Kính gửi: Nhà văn Trần Nhương,
Tôi là Lê Nguyễn, tên thật là Lê Văn Cẩn, làm nghề nghiên cứu lịch sử và biên dịch báo chí, hiện sống ở Sài Gòn, có đọc bài viết của nhà văn Vân Long đăng trên trang trannhuong.com bàn về tác giả đích thực của một bài thơ có nhiều tên khác nhau. Tôi cũng từng đọc qua một vài bài viết về vấn đề này trên các trang mạng. Tôi không dám đi sâu vào những thảo luận của các nhà văn, nhà báo vì đã không theo dõi sát sao chuyện này, nói ra e có điều thất thố, chỉ xin ghi lại một điều mắt thấy tai nghe về bài thơ đang thảo luận mà sau hơn 50 năm, đến nay tôi vẫn còn thuộc gần đầy đủ. Đó là chính mắt tôi đã đọc bài thơ này trên tuần báo Nhân Loại phát hành tại Sài Gòn vào những năm đầu thập niên 1950. Tôi còn nhớ rất rõ bài thơ có nhan đề KẺ Ở và cuối bài thơ in đậm hai chữ Quang Dũng. Xin được nói thêm là tuần báo Nhân Loại vào thời ấy do nhà thơ Đông Hồ Lâm Tấn Phác, chủ nhân của Yiễm Yiễm thư trang và Yiễm Yiễm thư quán chủ trương. Tiếc là đến nay tôi không còn giữ được tờ báo này, song ngay sau khi đọc báo, tôi có chép lại bài thơ vào sổ tay. Bài thơ này có những câu không giống hoàn toàn với bài đăng trên trang web của ông, tôi xin chép ra đây để cùng tham khảo:
KẺ Ở
Mai chị về em gửi gì không?
Mai chị về nhớ má em hồng.
Đường đi không gió lòng sao lạnh
Bụi vướng ngang đầu, mong nhớ mong
Quê chị về xa tít dặm xa
Rừng thu chiều xao xác canh gà
Mưa rơi khắp lối sương muôn ngả
Ngựa lạc cành hoang, qua lướt qua
Ngựa chị dừng bên thác trong veo
Lòng chị buồn khi nắng qua đèo
Nơi đây lá rụng vương chân ngựa
Hươu chạy quay đầu, theo ngó theo
Rừng phong nhòa bóng nhớ hoang mang
Ngựa chị dừng bên thác sao vàng
Sao trôi đáy nước, vương chân ngựa
Buồn dưng đôi mi, hàng lệ hàng...
Quang Dũng
(chép theo trí nhớ)
Với các nhà văn, nhà thơ có liên quan đến câu chuyện bài thơ này, tôi là kẻ “ngoại đạo”, không có quen biết với ai hết, chỉ cảm thấy có một sự thôi thúc phải nói ra những gì đã mắt thấy tai nghe, góp thêm một chút thông tin về “nghi án” bài thơ “Kẻ ở” (tạm gọi theo ký ức). Cũng xin bàn góp chút ý về ba chữ cuối của bài thơ mà nhiều người trích dẫn là “hàng lại hàng”, tôi nhớ rất rõ là “hàng lệ hàng”, và theo tôi, Quang Dũng viết như thế cũng phù hợp với cách lặp từ của ông trong bài thơ: mong nhớ mong, qua lướt qua, theo ngó theo, hàng lệ hàng. Tôi cũng nhớ rõ hai chữ đầu câu cuối in trên báo Nhân Loại là “buồn dưng” chứ không phải “buồn dâng”, có lẽ vì bài thơ này in ở Sài Gòn nên người biên tập đã chữa theo cách đọc của người miền Nam chăng? Riêng câu thứ ba của đoạn thơ cuối (Sao trôi đáy nước, vương chân ngựa), tôi không chắc ý lắm.
Kính chúc nhà văn và gia đình luôn vui khỏe
Lê Nguyễn
ĐT: 0122 3131 950