tranh mực nho của Đinh Quang Tỉnh
(dhgiang002) Chân dung NSND.Doãn Hoàng Giang
Tranh sơn dầu của Đinh Quang Tỉnh