(Tản văn)

Một khoảnh khắc quen quen, là lạ. Khó có sự lẫn trộn, tạp pha với bất kỳ miền đất nào. Chẳng biết tôi có thiên vị mà cho rằng nơi đất Thăng Long - Hà Nội này, đi suốt chiều dài của không gian, thời gian, vẫn sinh thái, vẫn lưu tồn thứ Thổ - Ngơi - Thu thật riêng, thật ý vị, thật sang trọng.
Chiều nay vung vinh rượu ốc Tây Hồ. Mà đàm đạo. Mà thưởng ngoạn. Mà xúc động. Mà suy tư về mùa Thu Đất Bắc. Về mùa Thu Hà Nội…
Nước Hồ Tây sóng sánh ráng chiều thu như mật ong. Lững thững mây bay như lụa. Mượt mà gió se se mát rượi. Dậy thơm cốm, thơm sen dìu dịu. Thu khẽ khàng và đích thực. Thu mê hoặc và ru say lòng người. Chầm chậm đến. Chầm chậm đi. Mà sao như thấy bóng câu thoắt qua. Phải chăng vì yêu quá nên muốn níu Thu lại để dập dìu, lắng đọng. Bởi không thể mà quyến luyến, nhớ mong.  Thu về Hà Nội xao xuyến, lung linh, huyền ảo. Có lẽ ông Giời muốn làm phép thử cho sự tinh tế đón nhận, rung động của những tâm hồn Thăng Long – Hà Nội – Nghệ thuật. Dễ xúc động. Dễ nao lòng. Dường như trong khoảnh khắc đón nhận ấy, người ta mới cảm nhận thấu đáo cái tinh khiết, cái trong trẻo từ thiên nhiên thấm vào cõi lòng mà hướng về Chân-Thiện-Mỹ với tâm hồn mang mang cao rộng…
Bên Hồ Tây chiều Thu, nâng chén rượu cùng hứng khởi giao hòa, bầu bạn mở lòng cõi văn chương, thơ phú. Lãng đãng mà phóng túng. Dào dạt mà nhẹ tênh. Cứ bồng bềnh với những cặp tình sóng bước, quấn quýt vòng tay.
Nước Tây Hồ mật ong sóng sánh
Gió dịu dàng giăng mắc lòng yêu
Hẹn nhau một chiều Thu mềm quá
Đã xa dần nắng gắt trở dông
Nghe bốn câu thơ anh bạn vừa tức cảnh, thấy lòng rạo rực. “Nhìn” Thu mềm quá thì chỉ có con mắt thi sĩ mới cảm được; mà đâu chỉ riêng Thu, ấy là người ta thảnh thơi, thanh thoát đấy chứ. Và, người muốn yêu lại đổ cho gió giăng dây mắc lưới. Trong tôi, chợt mang mang liên tưởng đi về. Tôi gieo trong lòng mình một thoáng thương – nhớ! Một thoáng bâng khuâng – đa tình: Sài Gòn có Thu không nhỉ?
*
 *          *
Hình như sâm cầm vỗ cánh. Mặt nước Hồ Tây nhịp sóng. Ngâm nga giai điệu khúc tình Thu Trịnh Công Sơn: Đàn sâm cầm nhỏ vỗ cánh mặt trời...
Tôi ngất ngây trong men rượu cốm mà lẫn lộn. Giờ này là chiều, nghiêng bóng hoàng hôn. Thì, mặt trời ở đâu… Mới thấy hay. Thấy mê hoặc, quyến rũ của Đất – Trời – Thu – Hà Nội.
Hình như Duyên – Khí của đất trời Thu, khiến tôi cũng như bảng lảng theo gió. Theo chút nắng Thu mong manh ảo diệu. Bình minh hay hôn hoàng của những vần thơ xưa, cất lên từ đất này, xứ này:
Mịt mù khói tỏa ngàn sương
Nhịp chày Yên Thái mặt gương Tây Hồ
Những con gió Thu Tây Hồ mơn man, giăng mắc thịt da mà dậy sóng nỗi niềm. Con gió se se; ngọt ngào đưa tới chạnh lòng, chạnh nhớ tới miền đất Phương Nam – xa Hà Nội hơn ngàn cây số…
Anh bạn tôi thủng thẳng, mơ màng: Nếu Sài Gòn có Thu … thì có lẽ chỉ về đêm. Tôi phụ họa: về đêm trong khoảnh khắc giao mùa – giữa khô và mưa.
