Trang chủ » Bầu bạn góp cổ phần

QUÁN HỚT TÓC

Nguyễn Đức Tùng
Thứ hai ngày 7 tháng 2 năm 2022 9:00 AM




Quán ht tóc là nơi bn thanh niên trong làng t tp tán dóc, bàn chuyn chiến tranh hòa bình, các nhân vt Xuân thu Chiến quc, chuyn cô nào sp ly chng, phim cao bi Vin Tây, mùa khoai mùa lúa, chuyn đi quân dch, vui bun thi c. Khi tôi còn bé, mi tháng phi trình din quán y mt ln, lnh ca ba tôi. Ông rt ghét bn con trai đ tóc dài, mà chng c gì ông, người ln, thy cô giáo ca tôi, đu thế. Tôi lò dò bước vào quán, vách đt trn phân trâu quét vôi trng mái tranh có dàn mướp bò qua, nhìn quanh tìm ch ngi, dng tai nghe chuyn khách, dân cày cy, hc sinh, viên chc.

Người th ct tóc ngoài ba mươi tui, sau nhng năm giang h tr li chn quê, đem theo nhiu câu chuyn x người, hay do anh ba ra. Anh có tài k chuyn, thích đc báo, có cây đàn guitar hay mandolin treo ca. Mà th ht tóc nào chng biết chơi guitar tưng tưng vài nt khi ế khách hay ngoài tri thu vàng rng lá? Anh hay hát Tàu đêm năm cũ ca Trúc Phương: Tàu xa dn ri, thôi tiếc thương chi khi biết người ra đi vì đi, Tr gót bâng khuâng, tôi hi lòng đêm nay bun không. Chiếc dao co sc ca anh, kêu xoèn xot trên si da nâu như tht lưng mòn vt, khăn quàng c xếp nếp, cái tông đơ còn già hơn tui tôi, cái ngoáy tai bng đng nh xíu, sáng loáng, hp dn tôi. Tôi ln dn lên vi cái quán y, già đi cùng vi người th ht tóc, được sng cùng vi h nhng tháng năm hnh phúc ca mt x s nghèo nhưng tươi tn. Cái quán ht tóc y, nm gn k quc l Mt, phía dưới đường xe la b không mc c lau trng, sau đp nước, bn còn nh không? Cái quán nm gia tim tp hóa và quán bún lòng th, phía trước có cây da di sau lưng là bi tre la ngà cú rúc chiu chng vng. Nhìn vói qua sông, bên kia đường quc l, bao gi tôi cũng ngi đó, ngm t nht trình dán vách đt, đc mi th, tin tc đo chánh tng thng Ngô Đình Dim làm tôi git mình, lát sau mi nh ra đã bn năm.

Thi nh bn hoàn toàn l thuc vào người ln, mà h thì có quan nim đơn gin v tr con, đã ct thì ct ngn, làm cho mt mũi sch s, ct tóc càng ngn càng đ tn tin ct li, và bn chúng không phi co râu ra mt nên th làm nhanh, loáng đã xong, không kiu c gì ráo tri. Nhưng khi tôi lên mười mt tui, va thi đ vào trung hc, tôi không còn thích đ mc người ln lãnh đo na, sau mt mùa hè chu mái tóc carré, nghĩa là rt ngn, trên chm cũng ngn, kiu lính, quyết đ tóc dài, thi y mái phía trước dài, tóc mai kéo xung gn cm, hp vi áo sơ mi c cò, hc sinh đi hc lén b áo ngoài qun vì cho áo vào qun thì quê lm, mc qun tây không có tht lưng. Thi y bt đu có mũ lưỡi trai baseball kiu M, kéo tht sát mái đu đ tóc phía dưới bay lòa xòa, có đa ba trn còn xoay ngược cái mũ, vy thì tôi chun b ct mt mái tóc như vy, kiu tango, sau khi đã nuôi được tóc khá nhiu đến ni m tôi chú ý và kéo tôi li, dúi năm đng vào tay, bt đi ht ngay tp l. Người th ht tóc, sau khi mài dao lên si dây da xoành xoch làm cho lưỡi mng như lá lúa, nếu bn tng đc truyn ngn Lưỡi dao co ca Nabokov k chuyn hai k thù cũ gp nhau Bá Linh, bn s hình dung ra tiếng đng y.

