Dăm năm trước, tôi được tham dự Trại sáng tác Văn học tại Điện Biên. Một hôm, vào thăm bảo tàng và xem sa bàn trận chiến Điện Biên Phủ, có hệ thống đèn nháy chỉ các cứ điểm và thuyết minh tự động. Bỗng một anh áo xanh thảng thốt kêu lên: “Nó không nói gì đến ông Giáp cả”. Mấy anh em trong đoàn sững sờ nhìn nhau. Tên tuổi Đại tướng Võ Nguyên Giáp gắn liền với chiến thắng “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” (Tố Hữu), thế mà quên được sao?
Hôm vừa rồi, ngồi uống bia, một anh bạn áo vàng phàn nàn: “Lễ kỷ niệm 70 năm khởi nghĩa Bắc Sơn, mà người ta không nhắc đến ông Tấn một câu”. Không rõ binh tình ra sao, nhưng cũng cảm thấy chạnh lòng. Ai cũng biết, khởi nghĩa Bắc Sơn có sự đóng góp to lớn của ông Chu Văn Tấn. Về sau, ông còn làm Bộ trưởng Quốc phòng và Phó Chủ tịch Quốc hội nữa. Thế mà, nghe đồn, nhiều tư liệu về ông đã bị hủy hoại, gồm: tranh, ảnh, phim, giấy tờ… không biết thực hư thế nào?
Chợt nhớ câu thành ngữ của nước ngoài: “Kẻ nào bắn vào quá khứ bằng súng lục, thì tương lai sẽ bắn vào nó bằng đại bác”. Chân lý là vậy, nhưng khi vận dụng vào hoàn cảnh cụ thể, người đời phải bẻ queo theo ý mình thì mới ăn tiền. Chẳng hạn, có thể phán rằng: kẻ nào phủ nhận quá khứ, hoặc bắn vào quá khứ bằng súng lục, thì sẽ được thăng chức và cấp cho đại bác để bắn tiếp…
Tuyên Quang, 1/10/2010
V.X.T