Mới hay, Thu đất Bắc – Thu Hà Nội là Một – Mùa – Đẹp – Buồn. Thu đẹp. Lại qua nhanh. Thu qua đi, Thu qua con đường – Tứ quý… Cứ như gót chân hồng hồng, thon thon của thiếu nữ qua đường, ngang đường – Nhớ lắm. Tiếc lắm. Tôi đọc ngâm đủ nghe cho mình những lời thơ Thu trong giai điệu nhẹ, thoảng trong gió Thu về lẩn quấn và vương vấn đâu đây:
Ơ kìa! Em – Áo trắng
Tan trường mưa lương vương,
Thoảng mùi hương con gái
Nâng gót Thu sang đường
Khi đọc đến câu thơ cuối, tôi thấy bạn thơ của tôi nghèn nghẹn nơi khóe mắt. Cứ như thơ Thu khởi phát mà đi vào Nước – Mắt – Thi – Nhân…
Hóa ra, còn một thực tế - như một thứ quy luật muôn đời của sáng tạo nghệ thuật. Mà, có lẽ nhất là sự sáng tạo trong địa hạt thơ – ca. Chẳng có gì mới khi phát ngôn rằng: Thơ chất chứa nội tâm mà bùng phát trong hứng khởi chủ quan – lãng mạn. Cái hứng đượm màu sắc chủ quan ấy, nhiều khi lấn át, xâm lăng cả thực thể ngoại giới.
Hãy nghe tiếng thơ, tiếng lòng rạo rực của cái Tôi – Thi sĩ trong những câu thơ, vần thơ của thi nhân kim – cổ:
- Vàng rơi! Vàng rơi … Thu mênh mông
(Bích Khê)
- Đây mùa thu tới – Mùa thu tới
  Với áo mơ phai dệt lá vàng
(Xuân Diệu)
- Em như con gió thổi ngang qua
  Trẻ đến làm đau cả lá vàng
(Vân Long)
Dẫu ngất ngây trong men rượu cốm Tây Hồ. Dẫu khoảnh khắc hạnh phúc trong bạn bầu thơ phú. Tôi bỗng gai gai người mà chợt nghe ru lòng mình, tình mình về với thực tại, về với nỗi niềm thật trong đời sống, trong nhịp sống của Hà Nội - Hôm nay. Câu thơ của Nguyễn Đình Thi trong bài Đất nước chợt dội thẳng vào tâm trí tôi. Câu thơ dung dị như lời cảnh báo. Như lời dự cảm…
Mùa thu nay khác rồi
Tôi điệp khúc trong tâm tưởng mình – Giữa một chiều Thu đẹp và buồn, như hôm nay: Mùa thu nay khác rồi.
Hình như, có khác và khác nhiều so với những mùa thu xưa – qua đi…
Một nét đẹp thủy chung của con người đất Việt chính là tấm lòng yêu thương, xúc động khi hướng vọng tới thiên nhiên – Đất nước. Thiên nhiên đất Việt, mùa thu đất Việt mang chứa, tiềm ẩn một nét đẹp rất riêng, thật riêng: giản dị trong thanh sơ; mộc mạc mà tao nhã, kín thầm… Vẻ đẹp riêng ấy ắt chẳng bao giờ tàn phai theo thời gian lặng thầm mà nghiệt ngã chảy trôi… Vẻ đẹp riêng ấy – một điều chắc chắn sẽ không bao giờ lạt phai trong tâm trí, trong cảm hứng thi sĩ.
Thu đến, Thu đi – Lẽ thường tình, điều tất yếu định hình của quy luật tự nhiên, cái bắt rễ, đọng tồn vĩnh hằng trong lòng người dân Việt phải chăng là tình, là nghĩa không đổi thay với tình yêu thiên nhiên xứ sở của mình. Và, có cái gốc thiện căn, thiện mỹ, thiện tình ấy, người dân đất Việt xưa sau sẽ bất chấp mà vượt lên, vượt qua mọi biến động, thăng trầm…
*
*        *
Chúng tôi, hẹn nhau một chiều thu mềm quá, để rồi mỗi người theo đuổi, xa, gần, theo cách cảm, cách nghĩ riêng mình.
Gió thu từ chiều sang đêm thế này. Khí thu thanh khiết, thơm tho thế này. Nước Hồ Tây sóng sánh, mang mang thế này. Thấp thoáng những tà áo trắng thanh tân thế này… Hỏi rằng có ai nỡ chối từ. Ai nỡ bỏ qua.
Riêng tôi, tôi lại tự dắt tình đa mang (mà có lẽ cả tham lam nữa chứ!) tới những miền đất thật xa, mà cũng thật gần, thật thương. Những dải bờ biển trải dài sóng vỗ. Những hòn đảo trập trùng bão tố. Những rặng núi hùng vĩ nhấp nhô. Những cánh đồng mượt mà thảm lúa. Những cao nguyên lượn sóng mềm mại. Những dòng sông thẫm đỏ phù sa… Và, đất Sài Gòn, thành phố phương Nam. Thế rồi, tôi lại bâng quơ, tha thiết, theo kiểu “vơ vào”: Nếu Sài Gòn… có Thu!
                                                                                    Hà Nội – Thu, 9/9/2012.