Truyện ngắn
Ông Tổng trưởng ngồi trong chiếc xe màu đen bóng nhoáng biển xanh lè, nghe nói ở chức vụ cao mới được ngồi trong chiếc xe có kính đạn bắn không thủng, với ba mươi quả bóng hơi sẵn sàng nổ để bảo vệ thân chủ khi chẳng may xe bị đâm vào đâu đó.
Hôm tết cậu tài xế về quê khoe với làng xóm rằng anh ta được lái chiếc xe đó cho ông Tổng, anh ta giảng giải cho mọi người tính năng tuyệt vời của chiếc xe , nào là tốc độ có thể đạt được hai trăm cây số giờ, ngồi trong xe như ngồi trên chiếc sa lông trong một căn phòng mát rượi, có cả một dàn máy nghe nhạc hiện đại, một màn hình để xem Video khi ông Tổng giải trí bằng những cuốn phim dành cho người từ mười sáu tuổi trở lên. Lúc ông buồn ngủ chiếc Sa lông được giãn ra bằng một hệ thống tự động biến thành chiếc giường ngủ gọn nhẹ. Nghe cậu tài xế kể, ông Hoàng vốn là một cựu chiến binh chống Mỹ há hốc miệng ngồi nghe, ông ta chép miệng thời bây giờ hiện đại quá, nhớ lại thời làm chính ủy trung đoàn ông chỉ được ngồi trên chiếc xe Gat 69 đít vuông phủ bạt, mùa hè ngồi trên xe như ngồi trong lò bánh mỳ, khi xe chạy, bụi mù mịt cuốn theo Ông hỏi cậu tài xế :
Chiếc xe thủ trưởng anh đang sử dụng khoảng bao nhiêu tiền ?
Cậu tài trả lời với thái độ dửng dưng, xe này đâu có tính được bằng tiền Việt hả Bác, khi nhập khẩu người ta phải thanh toán bằng đôla Mỹ, nghe đâu có hơn năm trăm nghìn đô, nếu đổi ra tiền Việt thì khoảng hơn mười tỷ gì đó. Mọi người nói rẻ lắm, có loại xe giá còn gấp ba bốn lần như thế. Thủ trưởng cháu khiêm tốn giản dị, chí công vô tư lắm, ông chỉ dùng loại bình bình vậy thôi, ông suốt ngày lo cho công việc, ăn không ngon , ngủ không yên, nhất là khi báo chí cứ ra rả nói thành phố này tắc đường, thành phố kia nghẽn lối. mỗi năm tai nạn giao thông làm chết vài nghìn người, bị thương thì nhiều không tính hết. Mấy bác hàng xóm nghe cậu lái xe kể, nào là ở Hà nội người ta uống rượu đâu có say, một chai rượu vài chục triệu đồng, có loại còn đắt hơn. Mỗi lần các xếp đãi nhau vỏ chai lăn lông lốc. một bao thuốc lá cả triệu bạc, mỗi lần ăn xong , mấy cô bồi bàn còn được bo cả triệu.
Ông Tổng hãy còn trẻ nên đưa ra nhiều sách lược nghe thật hay theo nhiều nghĩa. Ông nói phải tăng thuế đường , thuế bãi, phải tăng lệ phí để lo cho ngân sách sữa chữa đường, tính ra không cần làm gì, không cần động não ông cũng thu được mỗi năm vài chục nghìn tỷ đồng, số tiền đó có thất thoát mươi phần trăm, khoảng hơn hai nghìn tỷ thì cũng chỉ bằng tiền phạt vi phạm luật lệ giao thông mà bộ Tài chính nhà nước cho luôn các đơn vị tham gia phạt để đầu tư cho công việc phạt mỗi năm một tăng trưởng. Còn mấy thằng cha kém đạo đức cách mạng phạt tiền dân không ghi hóa đơn, hoặc chia chác với người bị lỗi theo công thức chia đôi, báo chí nói nhiều thì đó là những đồng tiền “không số”, thằng nào ăn tiền đó hoặc theo đó mà ăn thì rồi cũng đến khi trời chu đất tiệt mới mở mắt ra.