Nhng người đến quán thường gi ln lên kiu tóc theo cách riêng ca h, ct carré tc là ct ngn như binh nhì, kiu Dũng Thanh Lâm tc là tóc chi phng lên, mái ht ra sau, kiu tango như các vũ sư Nam M l lướt. Quán ht tóc nm trên đường đi hc nên khi tan trường tôi thường ghé li ngh chân, nhng người khác cũng bày c tướng, c domino ăn thua trong quán. Người th ht tóc mt đy tàn nhang, dáng cao ráo, đ tóc đúng mt, đôi khi nhìn nghiêng đp như Hùng Cường hay Alain Delon. Anh thnh thong gi t quán lòng th th cháo huyết heo, hay lòng xào ngh, anh bo nhng thc y giúp cho nhng si tóc vn hít vào phi mi ngày b tiêu tán đi, không nm lâu trong người. Quán nghèo, nên ch có mt b tông đơ, mt cái kéo, cái gì cũng mt, b ráy tai gm có mt cái nhíp, mt que đ gp ráy tai, bông gòn, si ch dài tôi không biết đ làm gì. Anh bo rng đúng ra anh cn phi có ba b tông đơ khác nhau, mt dùng cho tóc cng r tre, mt dùng tóc mm như con gái, mt nh hơn dành cho tr con. Anh va làm vic, va trò chuyn vi khách, huýt sáo hay hát ư mt điu nhc. V sau khi tôi ln hơn na, anh dùng kéo đ ct nhiu hơn dùng tông đơ, bo ct kéo thì tóc đp. Khi ct xong anh còn dùng bt phn talc thơm thơm xoa mt, tôi rt thích. Khi bn con nít ngi lên ghế, anh kéo mt cái đòn ra đ gác chân. Tôi dn đi dn li kiu tóc mà tôi mun. Kiu tango, tóc dày lên, bng bnh như din viên đin nh. Anh gt đu ra du đã hiu. Mi th din ra êm đp. Người th quàng khăn lên c bn, mt chiếc khăn màu cháo lòng, cũ rích nhưng khá sch, đm mùi nước hoa và mùi brillantine bn hít thơm lng, lim dim nhm mt, lng nghe tiếng tông đơ loch xoch. Khi xong vic, nhìn vào gương, bn tht kinh sng s. Cái gì kỳ vy? Im lng. Tôi nhìn đi nhìn li, hai si tóc mai tôi nuôi c tháng nay biến mt. Tri ơi, làm thế nào? Người th lúng túng xin li, nhưng quá tr. Bn ra v sau khi tc gin đng ch ly li tin thi, ly hết can đm nói vi người th v ni kh đau ca bn. Nghn hng. Bn th s không tr li.

Nhưng ri bn tr li. Vì tui tr chóng quên. Chng cn hc bài hc tha th bn cũng quên béng. V li tóc bn ngày y ra nhanh lm, mướt như c di. Bn thích nghe tiếng mài dao, rn rn, lnh, kích thích. Bn thích nghe tiếng tông đơ rào rào. Nếu hôm y không quá bn, người th còn chiêu đãi bn mt chu ngoáy tai. Cái ngoáy tai nh xíu bng đng vàng, có l là th kim loi sáng nht mà bn được nhìn thy làng quê, cm giác đưa vào tai bn nht nht mi đu đau nhói, nhưng nó hết ngay, chuyn sang cm giác kích thích ri buông lng, du dàng, êm ái như mt li an i, hay li xin li. Thi bé, chng có ai xin li bn c. Khi người ln làm sai, h ch cười. Nhưng cái y không h gì, vì trong khi ngi ch đến lượt mình bn có thú vui riêng. Quán ht tóc có chng sách báo đ mt góc cho khách gii trí, nht trình Hòa bình, Đc lp, Công lun, vi tiu thuyết feuilletons ca Kim Dung, Nam Kim Thch, Mai Tho, Nhã Ca, Duyên Anh, nhng t tp chí, Ph thông, Thi nay, Tp san th tư, đã mòn gáy. Bn say mê nhng trn hi chiến được mô t trong tp Đa hiu ca Võ b Đà lt, lá thư Paris ca Minh Đc Hoài Trinh, lá thư ca Hoàng Xuân Hãn, bn thích Mình ơi ca Nguyn V dù gp con gái đ mt. Nhng sách báo y nuôi dưỡng tâm hn bn, làm cho s ch đi ngn li, trong khi ngoài tri mưa lâm thâm. Vì vy mà ni bc mình đi vi s đc tài y ca người th ct tóc kia chng thm vào đâu. C thế ngày này qua tháng khác bn ln lên dưới lưỡi dao co ca hn ta, chiếc tông đơ ngày càng mòn, hòn đá mài dao xanh đã dt li, ch có cái ngoáy tai khi nào cũng sáng chói mt cách mun phin.

