Trên các phương tiện thông tin đại chúng lại bắt đầu ồn ào bàn thảo về tiền thưởng năm 2014 : Vì nền kinh tế hoạt động theo cơ chế thị trường nên Doanh nghiệp nào, Công ty nào, Tập đoàn nào cũng muốn có tiền thưởng cao để thể hiện vị thế của đơn vị mình để qua đó thu hút giữ chân người lao động. Doanh nghiệp nào, Công ty nào, Tập đoàn nào không ăn nên làm ra, làm ăn thất bát thì không có tiền thưởng.
Một ngàn đồng tiền công không bằng một đồng tiền thưởng. Nói vậy để biết đồng tiền thưởng có giá trị quý giá cao sang như thế nào. Nó thể hiện muốn có được đồng tiền thưởng thì Doanh nghiệp đó, Công ty đó, Tập đoàn đó phải có sự phấn đấu rất cao về các lĩnh vực, phải có tâm có tầm trong công việc, phải là một đơn vị, con người hoàn hảo ( Chí ít thì cũng phải đạt 8- 90% hoàn hảo) phải là một đơn vị, tổ chức có kỷ cương đoàn kết đồng tâm hiệp sức làm việc không biết mệt mỏi cho Doanh nghiệp, cho Công ty ăn nên làm ra. Và luôn biết làm lợi cho dân cho nước. Trước đây ở cái thời bao cấp, nói đến tiền thưởng là nói đến niềm tự hào hãnh diện. Thưởng bao nhiêu, thưởng như thế nào đều có quy ước quy định hẳn hoi. Thưởng cho ai. Ai được thưởng, thưởng như thế nào đều được công khai minh bạch ít khi có sự eo xèo, khích bác nhau., không vung tay quá trán, bóc ngắn cắn dài… Các doanh nghiệp thời đó trụ sở chỉ nhà thấp tầng không hoành tráng như bây giờ, nhưng người lao đông đều có tinh thần thi đua phấn đấu rất căng để được thưởng tháng lương thứ mười ba. Đơn vị được thưởng là đơn vị phải hoàn thành suất sắc nhiệm vụ kế hoạch sản xuất, xây dựng cơ bản, dịch vụ phục vụ của mình, và phải làm tròn nghĩa vụ thu nộp cho ngân sách Nhà nước, trích đúng trích đủ các chế độ như Khấu hao TSCĐ, BH YTXH, Trả lương công nhân kịp thời, Không nợ quá hạn Ngân Hàng,không có công nợ dây dưa, báo cáo đầy đủ và kịp thời có chất lượng…những chỉ tiêu này đều được cấp trên thẩm định, xem xét cân nhắc, đánh giá một cách khách quan vô tư không có hiện tượng “nén bạch đâm toạc tờ giấy”, “ Không có tình trạng ngòi bút bị tòe”…Trường hợp phát hiện có tiêu cực thì trừ tiền thưởng. Trước khi công bố tiền thưởng cho người lao động, các đồng chí Lãnh đạo Bí thư, Giám đốc, Thư ký Công Đoàn , Đoàn Thanh niên, Nũ công… chụm đầu vào nhau để bàn bạc để định ra các múc thưởng A, B, C… Do việc làm này nên sự chênh lệch nhau không quá lớn. Đối với các Doanh nghiệp trong địa bàn cũng vậy không có sự tách biệt nhau nhiều không có tư tưởng cục bộ bản vị, đèn nhà ai nhà ấy rạng. Tính cộng đồng cao…Tất nhiên đấy là những việc làm của thời bao cấp. Còn bây giờ thì khác, đơn giản hơn nhiều, nhưng thiết nghĩ cũng phải có suy tôn đánh giá một cách công khai công bằng như vậy trước khi phân chia tiền thưởng cho người lao động.…. Thưởng bao nhiêu thưởng như thế nào cần có sự cân nhắc xem xét cho thấu tình đạt lý.
Được biết một số Tỉnh, Thành đã có công văn nhắc nhở Doanh nghiệp, Công ty…chấn chỉnh tiền thưởng làm sao để thực sự có ý nghĩ khuyến khích động viên người lao đông, không nên lợi dụng tiền thưởng ghi chi cho người lao động lại đem đi biếu xén quà cáp cám ơn cấp trên , với lời tình cảm có cánh : Đây là chút quà mọn đến cám ơn các anh trong năm qua đã quan tâm tạo diều kiện cho Doanh nghiệp chúng em hoàn thành nhiệm vụ ?. Các vấn đề : Chế độ, chính sách pháp luật, an toàn lao động cũng phải được kết hợp xem xét đánh giá, quan tâm nhắc nhở . Kế hoạch chi trả lương, thưởng trong dịp Tết Dương lịch và Tết Âm lịch năm 2015, phải được công bố công khai cho người lao động biết. đảm bảo thanh toán đầy đủ, đúng thời hạn tiền lương, tiền thưởng cho người lao động, không để xảy ra tình trạng nợ lương, nợ thưởng của người lao động dẫn đến sự bất ổn trong quan hệ lao động tại doanh nghiệp.
Qua các phương tiên thông tin đại chúng, chúng tôi được biết Chánh văn phòng Ban quản lý các KCX và KCN TP.HCM (Hepza)đã đưa ra con số mức thưởng tết bình quân cho người lao động tại các KCX và KCN ( Tp HCM) dao động từ 2,8 triệu đến gần 200 triệu đồng/người và cao nhất là 457 triệu đồng.