Dì Năm bán nước chè chén ở góc chợ Thái Hà sau khi đọc tờ báo Tuổi trẻ đã nói cho mọi người xung quanh nghe một tin giật gân : Bà con xem nè, ông Tổng trưởng nói nộp nhiều Phí là thể hiện lòng yêu nước, ngày trước tôi đi thanh niên xung phong, lấp hố bom để thông đường cho xe ra tiền tuyến có yêu nước không? các đồng đội của tôi ở ngã ba Đồng Lộc đã hy sinh quên mình, đó mới là lòng yêu nước chứ. Còn cái phí ông Tổng hô hào thu hôm nay đâu có phải nộp là yêu nước. Các bác thử xem người dân dùng xe của mình khi lưu hành phải nộp phí, còn ông Tổng đi xe nhà nước cũng nộp phí nhưng bằng tiền nhà nước thì có yêu nước không?
Trời chuyển tiết từ hè sang thu, hoa sữa phảng phất mùi hương từng con phố nhỏ, dáng dấp thơ mộng của những chiếc áo dài dung dị nhường lại cho những cặp váy ngắn mỏng tang. Sau cơn mưa tầm tã, nước trên từng con phố dồn về ngã tư Chùa Bộc Thái Hà, mặt nước mênh mông, biển người mênh mông, đường bắt đầu tắc vì xe máy ô tô bị ngập tới ngang thắt lưng, một cậu người xứ Thanh ngồi trên vỉa hè buồn thiu, vì trời mưa mà công việc đánh giày của anh ế ẩm. Người ta bắt đầu hạ những con thuyền nhỏ để trên mái nhà xuống để chở thuê các chiếc xe chết máy. Đường phố trở thành sông, vỉa hè cao hơn trở thành đường phố. Xe máy đua nhau chen chúc trên vỉa hè, dù ông Tổng không muốn thì sự thay đổi chức năng của con phố ai cũng nhận ra . Ông đổ lỗi tắc đường là do ý thức chấp hành luật giao thông của người dân kém, cần phải có văn hóa giao thông. Còn người dân cho rằng vì đường sá chật hẹp, gồ ghề, chỗ thấp chỗ cao, nắng thì bụi, mưa thì ngập úng cho nên cần có văn hóa lội nước, văn hóa đẩy xe khi trời mưa. Mấy thằng trẻ con đầu phố thì vui thú bì bõm dưới con sông “ Hoàng Phố”bởi các sông hồ đã bị vùi lấp dành cho những dự án siêu lợi nhuận. Không ai có điều kiện tranh cãi tay đôi với ông Tổng về đề tài “ Vì sao tắc đường” . Ông Tổng thì đổ tại người dân, người dân thì đổ tại ông Tổng làm đường kém quá, tham nhũng nhiều quá nên chất lượng con đường cứ èo ọt như con mèo đẻ non.
