Vụ cưỡng chế đầm nuôi thuỷ sản ở Tiên Lãng với tiếng đạn hoa cải của hai anh nông dân Đoàn Văn Vươn và Đoàn Văn Quý làm chấn động cả nước… Biết bao người có lương tâm yêu công lý, sự thật, lẽ công bằng đã lên tiếng : từ cựu chủ tịch nước Lê Đức Anh, đến Cựu phó thủ tướng Vũ Khoan, các Bộ trưởng, tướng lĩnh quân đội, công an, các đại biểu quốc hội và các văn nghệ sĩ ở 64 tỉnh, thành trong cả nước… Vậy mà văn nghệ sĩ Hải Phòng chúng tôi dường như im lặng… Tôi đỏ mặt khi đọc bức tranh biếm hoạ về thái độ văn nghệ sĩ Hải Phòng trên mạng Trần Nhương: Hai ông văn nghệ sĩ Hải Phòng đắp chăn bảo nhau: hình như chuyện xẩy ra ở cống Rộc ở đâu Cu Ba, Triều Tiên thì phải? nên cứ yên tâm mà ngủ… Thật đau đớn, hổ thẹn khôn cùng khi có những điều thật khó nói ra.
Thành phố hoa phượng đỏ có bề dày lịch sử oai hùng, quang vinh luôn hiên ngang ngẩng cao đầu. Thành phố được dựng lên bởi nữ tướng Lê Chân lẫm liệt, thành phố đã có trận đánh Bạch Đằng giang lịch sử chôn vùi bao chiến thuyền của giặc Nam Hán xâm lược, thành phố đã đánh thắng đế quốc Pháp bằng những cuộc chống càn anh dũng, đã chiến thắng B52 giặc Mĩ khi chúng đánh phá khu Xi măng, Thượng Lý. Thành phố của cần lao, làm lụng, dựng xây… Trong gian khổ, khó khăn, bão táp vẫn ngẩng cao đầu: những bến Sáu Kho, nhà máy Xi măng, đóng tàu Hạ Lý, cơ khí Duyên Hải đã trở thành huyền thoại bất tử về truyền thống của những người công nhân làm nên những chiến công bất hủ dưới ngọn cờ của Đảng. Chúng tôi tự hào với truyền thống thành phố Cảng bất khuất, kiên cường đã làm nên những mốc kinh tế đáng nhớ: Bốn cống, năm cầu, năm cửa ô, biết bao huân chương, phần thưởng cao quý Đảng và Nhà nước đã trao tặng thành phố của chúng tôi.
Vậy mà, mọi thứ cứ mai một dần. Gần 15 năm nay, chính tôi cũng không nhận ra thành phố của mình trong khi bao tỉnh, thành phố tiến lên như vũ bão, thay da đổi thịt từng ngày. Tôi đã đến thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đà Nẵng, Quảng Ninh . Gần hơn là các tỉnh liền bên: Thái Bình, Hải Dương, Hưng Yên, cảm nhận nhìn thấy bằng chính đôi mắt của mình: nhịp độ xây dựng, sự thay đổi nhanh chóng rất đáng ngưỡng mộ của họ. Nhưng khi trở về thành phố của mình: tôi buồn bã nhận ra rằng: Hải Phòng đã tụt lại thành thị xã lạc hậu về mọi mặt với bộ mặt nghèo nàn, nham nhở đầy những vết tích làm chúng tôi xấu hổ về sự ứng xử văn hoá, về tệ tham nhũng cửa quyền, về an ninh trật tự xã hội, về vệ sinh đô thị...Như câu ca dao truyền miệng :
“…Rủ nhau đi Vịnh Hạ Long
Nhớ qua thị xã Hải Phòng chờ em…”
