Hèn thường được đổ tại NGHÈO – “nghèo hèn”, tức là do nghèo nên hèn. Nói thế chưa đủ, bới khối kẻ giầu, giầu nứt đố đổ cách, vẫn hèn đó sao?
Hèn thường được gắn với NGU – “Cái thằng vừa hèn vừa ngu”. Nói thế cũng không được, bởi thiếu gì kẻ thông minh, bằng cấp đầy mình mà vẫn hèn?
Hèn còn là tư chất của kẻ NỊNH THẦN – Cái này đúng! Dân bảo chúng là bọn “bê đít” cấp trên”, đến cái “trung tiện” của quan trên hắn cũng bảo là thơm!. Kẻ nịnh nào cũng hèn, hèn đây là hèn với kẻ nó nịnh chứ với người yếu thế, nó lại rất hống hách. Nó hống hách được bởi nó cậy quyền thế của kẻ nó nịnh.
Nhà bác học vĩ đại Lê Quý Đôn từng viết: “ Phải biết sợ mới nên người” – nghĩa là muốn nên người, phải hèn. Có hèn mới sợ chứ? Nhưng SỢ theo ý cụ là cái gì? Chắc cụ muốn nhắc mọi người dù thường dân hay quan lại đều cần biết sợ LẼ PHẢI. Không thế, không thành NGƯỜI được?
Hèn thường được thanh minh tại THẾ - “Cái thế yếu quá nên phải hèn”. Nói thế là phiến diện. Mặc dù trong thực tế cuộc sống, hầu hết kẻ yếu thế, kẻ không có thế lực nào chống lưng, thì buộc phải chọn con đường hèn để sống. Sống đây không chỉ cho bản thân mà còn vì sự sống của họ hàng con cháu (mà cái này ở xã hội Á Đông ta, cho đến nay vẫn là điều nguy hại lắm, chứ không chỉ thời Nguyễn Trãi với hình phạt “tru di tam tộc”).
Vậy tại sao lại nói “Cái thế yếu quá nên phải hèn” là phiến diện? Phiến diện bởi thời nào cũng vậy, kẻ nắm cường quyền mà ngu tối, không dân chủ thì rất thường dùng cách dựa vào thế lực của mình để áp đảo, đe dọa người dưới quyền – Đấy mới thực sự là đồ hèn, chứ hèn do thế yếu thì về mặt nào đó có thể thông cảm được! Xưa các hiệp sĩ đấu kiếm nhau, nếu một bên bị rơi kiếm, thì bên kia dừng lại đợi đối thủ nhặt kiếm lên mới tiếp tục đấu. Như thế gọi là quân tử. Còn kẻ chém. người khi người ta tay không, hoặc kẻ chém. sau lưng đối thủ, đều bị gọi là đồ hèn! Đồng thời bọn chuyên dựa vào thế lực của bản thân để hù dọa người dưới quyền, còn hèn ở chỗ chúng rất sợ đụng chạm, dù chỉ là đụng chạm bóng vía kẻ thế lực hơn chúng.
Đồng dạng với loại hèn trên là loại người khi bị đuối lý trong tranh luận, khi không thể thắng được bằng lý lẽ thì quay sang dùng vũ lực. Loại này mới thực … HÈN! Mọi dã thú đều xử với nhau như thế.
HÈN cũng có dăm bẩy đường hèn, là vậy!
------------
http://tranhuythuan.wordpress.com/