Đọc bài thơ “Chị em dâu” của thi nữ tài hoa Phan Thị Thanh Nhàn cùng bài bình của Lê Huy Hòa đăng trên báo Văn nghệ số 10-06/3/2010, tôi “giật mình”. Giật mình vì thơ và bình đều quá hay, đều thú vị và… bất ngờ. Đất nước đổi mới cả bình diện rộng và sâu lâu rồi, không lý gì không vỗ tay hoan hô cô em dâu “cởi mở trong đời sống tinh thần” (lời bình). Nhưng có cái gì đó trong suy tưởng cần giật mình một tý mà xem lại. Nó đúng với định lý thuận, chứ định lý đảo thì đã đúng chưa? Chị dâu Ừ thì đi khiêu vũ, rất nên ủng hộ em dâu cởi mở, thoải mái đời sống tinh thần, nhưng… ủng hộ kiểu Nhưng bí mật nghe chưa, nghe nó thế nào ấy. Có đảm đang Cô chăm bà chăm cháu/ Mệt có mà phát điên thì cũng cần có những giây phút thư giãn, thư thái tâm hồn, thoải mái những sở thích sáng sủa. Lê Huy Hòa bình “Thế cho nên phải “lôi” bà chị dâu chắc chẳng mặn mòi với cái món “nghe thế nào ấy” vào cuộc. Thế là yên tâm! Dù chồng có biết, đã có chị bênh rồi. Còn chồng không biết thì tuyệt vời. Tâm trạng cô em dâu phát triển rất lô-gic”. Rất đúng, cô em dâu lúc này phát triển đúng lô-gic trong tâm trạng rạo rực. Nhà thơ tinh nhạy nắm bắt tâm trạng này hay tác giả đồng quan điểm sống như tâm trạng em dâu. Ông chồng mà biết thì ớ ra ấy chứ. Chị dâu bênh hay bênh che, hay chị dâu cũng cùng một giuộc! Nhà thơ chọn chữ tơ mơ và thơm tho đắc địa thật đấy. Nhưng thưa, các ông U60-70 chắc gì nhảy kém, kém khoản khác thì đúng hơn. Nhảy với Các ông già quá chán, quả là có chán thật, các ông già cũng hay tơ mơ thật, và em dâu chắc cũng tơ mơ nốt. Đằng sau thơm tho liệu có thơm tho không? Em dâu đi khiêu vũ như lời bình là điều tốt. Nhưng chỉ thích khiêu vũ với trai tráng, lại chỉ đi khi vắng chồng, dấu chồng mà Thì chao ơi tuyệt vời, có tự mình chung thủy với mình chưa? trong trắng như pha lê chưa? tối ưu chưa? Hay lâu lâu xả láng tý chút. Cái mong manh và mênh mang tiến tới Z liệu đủ bản lỉnh dừng lại! Nghiệt ngã thay! Những đấng mày râu khi thấy thiên chức chăm bà chăm cháu đến Mệt có mà phát điên thì càng chiều chuộng vợ, nâng vợ như nâng hoa, biết nhận ra khiêu vũ là hoa của cuộc đời, không để bà xã ru rú ở nhà đâu mà lo. Hãy cứ rù rì thủ thỉ với ông xã “anh ơi! khiêu vũ là thể dục thẩm mỹ phải không anh nhĩ”, cần gì Nhưng bí mật nghe chưa. Hai chữ “tuyệt vời” ở đây bạn đọc hiểu nghĩa bóng theo hướng tốt hay xấu đâu có sai. Thế giới là ngôi nhà chung thì hòa đồng hay hòa tan với Tây Âu đây. Dù ở trong ngôi nhà chung cũng phải giữ lấy lề, lấy bản sắc, truyền thống gia phong như cha ông chứ. Mốt “cơm trưa công sở” hú hí với nhau tý chút, chiều về vẫn “chung thủy” với chồng đang là “mốt” thịnh hành. Còn nữa, “mốt” “trâu già gặm cỏ non” như dòng thác ở thành phố, chảy ào ào về thị xã thị tứ rồi. Đổi mới, cởi mở, cách tân gì gì chăng nữa nhưng cảnh huống mời thằng trai trẻ bằng tuổi con nằm trên bụng mình có là phẩm hạnh phụ nữ VN không? Lời bình này có cổ súy cho các mốt này không nhĩ? Giá như sau ý bình cuối bài “… ta thấy một vẻ đẹp giữa hai chị em dâu thời đại mới, yên lành, ấm áp, đáng yêu vượt lên những mặc cảm đời thường”, thêm đôi dòng bình cảnh tỉnh sự quá đà nó sẽ đến khi trốn chồng đi khiêu vũ, thì bài bình tròn trịa hơn. Bởi thực tế hiếm thấy ở Việt Nam ta các vũ trường tuyệt vời đúng nghĩa.
Câu kết Gió ngoài thềm đu đưa hay quá, chữ đu đưa cũng tuyệt vời lắm, nhưng mà vòng tay cô trò già đang ôm eo thầy trẻ nhảy múa trong tiếng nhạc du dương mơn man sóng gợn mặt hồ khơi gợi rồi đèn mờ đèn ảo huyền ảo mê hoặc thì trái tim chắc cũng đang đu đưa đấy. Cô em dâu dễ bị mê muội lắm chứ.
Sĩ Thiện
===========
Đặng Sĩ Thiện – 0905557344