Thi bây gi có l không còn nhng người th ht tóc như vy na. Thi bây gi, các thành ph ln như Sài Gòn, Huế, Hà Ni, London, New York, Hán thành, nhng nơi tôi có đôi ln bước vào quán ht tóc, tôi thy h mau l hơn, sch hơn, c ch lch s hơn, nhưng không khí làm vic lng l. Tôi nh người th ht tóc năm xưa ca tôi nói chuyn không ngt ming, đôi khi khc nh vào góc nhà, thnh thong hò hét, k nhng chuyn nơi xó bếp hay thiên h đi lon, làm cho bn vui lên trong mt ngày u ám, hay làm bn ht hong vì mt tin mi cóng t th đô, hay làm bn th rng s không bao gi tr li. Nếu không gp được mt người th ht tóc như thế trong đi, trong mt cái quán thân mt, thì công cuc ht tóc ca bn chưa phi là th đáng ao ước lm. Sau khi kết thúc chiến tranh, lp li hòa bình, người Vit thôi giết nhau trên chiến trường, h tr v làng cũ nhưng sng bun hơn, nht nho hơn, e dè hơn, khi báo chí đúng nghĩa đã chết, hay tr nên nghiêm ngh mt cách chán chường, hay chán chường mt cách nghiêm ngh, khách đi ht tóc chng còn chuyn gì vui ngoài chuyn bóng đá.

Thôi thì cũng tm an i.

Ri đến mt ngày, bn đ ý cái khăn quàng màu cháo lòng đã ng sang màu xám đc quánh, như màu cuc chiến tranh lan rng, cái dây da đ mài dao ngày mt cũ, rách, người ti quán ngày mt thưa, vì nhng thanh niên b làng ra đi ngày càng nhiu, lp đi quân dch, bn trn lính, k nhy núi. Thi y nhng quán ht tóc ch dành cho đàn ông, ph n t ct ly nhà, người sang hơn thì ti thm m vin, mc khp nơi, vi nhng cái máy sy tóc đi đu như phi công đ un phi dê. Quán ht tóc là ca đàn ông, t bé đ chm đến già đi guc mc lp kp. Bây gi cũng vy, trên thế gii nơi nào cũng vy, nhưng nhng quán barbers hình như ngày mt ít đi. Tôi vn yêu thích chúng, vì có không khí riêng, người th chuyên nghip c vn v các kiu tóc ca nam gii, ct làm sao đ đi mũ lên đu không vướng, ct ngn hay dài tùy khuôn mt, cái đu, tùy công vic và s thích. Nhng câu chuyn trong các quán y cũng có phong v riêng ca bn lang thang, tôi thích làm quen vi nhng người th ht tóc như vy, cũng như người th sa xe ca tôi, cũng như người th nướng bánh mì ca tôi, người đu bếp ca tôi. Trong quán y tôi còn được đc Túp lu ca chú Tom, Thiếu lâm trường hn, Kỳ n gò Ôn khâu ca Đinh Hùng, Chp tay nguyn cu cho b câu trng hin ca Nht Hnh. Chúng ta cu nguyn hoài, c dân tc này cu nguyn, nhng người dân min Nam min Bc có con đi lính, sut ngày cu nguyn, nơi công khai nơi lén lút, nhưng có người m nào mà không nh con, có cái chết nào không đau xót, cu nguyn hoài mà thanh niên vn lũ lượt vào lính, quan tài vn ln lượt đóng đinh gi v. Trong cái quán bn b vách đt, gió thi lng lng, nép vào v đường dưới tiếng ko kt ca bi tre la ngà đêm mưa có ma, có mt đa con trai ngày càng ln ngày càng biết lo âu bun bã.

