Năm giờ chiều hôm 7-9-1945 ban quản trị lâm thời đoàn vân hóa Bắc Bộ đang họp tại nhà văn hóa (hội khai trí Tiến Đức cũ) thì có tín điên thoại của Bộ Ngoại giao cho biết rằng cụ Hồ Chí Minh chủ tịch chinh phủ lâm thời muốn hội đàm với đại biểu Đoàn văn hóa khoảng 19 giờ
Ba anh Trương Tửu, Thượng Sỹ, Nguyễn Đức Quỳnh, do anh Nguyễn Hữu Đang hướng dẫn lên Bắc Bộ phủ để yết kiến cụ Hồ Chủ tịch
Biết tiếng cụ đã lâu,lần đầu đươc gặp cụ trong bộ y phục quá giản dị,chúng tôi không dấu nổi sự cảm động. Nét mặt gân guốc đôi mắt quắc thước,bộ điệu hồn nhiên bộc lộ một tinh thần tranh đấu kiên quyết và một tâm hồn nhân đạo,chân thành
Sau mấy lời giới thiệu của anh Nguyễn Hữu Đang, anh Trương Tửu nhân danh chủ tịch Ủy ban văn hóa lâm thời Bắc bộ Việt Nam,chào mừng cụ hồ,tán thành cuộc cach mạng dân chủ vừa đắc thắng và đặt lòng tín nhiệm vào tai năng sáng suốt của cụ Hồ trong công việc lãnh đạo dân tộc trên đương giải phóng
Lời nói thủng thăng và rành rọt,vụ Hồ cảm ơn anh em trong giới văn hóa:
-T heo ý riêng tôi của tôi ,lời cụ Hồ nói, trong sự giải phóng dân tộc và kiến thiết một nươc Việt Nam mới nhiêm vụ của các ngài trong giới văn hóa cũng rất nặng nề và quan trọng. Dân tộc chúng ta đã bước sang một giai đoạn mới tất nhiên phải có một chính thể mới và một văn hóa mới. Khi chúng ta còn bị nô lệ thì văn hóa của chúng ta cũng mang nặng những dấu tích nô lệ. Bây giờ độc lập ,văn hóa phải có những dấu tích độc lập .Phải đọc lập trước đã rồi văn hóa mới phát triển được. Dân tộc còn bị áp chế ,hàng triệu đồng bào chúng ta vẫn còn chết đói đây đường thì các ngài văn sỹ, thi sỹ, nghệ sỹ, các ngài có thể ngồi trong những tháp ngà mà sáng tác được không. Tôi mong rằng các ngài trong giới văn hóa nhận lấy rõ nhiệm vụ của các ngài trong lúc này là:củng cố nền độc lập của Việt Nam sửa soạn gây dựng cho đất nước một văn hóa mới
Ta phải làm thế nào cho văn hóa Việt Nam sẽ chiếm được một địa vị trong nền văn hóa thế giới”
-Thưa cụ, lời anh Trương Tửu đáp lại. Toàn thể anh em trong giới văn hóa chúng tôi ,bao lâu nay vẫn sống trong sự áp bức ngột ngạt của chinh sách thực dân. Tuy vậy dù cường quyền áp bưc đến bực nào,anh em chúng tôi cũng cố gắng vươn đến một ánh sáng,vươn đến độc lập và tự do
Ngày nay sự giải phóng dân tộc đã thưc hiện một phần rất lớn. Cái ánh sáng tự do cần thiết cho sự phát triển của vản hoa mà chúng tôi hằng khao khát đã nhòe sự giải phóng ây mà bắt đầu tưng bừng , cho nên đối với chúng tôi, tranh đấu cho nền đoc lâp của nước nhà trong lúc này cũng tức là tranh đấu cho sự giải phóng cho nền văn hóa Việt Nam
Cụ Hồ chủ tịch gật đầu tỏ ý bằng lòng.: Bổn phận của các ngài là lãnh đạo tư tưởng của quốc dân, tranh đấu cho nền độc lập và kiến thiết một nền văn hóa mới. Cái văn hóa mới này cần phải có tính cách khoa học, tinh cách khoa học tính cách đại chúng thì mới thuận với trào lưu tiến hóa của tư tưởng hiện đại…………
Chừng như có một ý kiến mạnh mẽ gì mới nẩy ra trong óc cụ, mắt cụ trở nên hân hoan và nghiêm trọng Dôi mắt cụ như lắng sâu vào trào lưu tiến hóa của lịch sử.và cụ hỏi: -Thật chưa bao giờ dân nước chúng ta có một sự đoàn kết rộng đến thế .bổn phận chúng ta ngày nay – bổn phận của cac ngài là làm sao cho sự đoàn kết rộng ra, càng ngày càng sâu xuống phải củng cố sự đoàn kết ấy, cho nó bắt rễ xuống, cho nó bền chặt….
Sợ mất thêm nhiều thì giờ của cụ, anh Trương Tửu liên tường trình đại cương công tác của đoàn văn hóa Bác bộ Việt Nam đang tiến hành :
1,Tổ chức cuộc trưng bày văn hóa
2,Dự thảo chương trình của một tuần lễ văn hóa
3,Vân động đai hội nghị ”toàn quốc” Văn hóa
Nghe nói tiếng “toàn quốc” cụ Hồ gật đầu:
-Đại hội nghị toàn quốc văn hoa….phải làm thế mới được. Từ trước đến giờ, chính sách thực dân Pháp đã chia rẽ chúng ta nhiều lắm rồi. Tôi mong rằng các ngài cố gắng làm được như thế tổ chưc mong chóng cuộc đại hội nghị văn hóa toàn quốc, gây được mối liên lạc mật thiết của quốc dân và văn hóa-chính phủ sẽ giúp đỡ các ngài những phương tiện để thực hành công việc đó
…..Sau khi bắt tay cụ Hồ chủ tịch, chúng tôi lui về, trong lòng chan chứa cảm tình thành thực và tín nhiệm đối với cụ Chủ tịch chính phủ lâm thời
Đoàn đại biểu Ủy ban văn hóa lâm thòi Bắc Bộ Việt Nam
(Báo Tri Tân-Nguyễn Cảnh Tuấn lược trích)