Ngày đầu tháng 12, tôi đọc bài “Mấy lời thưa lại với GS Vũ Khiêu” của Nhà văn Trần Trương trên con Web của Trần Nhương. Tôi xin không nói về nội dung “mấy lời thưa...” của nhà văn mà chỉ có đôi điều về bài của BBC, và chỉ riêng phần “nói chuyện” với GS Vũ Khiêu.
Trước đó, tôi có lướt qua bài trên BBC. Đọc xong, bằng kinh nghiệm của một người làm báo, tôi không tin là BBC có cuộc “ nói chuyện” với GS Vũ Khiêu. Cơ sở là, bài viết không ghi phóng viên thực hiện mà là: “Đài BBC nói chuyện với hai nhà nghiên cứu..”. Nói chuyện ở đây có thể hiểu là trực tiếp hoặc qua điện thoại. Cả hai yếu tố đó đều không được thể hiện. Nghĩa là không có minh họa tiếng nói của người được phỏng vấn (nghe/xem bằng Real Plays) như thường thấy, ảnh đi theo bài của người được nói chuyện - GS Vũ Khiêu- chính là coopi lại ảnh được đăng tải theo bài phỏng vấn của Web Chính phủ ngày 29/11.Và nữa, câu hỏi của BBC và nội dung trả lời của GS Vũ Khiêu phần “nhận định về nhiệm kỳ hoạt động vừa rồi của Thủ tướng” có khác gì mấy, thậm chí câu chữ y trang như bài phỏng vấn trên Web Chính phủ?- Bạn đọc có thể kiểm tra lại.
Nhân đây tôi xin kể một chuyện liên quan. Tháng 5 vừa qua, tôi có chuyến đi công tác sang Hoa kỳ cùng với Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Cẩm Tú. Ngồi trên máy bay gần 20 giờ đồng hồ, chúng tôi nói nhiều chuyện, nhưng rồi có lúc Thứ trưởng Tú quay sang tôi phàn nàn. Đại ý: Báo chí bây giờ “lộn xộn” quá, hôm rồi chỉ có phóng viên một tờ báo đến gặp ông, thế mà không hiểu sao sau đó xuất hiện vài bài ông trả lời phỏng vấn ở các tờ báo khác.Ông Tú tỏ ra rất khó chịu với những câu hỏi và trả lời đã bị biến báo, méo mó đi theo ý đồ chủ quan của các phóng viên tự “làm hàng” cho mình.
Tôi nói với ông Tú, đúng là có chuyện như vậy, không phải gần đây mà từ nhiều năm rồi. Tôi nhắc lại, năm sáu năm trước, thời Việt Nam đang “nóng” về đàm phán gia nhập WTO, cả ông Tú và tôi từng chứng kiến vài ba cuộc họp giao ban tại cơ quan Bộ, Bộ trưởng Trương Đình Tuyển khi đó đã phản ứng rất gay gắt về nội dung một số bài báo “không gặp mà nói gặp, không phỏng vấn mà nói phỏng vấn” cứ như thật ấy!
Cũng là ngẫu nhiên, trong chuyến công tác sang Hoa kỳ đó, sau khi kết thúc buổi làm việc tại Washington Cty, anh Ngô Văn Thoan- Tham tán Thương mại Việt Nam nhún vai nói với tôi:
- Này bác Khiêm – Vì ít tuổi hơn, Thoan vẫn thường gọi bác xưng em với tôi như vậy- Báo chí trong nước tài thật.
- Tài...là sao?
- Tháng trước em chỉ trả lời phỏng vấn phóng viên Đài tiếng nói Việt Nam và Thông tấn xã thường trú ở đây, vậy mà mấy hôm sau mấy báo điện tử trong nước có bài với lời đề dẫn rất phê “gặp gỡ, phỏng vấn” ông Ngô Văn Thoan...Em có về nước đâu, báo chí tài thât đấy!
Kể lại câu chuyện trên, tôi muốn nhắc lại là: Tôi không tin là BBC có cuộc “ nói chuyện” với “trưởng lão” Vũ Khiêu ! Đây chỉ là một kiểu tự “làm hàng” trước bạn đọc, rằng phóng viên bản báo đã gặp vị nọ, vị kia cho thêm “oai” mà thôi. Tất nhiên kiểu làm báo như vậy chẳng hay ho gì, bởi bạn đọc thời nay tinh lắm!
Hà Nội, đầu tháng 12/2010