Càng lo bun tôi càng đc, vic đc sách làm tôi bt bun, bt tuyt vng, dưới nhng đám mây mùa thu m thp, mt đt như khói, mt hôm ngi ch trong quán tôi nghe được ging nói. Ging nói y k tôi nghe v ni cô đơn, s mt mát ca chiến tranh, v hòa bình yêu du, v nhng thế gii khác, s nhm ln ca các lý tưởng bo đng. Tôi hình dung nhng thế gii rng ln hơn trong sách báo, tiu thuyết, tôi tìm thy nhng người anh hùng hip l ca riêng mình. Có nhng ngôi nhà làm nên t mùa xuân có nhng cái quán làm nên t mùa thu, và trong đi bn người nào cũng có cái quán đ dng chân, đ ng đu ra sau mt ghế, đ nhm mt li, đ dui chân ra. đó có mt tm gương đ bn nhìn vào thy khuôn mt mình, tơ hng măng non mơn mn hay lm lem du m. Trong nhng ngày chiến tranh lan rng y, vn có nhng khonh khc cm đng, trên bc vách quét vôi trng chiếu ri mt ánh sáng l lùng qua khe, vàng vt lm tm bi. Con trai hay chy nhy, nên khi có dp ngi im, bao gi tôi cũng ng gt, và khi tnh dy đôi khi tôi nhìn thy mt điu gì kỳ l, mt phát hin bt ng. Mt ln tôi m mt, nhìn qua ca thy mt người t xa đi li trên đường quc l, chiếc nón ngng cao, bày khuôn mt dim l, bun ru, đi thong th trên đường v phía chúng tôi. Tôi nhìn tht lâu mi biết rng không phi tôi nhìn qua ca s mà nhìn vào tm gương, như th không phi mt người đang đi ngược đường v phía mình mà cô đi ngược chiu thi gian, đ tr li vi cái quán cũ, đi loáng thoáng dưới hàng dây leo vàng hoa mướp. Hai hôm sau, quán đóng ca, người th không tr li, anh b gi nhp ngũ, nhng câu hát ngày xưa ca anh v đi lính nay vn vào người, ri đây anh s hát chúng trên nhng no đường l, khi chiu tàn.

Mt ln đp xe ngang quán ca đã đóng im m, không có người thay. Tôi đng li tht lâu bên kia đường nhìn cái quán, tôi đng gn tha rung không người gt, đng dưới đám ráng mây chiu đ quch, nghĩ đến mt sân ga đ nát nơi đó có người lính mang ba lô va đi va hát: tri đêm dn tàn tôi đến sân ga đưa tin người trai lính v ngàn, nghĩ đến nhng trang sách cũ mà tôi đã đc, nhng trn hi chiến, nhng anh hùng kỳ n, nhưng không kp nghĩ đến mái tóc ca mình ngày càng dài ra, tóc mai, râu mép bt đu lún phún, chúng mc lên như ni bun không ngay hàng thng li. Lòng thương nh y là s không hài lòng, là hin ti không bn vng, là tiếng gi ca thế gii b tn thương, ký c b xâm phm, là ni ao ước sâu xa như ht ging trong đt, ch mc tr li. Tôi cn tìm mt người th ht tóc khác, nhưng không có người nào có th thay thế được cho người th làng quê y na, va ct tóc va hát va nh nước bt va k chuyn râm ran, cái quán y, bóng người đi vào gương y khi tôi còn bé, tóc tai hãy còn là th công vic vui v khi y bn tha h ct tri hay đ dài, nuôi tóc mai, ép hay đ phng lên, vt ngược tóc ra sau hay chi cho dn sóng, ngi nghe anh k chuyn thiên h đi lon nhưng không phi chuyn ca mình, bây giờ, ba y.

NĐT