Tôi từng chứng kiến ông tự tay đọc ghi địa chỉ rồi lệnh cho trợ lý chạy đến từng nhà của những cán bộ cũ để biếu suất quà Tết do riêng ông chuẩn bị, dù họ chỉ là những chuyên viên bình thường và đã về hưu từ lâu. Nên cả tuần nay, tại phường Hòa Minh (quận Liên Chiểu), 126 hộ dân là những người đàn bà nghèo đơn thân thay nhau theo dõi tin tức, làm lễ cầu an cho ông, cũng không phải gì lạ. Bởi từ mấy năm nay, những căn hộ chung cư tươm tất khang trang họ đang ở là do ông Thanh chủ trương xây dựng và cấp tặng.

“Tôi may mắn được gặp bác Thanh hai lần. Đó là Tết năm 2008 và năm 2009, khi đó bác Thanh cùng một người nữa lặng lẽ đến tặng quà Tết cho nhiều hộ ở đây. Thấy bác ăn mặc giản dị, đi với bác tài xế chúng tôi không khỏi ngạc nhiên nhưng bác cười xòa, bác bảo chỉ muốn lặng lẽ đến thăm các cô bác ở đây, bác không muốn ồn ào, vì thế mọi người cứ nói chuyện tự nhiên như người nhà. Bác bảo chúng tôi cuộc sống ở đây có tốt không, có cần giúp đỡ gì thì cứ nói, bác sẽ giải quyết”- chị Nguyễn Thị Thanh, bồi hồi nhớ lại.

Một trong những câu mang “thương hiệu” Nguyễn Bá Thanh, nói trước 4.500 cán bộ thành phố, đó là “Dân nhớ anh đã làm được gì, chứ không phải nhớ anh đã làm được chức gì”. Muôn đời người dân vẫn luôn tỉnh táo, sáng suốt…

*

Thời đại của internet ngày càng nhiễu loạn, lắm thêu dệt. Nên với ai cũng cứ loạn lên những giai thoại, đồn đoán ly kỳ. Chứ không như hồi xưa, khi ông còn là anh chủ nhiệm hợp tác xã phụ trách kỹ thuật, giống má, hay ông giám đốc nông trường chè heo hút trên núi. Cái thời ai nấy trần mình ra làm. Làm mà chẳng đợi ai biết đến. Nhưng số phận đưa ông vượt thoát khỏi khung cảnh núi non đồng ruộng ám khói sương lam rơm rạ ấy để ra những hồ, những sông rồi bể lớn hơn.

Tất tật là do cá tính của ông, đó là không bao giờ chùn bước, không chấp nhận thói “bầy hầy” được chăng hay chớ. Thế nên năm 1996, Bí thư Tỉnh ủy Mai Thúc Lân nhìn thấy tư chất lẫn tư duy hành động trong con người ông, cất nhắc từ giám đốc Sở Nông nghiệp sang làm Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng (trực thuộc tỉnh QN-ĐN cũ), dù cũng nhiều ý kiến phản đối. Để xuất lộ hoàn chỉnh một Nguyễn Bá Thanh như đã biết.

Ông là người đàn ông gan góc lẫn gai góc, và lắm khi còn sân si. Cái thứ “sân si” này cũng lạ. Nghe như là giai thoại, nhưng là thật, là những vụ ông kêu “quốc tế đại sư” cờ tướng vốn là lính thể thao thành phố ra đấu cờ với mình. Rồi đá banh với lính, đọ quần vợt với các cao thủ…, ít khi nào ông “chịu thua”.

Hồi đó báo Tiền Phong có chuyên mục “Giữa đường thấy chuyện” vào thứ Năm hằng tuần chuyên châm chích chuyện đời. Ông cũng được tôi “phơi” lên mục này mấy lần. Mỗi lần như vậy, ông hậm hự điện, nói “mi chơi rứa cũng ngon đó hỉ”. Nhưng sau cũng có nhiều những “va đập” chẳng đặng dừng, thậm chí có lúc tôi bị địa phương đề nghị “thu thẻ vĩnh viễn”. Nhưng tôi dần hiểu ông hơn.

Nhớ hai năm trước, ông cho tôi cái hẹn làm việc trong vòng 30 phút. Nhưng cuộc chuyện say sưa kéo dài đến gần 2 tiếng đồng hồ, đến nỗi tôi phải giục ông stop để sang họp với Thành ủy đang chờ. Tính ông vậy, gặp không khó, nhưng ngồi lâu với ông không dễ. Lần ấy, ông đã có quyết định ra trung ương.

Trước khi tạm biệt, tôi bảo hay là anh viết hồi ký đi. Nếu cần thì tôi giúp ông chấp bút một cách vô điều kiện. Bởi giữa tôi và ông với tất cả những “va đập” trực tiếp, gián tiếp với nhau suốt hơn 20 năm, riêng tôi có thể viết dư 200 trang sách về ông mà không cần hỏi thêm một câu nào. Ông cười, bảo cũng có mấy ông “nhà veng” (nhà văn) ở Hà Nội đề nghị giúp ông viết hồi ký, nhưng ông trả lời rằng cứ từ từ, còn chưa tính đến… Không biết từ đó đến nay, ông đã tính đến việc ấy chưa?.

Giờ phút này đây, sau biết bao chuyến ra đi của một cuộc đời sôi nổi, Đà Nẵng quê nhà đang chờ đón ông trở về. Và cầu chúc cho ông vạn sự an lành…

Đà Nẵng, 7/1/2015