Không có thành phố nào có những vụ đất đai như Quán Nam, Đồ Sơn với bản danh sách cán bộ nhận chia đất từ dự án đến gần 200 người được đăng tải trên báo “Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh” cho cả nước xem. Không có thành phố nào có ông phó chủ tịch, rồi giám đốc sở này, chủ tịch huyện nọ, trưởng phòng địa chính, hai lần “được” đứng trước vành móng ngựa và bị dân la ó, ghét bỏ đến thế ?. Còn biết bao chuyện không thể nói vì thật đau lòng: chuyện mua phiếu bầu cử, chuyện nội bộ đấu đá nhau giành quyền lực, chuyện mua bán chức tước, tất cả diễn ra công khai hệt chuyện bóng đá Hải Phòng. Dân bức xúc tham gia ý kiến, đấu tranh thì bị trù dập, đè nén ? Các vị chủ tịch, bí thư chấp chính hai khoá liền xây được cho thành phố 1 nhà thư viện 8 tầng (có 4 tầng để không ), xây khu nhà thương mại Cánh diều bỏ hoang nhiều hơn sử dụng công nợ đến giờ trả chưa xong? Nhưng khi từ giã quan trường về hưu các ông xây biệt thự, Hotel bạc tỉ, mua những cao ốc hàng chục tầng,có ông chạy lên Hà Nội xây biêt thự, tiền ở đâu ra sau chục năm “phục vụ nhân dân” mà có ? Chắc các ông tự hiểu? Vậy mà khi người dân làm ăn được một chút các ông lại không thể bằng lòng…
Cứ thế thành phố của chúng tôi lặng lẽ lùi dần, tiếng xấu lan âm ỉ, đã lâu văn nghệ sĩ chúng tôi không viết được những dòng tự hào về thực tế đang diễn ra của thành phố quê hương mình? Cho đến vụ Đoàn Văn Vươn với tiếng súng hoa cải loé sáng để cả nước tập trung vào mổ xẻ, thoá mạ những người lãnh đạo ở xã, ở huyện Tiên Lãng, ở thành phố ? chúng tôi buộc phải choàng tỉnh, phải mở mắt, dỏng tai nghe những gì mọi người ở khắp đất nước đang nói về Hải Phòng “Thành phố hoa phượng đỏ chỉ biết hiên ngang ngẩng cao đầu”? Thật đớn đau hết mức ! Ai đã bôi nhọ thành phố của mình, chúng tôi đau đớn tự hỏi ?
Lãnh đạo thành phố, huyện, xã đã hành xử vô tâm thế nào để những người “nông dân Tiên Lãng chống càn” ngày xưa đang làm lụng cần cù, nhẫn nại, cam chịu nay lại phải mang tính mạng mình ra cầm vũ khí tự tạo dám nổ súng dẫu biết rằng có thể chết, vào tù . Họ chống ai? Chống lại chế độ mà cả đời ông, cha họ đã từng hy sinh, chống càn giữ từng tấc đất để làm nên chế độ xã hội tốt đẹp hôm nay ư? Sao những “cán bộ làm đầy tớ của dân” lại bắt họ phải làm điều oái ăm thế ? Làm gì có chuyện hợp đồng tác chiến, phương án này, phương án nọ để tấn công vào người nông dân đến bước đường cùng : phải tự vệ để mang tội chống đối Nhà nước ? Chính quyền của Đảng, của dân sao lại nỡ làm như vậy với dân ? Họ còn thấy tự hào khi đã làm điều đó ư? Thế thì chính quyền vì dân ở điểm nào?
Chúng tôi đã lần tìm cốt lõi của việc thu hồi cưỡng chế các đầm thuỷ sản giao cho dân để làm gì ? Khi mà 40 hộ dân đang làm ăn có hiệu quả : Họ quai đê, lấn biển, khai thông kênh lạch, đầm hồ , đổ mồ hôi, tiền bạc xuống để có ngày hôm nay làm ăn có miếng ăn ,miếng để cho quê hương Tiên Lãng đẹp giàu, cho những người lao động có việc làm . Tất cả đang phát triển tốt đẹp vì dân có giàu, nước mới mạnh… chúng ta mới xoá được đói nghèo ở vùng đất cách mạng chống càn lịch sử ?
