Khôngphải chỉ gần đây, mà chuyện buồn đến với nhà văn Lê Lựu cũng đã dăm năm rồi,sau khi chia tay người vợ thứ hai, ông đã “từ con” khi vợ con quyết định “giảitán” ngôi nhà tại Lý Nam Đế (Hà Nội). Đường ai nấy đi và Lê Lựu có phần 2 tỉsau khi bán nhà. Mấy năm nay bị ốm đau bệnh tật, ông chủ yếu sống tại Trung tâmVăn hóa Danh nhân - đường Tam Trinh, Hà Nội - nơi ông là Giám đốc. Và cũng theomột tờ báo và dăm tờ báo mạng cùng trang mạng cá nhân, nay nhà văn Lê Lựu đang quyết đòi lại sổ đỏ “mảnh đất hương hỏa” tại quê nhà…

Những chuyện có thể nói là rất buồn ấy nhiều người gần gũi với nhà văn Lê Lựu đã biết rõ từ khá lâu rồi. Cũng đã hơn hai năm, tôi mới có dịp đến thăm ông. Còn nhớ dạosau Tết Tân Mão 2011, vợ chồng nhà báo Hữu Tính (nguyên Trưởng Văn phòng đại diện Báo Lao Động tại TP.HCM) là người bạn học cùng quê, huyện Khoái Châu, Hưng Yên đưa tôi đến mảnh đất “hương hỏa” của Lê Lựu. Khi ấy ông còn khá khỏe, chỉcó đôi chân rất yếu. Trí nhớ còn tốt và tương đối linh hoạt, khi nói thìnhthoảng có nước mắt nhưng vẫn hay cười… Thế nhưng buổi trưa ngày ngày 20.6 này,dường như mọi việc đã khác hơn nhiều. Khi nhà báo Hữu Tính, nhà văn Trung TrungĐỉnh (vốn là đàn em thân quý của Lê Lựu từ hồi còn ở tạp chí Văn nghệ Quân Đội)và tôi - cũng đã quen biết nhà văn Lê Lựu khoảng 30 năm - đến thăm và có ý địnhrủ ông về quê chơi.
Ôngvừa ăn xong, da dẻ vẫn khá, có thể tự đi lại với chiếc gậy nhưng vẻ như thầnsắc không được tốt lắm. Ông nói khó khăn hơn dù vẫn rành rẽ, nhưng không khócvà cũng thiếu vắng nụ cười. Lê Lựu vẫn ở trong mình một căn phòng tại tầngtrệt, có gióng tập đi, có máy tập - sau này được biết là của con gái, chị LêThị Lương mua tặng bố, vẫn có cán cán bộ, nhân viên của Trung tâm Văn hóa Danhnhân chăm sóc… Chúng tôi đã nói với ông về những mong mỏi không chỉ của mình màcó lẽ là của nhiều người thân thiết, gần gũi ông rằng, tuổi ông đã cao, sức đãyếu nên điều cần nhất giờ đây là sức khỏe, là ổn định, sống bình tâm, thanh thảnđể hy vọng ông còn có thể cầm bút viết tiếp. Nhưng Lê Lựu không mặn mà lắm vớinhững lời như thế. Ông vẫn đau đáu và trầm uất vì việc muốn “đòi lại” sổ đỏ.Ông không về quê và nói: “Mẹ con nó (bà Hoàng Thị Mỹ - vợ đầu đã ly dị và congái - chị Lê Thị Lương) muốn thì đến đây”. Sau đó ông viết vào giấy nhờ nhà báoHữu Tính một (việc) như sau: Khi chúng tôi hỏi ông cần gì bởi Hữu Tínhđang mời chúng tôi về quê. Ông vẫn nói về sổ đỏ và rằng theo lời khuyên của bácsĩ, ông phải ăn nhiều rau quả nên ông muốn có “quyền trồng cây cối hoa mầu (trên)mảnh đất ấy” và bà Mỹ “phải viết giấy cam đoan là không phá hoại hoặc ngăncấm”.

