Ngờ ngợ thông tin về số sách mà mỗi học sinh lớp Một phải mua cho năm học mới, một nhà giáo năm nay đã U80, đi đến một nhà sách lớn để tìm xem. Hỏi mua vài ba cuốn, nhân viên bảo không bán rời, chỉ bán trọn bộ. Cụ ông bàng hoàng và chịu khó ghi ra một danh sách nói theo ngôn ngữ buôn bán thời nay là 1 combo.
Combo ấy đây:Tiếng Việt tập 1 tập 2 và Toán cũng 2 tập như vậy. Đâu đã chỉ có thế. Có đủ sách cho các môn nghe rất …rất choáng như Đạo đức, Tự nhiên & Xã hội, Âm nhạc, Mỹ thuật. Lại có sách cho Giáo dục thể chất và sách có tên là Hoạt động trải nghiệm nữa. Phần vở Bài tập có 4 cuốn cho 2 môn chính là Tiếng Việt và Toán, (cho 2 học kỳ) và, eo ơi, cả những môn khác nữa. Cả thảy 20 cuốn, giá trọn gói 324.000 đồng.
Vấn đề là vì sao một em bé mới 6 tuổi, ngỡ ngàng với không gian mới (tôi nói cho cả hàng trăm ngàn con em nông thôn nghèo không phải cứ thông thuộc chữ từ mẫu giáo hoặc học đón học trước như trẻ con thành thị), vâng, một em nhỏ bé tí đã phải ôm 20 cuốn sách. Có nghĩa là cha mẹ chúng đã phải mua đủ bộ sách gần 324.000 đồng, ngay ngày khai trường trong cặp các em đã cõng 20 cuốn sách cho thầy/cô kiểm tra xem mua sắm ra sao. Các nhà giáo dục nói chung, không còn biết hình dung gì ư, một đứa trẻ với 20 cuốn sách trong cặp khi xương của chúng còn chưa hoàn thiện ư? Cặp mới, đồng phục mới và 20 cuốn sách mới cho 2 học kỳ, cõng cả nỗi buồn gánh nặng theo cả hai nghĩa lặp đi lặp lại hàng mấy chục năm nay đấy, thưa các bạn.
Vấn đề là tiền, nhân lên cho hàng triệu trẻ em lớp Một toàn quốc thì người làm sách giáo khoa đã thu về lập tức bao nhiêu? Ai biết làm toán sẽ có ngay con số khủng, vậy các nhà cai quản quốc gia, các nhà vĩ mô luôn tuyên ngôn yêu nước và thương dân có chịu khó làm toán như phụ huynh học sinh, như dân chúng, như dư luận năm nào cũng bức xúc như năm nào? Hay là họ luôn luôn thản nhiên mà nếu nói tợn thì là vô trách nhiệm, rất vô trách nhiệm, thậm chí nhẫn tâm, bất chấp.
Vấn đề là, theo cách tư duy vừa khoa học, vừa thiết thực một cách bình thường thì vở bài tập là vở trắng, để học sinh viết trong giai đoạn các em luôn phải tập viết. Vì sao cần tới 11 cuốn vở Bài tập in sẵn, (có cả vở bài tập cho những môn quái gở với lớp Một là môn Đạo đức), vì sao? Vì chuyện rất kỳ khôi, rất lạ như thế vẫn tái diễn năm này chí năm khác, cái vở Bài tập in sẵn để các em xử lý thẳng vào trong đó? Có nước nào trên thế gian này hành xử như vậy với các em lớp Một không? Vậy thì dân chúng và dư luận đề quyết rằng bán 11 cuốn vở Bài tập cho tất cả các môn là để thu tiền, đích danh là các vị hám tiền, đúng không?
Vấn đề là trẻ con 6 tuổi biết đọc gì mà đã bán cả loại sách cho các môn có tên là Đạo đức, là Giáo dục thể chất (đúng là thực hành thể dục và trò chơi). Và học gì Âm nhạc, Mỹ thuật, những thứ năng khiếu khi con người còn đang mò chữ, còn đang vỡ lòng chữ, còn đang tập đọc và tập viết? Hoạt động trải nghiệm cũng có sách nữa, vẽ hình để xem ư, hay đây là những cam kết của phụ huynh cho các em tham quan gọi là để thu tiền?
Vấn đề là, người ta đã bức xúc đến mức gọi những vụ bán sách giáo khoa ở mọi cấp là một kiểu “bán bia kèm lạc” (của thời bao cấp). Sao đến mức ấy? Một cuộc đại lãng phí năm này chí năm khác mà các nhà vĩ mô đến các nhà chức trách địa phương cùng các Ban giám hiệu nhà trường đã bất chấp hết. Miễn sao thu tiền khủng, móc ngoặc và chia nhau. Đừng bắt các nhà báo hay dư luận chứng minh. Việc cầm tù các chính sách như thế này đã là một minh chứng rằng, năm học mới là những giao dịch ngầm vĩ đại, như thể “không cho chúng nó thoát”.
Nghe các vị quyền cao chức trọng hay dùng cụm từ “Tiền trong dân còn nhiều lắm” với ý rằng sao không tìm cách huy động? Chính người dân mới biết tiền họ còn nhiều hay không. Người viết bài này thật lòng ngao ngán cho những phát ngôn Nhìn túi ta mà suy ra túi dân. Riêng với hai ngành quan trọng nhất liên quan đến tinh thần và sức khỏe của dân là Y tế và Giáo dục mà xét thì chỉ thấy dân méo mặt, dân kiệt quệ có điều các vị chức quan không thèm biết cho mà thôi.
Nếu chủ thuyết Giáo dục không rõ ràng, nếu Cải cách để bòn rút ngân sách quốc gia và tiện thể, bán sách giáo khoa mới để làm giàu cho một nhóm tư lợi trong và ngoài Nhà xuất bản giáo dục như vừa qua và hiện nay thì sự phẫn nộ của dân chúng sẽ ngày mỗi ứ tràn. Bia kèm lạc ư, chuyện quốc gia đại sự đã bị ví là bia với lạc ư? Các vị nên hình dung Lòng dân đang như thế nào rồi, thật đó.