Tinh thần chống ngoại xâm thời chống Mỹ chống Pháp dường như đang lấn vào tư duy kinh tế hiện nay. Một số các dự án, mặc dầu nhân dân và quốc hội phản ứng mạnh, nhưng chính phủ vẫn quyết tâm làm bằng được. Điển hình có 3 dự án: Nhà máy lọc dầu Dung Quất (phản ứng về địa điểm đặt nhà máy), Khai thác bô xít ở Tây Nguyên và bây giờ là đường sắt cao tốc Bắc Nam.
Nhìn cách phát biểu của các bị bộ trưởng, phó thủ tướng, cách vội vàng bổ sung của đơn vị lập dự án, có cảm tưởng như đây là một việc làm vì “sĩ diện” hơn là vì lợi ích quốc gia.
Quốc hội một năm họp đến hai lần, nếu so với quãng thời gian dài đến hai mươi lăm năm của dự án đường cao tốc thì cũng vẫn là quá ngắn. Vậy thì tại sao không lùi việc thông qua dự án đến kỳ họp quốc hội sau? Chỉ sáu tháng thôi mà, có gì phải vội vã như nước sắp đến chân?
Chúng ta cần phải thay đổi tư duy làm kinh tế, nếu không đất nước sẽ phải hứng chịu hậu quả từ những cú quyết định “vì sĩ diện” này. Thật ra, quốc hội chúng ta vẫn còn là một quốc hội với mô hình chưa hoàn hảo. Phần lớn đại biểu quốc hội vẫn là quan chức thuộc chính phủ, các bộ ngành, các cơ quan địa phương thuộc khối hành pháp. Chính phủ nếu muốn có thể vận động phần lớn đại biểu quốc hội bỏ phiếu cho các dự án của mình. Vậy nên tính chất phản biện của quốc hội hết sức yếu ớt. Trong tình hình như vậy, nếu cứ tư duy kinh tế theo kiểu làm lấy được thì hậu quả khôn lường.
Với dự án đường sắt cao tốc, ai cũng thấy rõ việc bấm nút hãy còn quá sớm. Nhưng qua phát biểu mạnh mẽ của Phó thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng, chúng tôi thấy rằng, hầu như việc phản biện trong mấy ngày qua không làm cho chính phủ cân nhắc nhiều. Việc thông qua chỉ còn là vấn đề thủ tục.
Bao giờ thì thôi kiểu tư duy quyết tâm làm dự án như quyết tâm đánh giặc?