Cũng theo tinh thần công bố thì “Năm nay, mức thưởng Tết theo thống kê tại các doanh nghiệp có vốn đầu tư nhà nước cao nhất tính đến thời điểm hiện tại là 64 triệu đồng, thấp nhất là 2,9 triệu đồng. Doanh nghiệp trong nước không có vốn đầu tư nhà nước thưởng thấp nhất là 2,86 triệu đồng. Doanh nghiệp FDI có mức thưởng cao nhất hiện tại là 191 triệu đồng, thấp nhất 3 triệu đồng. Công ty có mức thưởng cao nhất đến hiện tại là 457 triệu đồng thuộc về doanh nghiệp trong nước không có vốn đầu tư nhà nước”. Một chuyên gia lao động ở TPHCM cho biết, Tết năm 2014, mức thưởng Tết cao nhất ở TPHCM lên tới gần 710 triệu đồng (dành cho giám đốc một doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI). Con số này của Tết năm 2013 là 680 triệu đồng.
Các tập đoàn, tổng Cty nhà nước cũng vừa công bố các chỉ tiêu sản xuất kinh doanh năm 2014. Trong đó có đơn vị công bố khoản tiền thưởng Tết cho cán bộ công nhân viên (CBCNV) khá cao.
Tổng Cty Đường sắt Việt Nam, nơi có gần 4 vạn lao động cũng đã lên phương án thưởng Tết Ất Mùi. Ông Phó Tổng giám đốc Tổng Cty cho biết, nói thưởng Tết, nhưng thực chất đây là khoản lương chưa nhận đủ trong năm của CBCNV.Ngoài phần lương dôi dư trên, một phần lợi nhuận trong kinh doanh của Tổng Cty Đường sắt Việt Nam (năm 2014, lợi nhuận 180 tỷ đồng) sẽ được trích để thưởng Tết cho CBCNV. Theo ông Hoạch, mức thưởng trên 10 triệu đồng không hiếm.
Đại diện Tổng Cty Cổ phần Đầu tư xây dựng công trình giao thông 4 (Cienco 4), một trong những doanh nghiệp lớn nhất của ngành giao thông vận tải (GTVT) cho biết, hiện chưa có phương án thưởng Tết. Tuy nhiên, Cienco 4 sẽ quyết tâm để mức thưởng Tết bằng với năm ngoái (thưởng 2 tháng thu nhập trung bình của năm). “Theo báo cáo tổng kết năm 2014, thu nhập bình quân của Cienco 4 là 10,08 triệu đồng/tháng. Như vậy, trung bình, mỗi người sẽ được thưởng Tết hơn 20 triệu đồng”.Riêng dịp Tết dương lịch vừa qua, Cienco 4 đã thưởng 1 tháng lương cho người lao động.Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) cho biết: “Về cơ bản, tiền thưởng Tết của tập đoàn thường bằng một tháng lương thu nhập. Trong khi đó, Tập đoàn Điện lực Việt Nam cho biết, truyền thống của ngành xưa nay không thưởng nhiều cho người lao động. “Vì truyền thống rồi nên cũng chỉ được đôi ba triệu gọi là hỗ trợ anh em ăn Tết thôi”,Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), Phó Tổng giám đốc cho biết, mức thưởng Tết năm nay dự kiến sẽ vào khoảng 1,5 tháng lương (tương đương mức bình quân khoảng 22 triệu đồng/người). Năm 2014, doanh thu PVN đạt 745,5 nghìn tỷ đồng, bằng 111,8% kế hoạch năm và tổng lợi nhuận sau thuế đạt 46.000 tỷ đồng.
Ông Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) cho biết, dự kiến ngày 15/2, mới có báo cáo tài chính, chưa kiểm toán về tình hình sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, đến thời điểm này, so với kế hoạch, chắc chắn sẽ bị thua lỗ. “Đã lỗ thì làm gì có thưởng”
Điểm qua một số tình hình trên thấy việc chi tiền thưởng thật muôn màu muôn vẻ . Trăm hoa đua nở…Đã có nhiều ý kiến cho rằng sau một năm cống hiến, làm việc hết mình, có tiền thưởng cho người lao động là cần thiết. Nhưng qua một số tình hình nêu trên có nhiều ý kiến cho rằng chi thưởng như trình bày là điều bất cập không nên, phân phối tiền thương như vậy sẽ có tình trạng : Người cười người khóc, người ăn không hết người lần không ra. Đã có ý kiến sao cơ quan chức năng sao không có những quy định thật chi tiết cụ thể cho từng loại hình Doanh nghiệp, Công ty.... theo mức độ, quy mô, trình độ kỹ thuật, đơn giản phức tạp, mà định ra những mức tiền thưởng phù hợp, không nên để có sự chênh lệch quá lớn như vậy : Người thi không được hai, ba triệu người lại hàng trăm triệu. Đã có ý kiến đề nghị việc chi tiêu tiền thưởng trong xã hội cũng cần được cân nhắc xem xét cho hợp lý. Vì cho rằng có tiền thì chi, nhưng kiểu chi tiêu không theo nguyên tắc nào chỉ dẫn đến làm đồng tiền mất giá. Trong lĩnh vực giải trí cũng vậy, người dân đã phải kêu lên, chỉ một bài hát thôi mà sao dám thưởng lên một tỷ, đồng tiền sao mà rẻ mạt vây? Không ai có thể chấp nhận được…công sức bỏ ra sao bằng người lao đông trực tiếp được! Tiền thưởng giữa người lao động với hàng ngũ lãnh đạo như Chánh, Phó Giám đốc trong Doanh nghiệp cũng thấy còn chênh lệch qúa lớn , gấp nhau hàng trăm lần là không nên.
Với tư cách là người đã từng được giữ vị trí quản lý kinh tế trong thời bao cấp…xin có một vài ý kiến như vậy để cùng suy nghĩ cho việc chi tiêu tiền lương tiền thưởng những ngày cuối năm được công bằng công khai được xã hội chấp nhận…. Rất mong được quan tâm xem xét….