Ông Hoàng chính ủy có dịp ra Hà nội thăm lại bạn cũ, chẳng may gặp vào dịp mưa to, ngập phố, tắc đường. Ngồi ở cái quán nước Dì Năm góc chợ Thái Hà, ông kể cho mọi người nghe câu chuyện “ Nói kiểu gì cũng đúng” : Dưới làn khói thuốc Lào, ông dí dỏm : Ở một buôn làng xa xôi trên rẻo núi cao, mọi tranh chấp phân xử đều do Già làng quyết định. Một hôm A Tèo là người giúp việc cẩn báo với Già làng là ở bản Mu có người con gái chửa hoang, dân bản muốn Già làng tới nơi xem xét và thực hiện việc phạt để dân làng được bữa rượu thịt và đồng thời ngăn chặn bọn trẻ cứ tốc váy tự nhiên ở chốn núi rừng linh thiêng. Già làng bảo thằng Tèo thám thính xem, nhà bên gái giàu hay nhà bên trai giàu. Vì Già nghĩ nếu phạt nhà không có tiền thì khác gì đấm vào không khí. Thằng A Tèo ngoan ngoãn lần theo vách núi đến bản Mu, sau một ngày điều tra hắn biết được nhà bên gái giàu có, trong chuồng có đến ba con lợn, gà qué thì đầy nương. Trời chập choạng tối , hắn về bẩm báo tình hình cho Già vì hắn cũng nôn nóng được bữa đánh chén no say. Sau khi nghe, Già ra lệnh cho A Tèo thông báo cho tất cả dân bản về tụ tập ở nhà Rông để phân xử vụ “ Ăn cơm trước kẻng”. Trời vừa sáng tinh mơ khi con chồn hoang hoảng hốt chạy băng qua sân bản thì bà con đã tập trung đầy đủ. Già làng trong chiếc khố màu Chàm ngồi trên một khúc gỗ lớn dõng dạc hô : Hỡi buôn làng, ta xin hỏi một câu để dân làng phán xét chuyện xấu vừa xảy ra ở bản ta, ai đúng ai sai :
- Khi ngứa trong lỗ tai, người ta thường dùng cái lông con công ngoáy , vậy cái lỗ tai nó sướng hay cái lông con công sướng. tất cả dân làng đồng thanh trả lời :
- Bẩm già làng , cái lỗ tai nó sướng.
Già làng vuốt râu giơ tay về đỉnh núi thiêng, phán dõng dạc : Ta phạt bên nhà gái theo lệ làng : hai con trâu, ba con lợn và hai chum rượu nếp nương để cả làng ăn vào chiều nay. Cuộc xét xử đơn giản có lý , có tình làm mọi người vui vẻ, còn cánh thanh niên nam nữ trong bản bảo nhau , kể từ bây giừ phải nuôi thật nhiều trâu bò , gà heo.
Nghe câu chuyện mọi người lăn ra cười, còn ông Hoàng chính ủy rít thêm một điếu thuốc lào nữa và kể tiếp câu chuyện thứ hai : Lại một ngày âm u trên bản, mây tụ tập về đầy ngọn núi thiêng, người trong bản đồn đại rằng bên bản Đeo lại có vụ chửa hoang, A Tèo được lệnh già bản đi thám thính như thường lệ, dọc đường hắn nhìn thấy mấy cô gái cửi truồng tắm dưới suối, làn da mịn màng trắng trẻo, những đường cong hấp dẫn cứ làm hắn tẩn tò te. Nó nuốt nước bọt mà đôi mắt cứ đờ đẫn như ma làm. Rồi sực tỉnh nhớ đến nhiệm vụ và bữa chén sắp tới hắn quay mặt đi đến bản Đeo. Một ngày mệt nhọc, lần mò cuối cùng hắn cũng phát hiện bên nhà gái không có gì đáng giá ngoài cái chõng tre đã gẫy gần hết giát. Hắn quay về bẩm báo Già làng, cũng như mọi lần mọi người lại tập hợp đông đủ, Già làng lại bắt đầu với giọng nói đầy quyền uy : Hỡi buôn làng, ta xin hỏi : Khi con cá được thả vào chậu nước thì con cá sướng hay chậu nước sướng? Mọi người đồng thanh hô : Con cá nó sướng ! Thế là trong trường hợp này bên nhà trai phải phạt. Lần này mọi người nghe xong chỉ cười nhẹ nhàng nhưng ai cũng thấy lý lẽ, luật lệ đều do con người đặt ra. Tắc đường, dân bảo do đường xấu và chật, ông Tổng bảo do không có văn hóa giao thông. Quan bảo, dân bắt buộc phải nghe, ngày xưa các cụ thường bảo : Miệng quan…
Ông Hoàng chính ủy ngày mai về quê , ở dưới đó có vườn rau ao cá, có hương bưởi nhẹ nhàng, nhưng nồng nàn ấm áp, không thấy ai bàn cãi gì về đường tắc. Ông trầm ngâm nghĩ : không biết đến khi nào thì ông Tổng ra lệnh thu phí trên những con đường yên ả trên quê hương yêu dấu của ông.