Một bài thơ viết về Trường Sa của Phó bảng Vũ Thiện Đễ viết từ khoảng nửa cuối thế kỷ 19.
VẠN LÝ TRƯỜNG SA
Thơ: VŨ THIỆN ĐỄ
Phó bảng Vũ Thiện Đễ (1854 – 1916) tự Thuận Trai, hiệu Trang Khải, quê làng Bách Cốc, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định (nay là thôn Bách Cốc, xã Thành Lợi, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định). Cụ đỗ Cử nhân khoa Tân Mão (1891), đỗ Phó bảng khoa Nhâm Thìn (1892), trải giữ các chức Tri phủ Thanh Hà, Binh bộ Tham tri, Tuần phủ Hà Nam – Ninh Bình, Tổng đốc. Tác phẩm của cụ còn lưu đến nay là “Thuận Trai thi tập”, “Vũ gia tiện dụng yếu lãm” (gồm hai tập: Tập thượng “Hữu bệnh tự liệu” và Tập hạ “Trạch cát thông dụng”).
Sinh thời, cụ Vũ Thiện Đễ từng đi công cán đảo Trường Sa và ghi lại nhật ký bằng thơ. Qua thơ cụ, chúng ta biết rõ nhà nước phong kiến Việt Nam rất quan tâm giữ biển đảo của Tổ quốc. Thường xuyên có đội quân khoảng 50 người giữ đảo Trường Sa và 30 người giữ đảo Hoàng Sa… Điều đó khẳng định chủ quyền Trường Sa và Hoàng Sa thuộc về Việt Nam. http://tranmygiong.blogtiengviet.net/ trân trọng giới thiệu với bạn đọc bài “Vạn lý Trường Sa” chép trong “Thuận Trai thi tập” của cụ do nhà nghiên cứu Dương Văn Vượng dịch.
萬 里 長 沙
沙 圻 風 順 去 游 探
四 日 來 時 見 霧 藍
涉 水 尋 高 怗 不 尽
沙 長 萬 里 步 难 堪
往 來 更 換 人 稀 少
男 女 魚 蝦 網 再 三
未 滿 一 𠣙 囘 舊 处
千 秋 奇 遇 記 初 谙
Phiên âm:
VẠN LÝ TRƯỜNG SA
Sa kỳ phong thuận khứ du tham
Tứ nhật lai thời kiến vụ lam
Thiệp thủy tầm cao chiêm bất tận
Sa Trường vạn lý bộ nan kham
Vãng lai canh hoán nhân hy thiểu
Nam nữ ngư hà võng tái tam
Vị mãn nhất tuần hồi cựu xứ
Thiên thu kỳ ngộ ký sơ am
Dịch thơ:
TRƯỜNG SA VẠN DẶM
Sa kỳ thuận gió ra chơi
Bốn ngày mới tới khắp nơi sương mờ(1)
Đứng cao nhìn vẫn mịt mù
Bãi dài vạn dặm bao giờ xem xong
Lại qua người tới không đông
Gái trai, tôm cá lưới quăng chẳng nhiều
Chưa đầy tuần đã nhổ neo(2)
Ngàn thu kỳ ngộ nói sao hết lời.
……………
Chú thích:
(1) – Tác giả nói về đảo Trường Sa. Sách Đại Nam nhất thống chí chép là: “Van lý Trường Sa (bãi cát dài vạn dăm) có khoảng 130 hòn đảo. Đảo chính (Trường Sa) rộng 2,440 km2.
Nguyên chú: Trên đảo này thường có tới hơn 50 người có trăng bị vũ khí đóng quân ở đó liên tục, cứ ba tháng một phiên. Thời điểm đó, có đội trưởng là Nguyễn Khắc Kiệm, người ở Hà Tiên đang trực. Nghe nói ở Hoàng Sa cũng có người ở Quảng Ngãi ra lưới cá và một đội khoảng 30 người do triều đình phái ra canh giữ nhưng không có dịp ra được.
(2) – Nhổ neo: Trở về đất liền.
Nguyên chú: Thơ Nguyễn Công Trứ:
Trường Sa vạn lý kỷ nhân tường
Hạnh đắc kim xuân phiếm hải thương
Bách Việt sơn hà thiên lý quảng
Bất tri thùy ái thử phong cương.
Dịch thơ:
Trường Sa muôn dặm mấy ai hay
Vượt biển xuân này được tới đây
Bách Việt núi sông ngàn dặm rộng
Biết ai yêu quý nước non này.
.........................
Cám ơn anh Trần Mỹ Giống gửi cho bài viết này