Trang chủ » Bầu bạn góp cổ phần

"LỄ HỘI" THƠ CỦA NGÔ MAI PHONG

Vũ Bình Lục
Thứ tư ngày 31 tháng 3 năm 2010 5:23 AM

Thơ vốn có quy luật chặt chẽ của thơ, như quy luật của cái đẹp, của phạm trù thẩm mỹ nói chung vậy. Bài thơ hay, nhất thời có thể còn khuất lấp đâu đó trong rừng thơ, vì lẽ này lẽ khác.  Dẫu sao, nó vẫn còn nguyên giá trị tự thân, rồi cũng có cơ hội toả sáng.
 Đọc lại trang thơ vùng Đông Bắc ở phụ trang Thơ báo Văn nghệ số 13
(7-2004) , thấy có bài “Lễ hội” của Ngô Mai Phong, bỗng thích thú. Xưa đã đọc rồi, nhưng bận việc công chức nên đọc lướt. Giờ thư thả hơn, đọc kỹ, mới lại thấy thấm. Hoá ra, đọc thơ không phải bao giờ cũng được. Nghiền ngẫm thơ, đương nhiên phải có không gian hợp lý, thời gian hợp lý, tâm thế hợp lý, chẳng khác gì quy luật của Trà đạo!
 Vậy là đã 5 năm rồi, một bài thơ hay của một tác giả tên chưa quen, người chưa biết, đã chìm vào quên l•ng, khuất lấp trong mênh mông bát ngát rừng thơ, vàng thau lẫn lộn.
 Tác giả dùng đại từ nhân xưng “Ta”, nhưng ai cũng biết ở đây là chỉ cái “Tôi”, cá nhân, nghe thật “oách”. Đoạn đầu bài thơ, tác giả như kể lại một kỳ lễ hội nào đó, ở một nơi nào đó, chắc là phồn hoa đô hội: “Ta lạc giữa niềm vui chen chúc/ những kỳ linh không biết của thời nào/ Ta bỏ cả xích lô ba gác/ chạy theo nàng ngồi kiệu gót hài cao”…
 Cảnh hội hè hoành tráng, nô nức đông vui, đã cuốn theo “ta” với niềm hứng khởi dường như vô biên vô tận, hoàn toàn vô tư, quên hết sự đời, quên cả công việc của anh xích lô ba gác hàng ngày phải kiếm tiền nuôi con nuôi vợ. Đúng hơn là không khí lễ hội đã cuốn “ta” đi, hoà vào dòng thác bất tận của màu sắc. âm thanh và hơn thế, “ta” còn tình nguyện làm một nhân vật quan trọng góp vui trong đám rước, không hề nệ mình là ai, ở vị trí nào trong xã hội: “Ôi cơ bắp gã trai khuân vác/ Ta múa rồng, bạn thúc trống như điên/ Những khuôn mặt nợ áo cơm tù đọng/ giờ thanh thơi , không gợn chút ưu phiền”… “Ta” và bạn ta, những người lao động phó thường dân, say sưa với múa rồng thúc trống, hồn nhiên trong trẻo vô cùng. Câu “Những khuôn mặt nợ áo cơm tù đọng/ giờ thanh thơi…” là một câu thơ hay đến mức cảm động và có khả năng khái quát, gợi hình tượng một lớp người suốt đời lam lũ kiếm sống mà sự nhọc nhằn như còn hiện rõ trên cơ bắp, còn hằn trên nét mặt phong sương đáng yêu của họ. Chữ “thanh thơi” là một chữ hay, bởi vì dường như không thể có từ nào khác hay hơn, chính xác hơn, như từ “thảnh thơi” chẳng hạn! “Thanh thơi” là khuôn mặt như đang giãn ra, đang tươi lên trong sáng, lấp đi mọi nỗi ưu phiền thường trực.
 Niềm vui cứ cuốn phăng đi như không biết ngừng nghỉ, đến nỗi, những xe những cộ mọi ngày vèo vèo luồn lách, vênh vang, nay cũng phải tự biết thu mình lại mà “cóm róm” nép vào bên đường, nhường chỗ cho những kỳ lân giả đang trống phách om sòm…Thật là đắc ý và sung sướng hả hê vô cùng! Cuộc đời rồi cũng có lúc thăng hoa tột đỉnh như vậy thật sao ? Tất cả như bé lại, như run rẩy sợ h•i trước “Ta”, như chỉ còn “Ta” với cây cối hát ca là đáng mặt nhất trên đời, dù có tý chút vênh vang tự đắc, cũng không ai có quyền bắt bẻ và ngăn cản. Thật là thích thú. Thật là đã đời, sung sướng đến mê tơi! Diễn tả một khoảnh khắc tâm trạng, một niềm vui hồn nhiên thành công như thế, quả là một tay viết có nghề, có thể nói là cao thủ.
 Ba khổ thơ cuối bài là những câu thơ lý sự và chiêm nghiệm. Cơn hưng phấn đã qua cùng với lễ hội kết thúc, “ta” bỗng nhận ra mình là ai: “Ta vốn của số đông nhăng nhố/ ưa lang bang yêu mê mệt hội hè/ cái bụng lép đôi khi sầu tý chút/ lại tìm đò sang ký quán sông mê”…
 Tan lễ hội , nghĩa là “ta” trở về với thực tại, tỉnh ra với thực tại. Cơn mê sảng vô tư trong trẻo bỗng nhiên tan biến, chỉ còn “ta”với “ta” thôi. Nhịp thơ giãn ra. Âm điệu thơ trầm xuống và tiếp đó là những cảm thức, những suy tư gi•n nở. Chao ôi! Giá như niềm vui kia cứ còn mãi thì tốt biết bao, để “ta” sống với cõi ảo, hơn là phải đối diện chua chát với chính “ta”, lớp người lao động tự nhận mình là” lang bang nhăng nhố”, một đời chỉ rặt một nghề xích lô ba gác: “Chỉ tiếc niềm vui khôn chảy mãi/ để dương gian đứng lại bơ phờ”…”Ta” thầm ước có một cuộc đổi đời cho thiên hạ biết tay(!) Hình ảnh “dương gian đứng lại bơ phờ” là một hình ảnh hàm xúc, gợi nhiều liên tưởng thú vị.
 Thế nhưng , giấc mơ đã tan, lễ hội đã tàn, “ta” lẻ loi cô đơn giữa các ngả đường vương với xanh đỏ tím vàng, lòng nặng trĩu ưu tư :
  “Tan lễ hội áo xiêm vào bàn tiệc
đám kỳ lân buông mặt nạ ra về
Ta đi dọc những tường đầy áp phích
đọc thơ buồn cho lũ gián đêm nghe”…
Thế đấy! Câu thơ hiện thực buồn bã, đối lập hình ảnh hai cảnh đời, nặng trĩu suy tư, khiến người đọc bồi hồi xao xuyến. Đoạn kết hay đến bất ngờ. Bài thơ khép lại rồi mà dư vang còn ngân m•i không thôi, mở ra những liên tưởng nhiều chiều về lẽ đời, vê thân phận con ngừời còn lắm trái ngang,
Hà Nội – 8-2009