 
Chúngtôi về Khoái Châu với lòng nặng trĩu vì chuyện buồn thật khó tin này. Sự thậtvề mảnh đất ấy chẳng có gì là khó hiểu. Là bạn đồng hương, nhà báo Hữu Tính rõhơn chúng tôi. Nhưng việc bạn nhờ, ông vẫn làm. Sau khi đưa tờ giấy Lê Lựuviết, chị Lê Thị Lương đã đưa mẹ ký vào tờ giấy cam kết: “Thực tế tôi chưa baogiờ ngăn cản ông và đến nay tôi vẫn cam kết và mong muốn ông Lê Lựu về cùng concháu cúng giỗ tổ tiên, trồng rau ở vườn không bao giờ tôi ngăn cản”. Chị Lươngnói rằng, gia đình luôn tha thiết mời bố về quê nhà tĩnh dưỡng nhưng ông khôngchịu và đã đưa ông nhiều lần chìa khóa nhà cửa ở quê nhưng do ông làm mất hoặcđể quên đâu đó, chứ không ai ngăn cản ông về thăm quê, về quê nghỉ ngơi. Chịđưa cho chúng tôi xem “Biên bản họp gia đình bàn về quyền sử dụng đất thổ cư”ngày 18.4.2012 của gia đình ông Lê Lựu tổ chức tại thôn Mân Hòa, xã Tân Châu,Khoái Châu, Hưng Yên bao gồm “ông Lê Lựu, bà Mỹ, chị Lê Thị Lương” cùng một sốhọ hàng, cháu trai của ông Lê Lựu.
Nộidung đã thống nhất hai điều: 1. Ông Lê Lựu có quyền sử dụng mảnh đất và tài sảntrên mảnh đất này đến khi từ trần. 2. Sau khi ông Lê Lựu và bà Hoàng Thị Mỹ mấtđi, mảnh đất này sẽ được giao cho con gái: Lê Thị Lương toàn quyền sử dụng vớimục đích thờ cúng tổ tiên, cha mẹ, chị Lương không được chuyển nhượng cho ai vàanh Lê Văn Soát (cháu trưởng) là người đứng ra tổ chức cúng giỗ tổ tiên giađình hàng năm. Biên bản được xác nhận của chính quyền từ thôn, xã đến tận UBNDhuyện, là một việc hiếm có, bởi nhà văn Lê Lựu là danh nhân quê hương của cảHưng Yên, luôn được quý trọng, nể vì.
Ấythế nhưng mọi việc không theo những chuẩn mực và những nguyên tắc đã được toànbộ những người trong cuộc thống nhất, thừa nhận. Chúng tôi không hiểu sao lạicó những bài đăng trên báo viết, trên báo mạng cùng những trang mạng cá nhân đãnói sai sự thật để đến mức chính các cháu ruột của nhà văn Lê Lựu cũng nhất mựcphản đối. Ngày 15.6.2013 trai họ gồm Lê Văn Soát (cháu trưởng) cùng các anh LêĐộng, Lê Văn Tảo, Lê Văn Trại viết đơn phản ứng quyết liệt vì những nội dungkhông đúng của một bài báo đã “gây tổn hại đến uy tín và danh dự gia đình vàgây ra sự bức xúc cho con cháu anh em, mất ổn định trong gia đình”.
Mộtsố nhà báo, nhà văn từng viết để “bình vực”, “thương cảm” Lê Lựu cũng là bè bạncủa chúng tôi và có thể họ chưa có điều kiện biết được tất cả sự thật, cái lývà cả cái tình trong những chuyện buồn của một nhà văn đáng quý của chúng ta.Vì thế, những người gì viết về ông cũng nên thông cảm. Chỉ có điều, chúng tôinghĩ, điều quan trọng chính là ở nhà văn Lê Lựu. Chuyện lý chuyện tình sẽ rasao khi ông cứ đòi chuyển tên sổ đỏ của người vợ đầu (đã ly dị) trong khi bà ấychỉ có một đứa con với ông, không hề đi bước nữa, bao năm qua vẫn ở ngôi nhà ấytại quê hương ông, chăm sóc bố mẹ ông cho đến khi họ mất - sang tên mình? Ngaycả việc có sổ đỏ tên ông - dù rằng vô cùng là khó, bởi rất phi lý - thì ôngđược hay mất, cái gì nhiều hơn, hay là chỉ cay đắng, đau đớn không chỉ với ôngmà còn là của những người thân trong gia đình, dòng tộc?
LêLựu không phải là một người thiếu thốn về vật chất. Điều đó là rõ ràng. Nhưngnay ông thấy còn thiếu gì, cần những gì thì có lẽ chỉ mình ông mới hiểu được.Mong sao nhà văn Lê Lựu tỉnh táo, tường minh, vững vàng và có nghị lực mạnh mẽ.Nhưng hình như, người đời thường nói, nhà văn, nghệ sĩ là kiếp người bị “trờiđầy”, hay phải cô đơn, gian nan vất vả, nên Lê Lựu cũng như thế chăng? Mong saomọi việc tốt đẹp hơn sẽ đến với ông trong những năm tháng nhiều thử thách này.Chúng tôi viết bài này với niềm mong mỏi cùng lời cầu chúc nhà văn Lê Lựu nhưthế.