Thật ra câu trả lời thật đơn giản: những người lãnh đạo “vì dân” thấy dân làm ăn được nhưng biếu xén ít quá, không nộp các khoản cống nạp đúng ra họ phải “tự hiểu”, mà thời gian chính quyền đặt ra giao đất cho dân sắp hết rồi. Đã có những đại gia, những doanh nghiệp muốn nhảy vào thế chỗ thuê lại, họ sẵn sàng đấu thầu sòng phẳng, nhưng quan trọng nhất là họ sẽ có ngay những khoản lót tay khi trúng thầu .70 ha đầm thu hồi đấu thầu lại: kẻ trúng thầu với số tiền hơn 20 tỷ, nhưng sau 20 tỷ công khai kia là biết bao tỷ sẽ vào túi những ai? Vấn đề cưỡng chế thu hồi đất đai, bất chấp đạo lý, lẽ phải, luật lệ là ở chỗ đó. Những người lãnh đạo hiểu rất rõ chuyện này !
Chính vì thế mà lãnh đạo thành phố không biết, lãnh đạo huyện ầm ừ đổ cho xã mọi điều: từ thu hồi đất, từ cưỡng chế, từ phá nhà anh Vươn… Họ chỉ biết kí các lệnh cưỡng chế, thu hồi để xã làm nhưng khi anh Vươn chống lại, thì sẽ có lệnh huy động ngay Toà án, quân đội, công an, chính quyền huyện, xã nhảy vào để cưỡng chế cho được mấy anh em nhà Vươn “láo xược” dám kiện tụng, dám chống lại lệnh “Trời”? Vấn đề chính là ở chỗ đó.
Chúng tôi thật tủi hổ khi việc ở Cống Rộc Tiên Lãng đích thân thủ tướng cùng các bộ, các cơ quan trung ương phải vào cuộc giải quyết, để cho nhân dân cả nước phải quan tâm theo dõi, tham gia ý kiến để nhà báo, với nghệ sĩ cả nước phải vào cuộc phân tích, bình luận, thoá mạ những người lãnh đạo thành phố, huyện, xã . để bốn từ Tiên Lãng, Hải Phòng đầy ắp các trang báo với những lời trách cứ đến đau lòng. Mà thành phố vinh quang của chúng tôi làm gì nên tội? Tất cả tại những kẻ với tham vọng xấu xa, làm giàu bất chính đã bôi nhọ thành phố, bôi nhọ thanh danh của người Hải Phòng !
Trong hội nghị của các cán bộ lão thành cách mạng câu lạc bộ Bạch Đằng, sau khi nghe bài nói chuyện của vị bí thư thành uỷ, bốn năm cụ đã đăng đàn phát biểu khẳng định cái sai, sự bảo thủ, trì trệ trong nhận thức hành động “nói sai, trái lại với ý kiến thủ tướng” và kiến nghị Thành uỷ, Uỷ ban phải nghiêm túc tự giác xử lý, làm đúng pháp luật để lấy lại uy tín, danh dự của thành phố Cảng… Vậy mà lãnh đạo thành phố vẫn bảo thủ , giải quyết lòng vòng, đùn đẩy trách nhiệm: thành phố bảo do huyện, huyện đổ cho xã, xã đổ cho dân , khi sự thật bị phơi bày thì kỉ luật đình chỉ cán bộ 15 ngày để làm kiểm điểm ! Thật hệt như vụ đất đai ở Đồ Sơn năm nao khi toà phạt mỗi bị can 50.000đ án phí ??? Rồi chuyện sẽ đi đến đâu, hồi kết thế nào? Là người Hải Phòng mà văn nghệ sĩ chúng tôi đành chịu, không thể biết ? Chúng tôi không có quyền xử lý,tham gia không thể làm gì? Chỉ có thể bằng tiếng nói đau đớn , bức xúc của người cầm bút (viết hay không viết, nói hay không nói ?).
Thôi đành phải hy vọng vào tiếng nói của chính nghĩa, sức mạnh của công lý, sức mạnh của nhân dân lao động cả nước … và tất nhiên là trông chờ rất nhiều ở sự công minh của pháp luật , cán cân công lý của Nhà nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Mong lắm thay !
N . L .K