Nhiều năm nay, báo chí và các phương tiện thông tin đại chúng kêu ca nhiều về nạn nhồi nhét khách và xe chở quá tải gây ra tai nan giao thông và ô nhiễm môi trường đường bộ. Hiện tượng này đến nay không giảm mà có chiều hướng ngày càng gia tăng. Thiết nghĩ, tệ nạn này có nguyên nhân sâu xa của nó, nhiều người biết mà không giám nói thẳng ra, hoặc có nói ra cũng chỉ vòng vo né tránh.
Trước hết phải nói đến tâm lý người lái xe, dù chở vật liệu hay chở khách, họ đều muốm chở quá mức cho phép để trăng thêm lợi nhuận. Tuy nhiên, ý muốn này sẽ bị khống chế bởi luật định và một hàng rào kiểm tra, giám sát là đội ngũ dày đặc công an và thanh tra giao thông trên đường. Các lái xe muốn qua được họ thì biện pháp gần như duy nhất là phải “chạy” bằng tiền mà ta vẫn quen gọi là “làm luật”. Các “anh tài” đều đã tính toán kỹ lỗ lãi cho mỗi chặng đường vận chuyển của mình, dù có phải “làm luật”. Có lãi thì họ mới đi, nếu không chở quá tải làm gì cho hỏng xe, hư hao máy móc lại mệt người. Cũng phải có những công an, thanh tra giao thông thoái hoá, biến chất, nhận tiền hối lộ để cho những xe chở quá tải đi qua kiếm tiền bỏ túi rồi vẫn cho đi thì lái xe mới dám liều lĩnh chở quá tải, gây ra hiện tượng ô nhiễm môi trường và tai nạn giao thông làm chết người. Nếu tất cả đội ngũ công an, thanh tra giao thông đều nghiêm túc thực hiện nhiệm vụ của mình thì đố có “anh tài” nào dám chở quá tải. Nếu mỗi lái xe chở quá trọng lượng và số người quy định đều bị dừng xe lại ngay tại nơi kiểm tra, kiểm sát đầu tiên và bị bắt để lại số người, vật liệu quá tải đồng thời vẫn bị phạt tiền thật nặng thì đố bác tài nào dám có ý định lách luật trong mỗi chuyến chở người và hàng hoá của mình.
Đối với đội ngũ những người làm nhiệm vụ kiểm tra, giám sát các phương tiện tham gia giao thông trên đường cần được giáo dục nhưng đồng thời cũng phải có một lực lượng khác kiểm tra, giám sát họ để sao cho tất cả những người thực thi nhiệm vụ đều trong sạch, làm đúng, làm tốt chức năng nhiệm vụ của mình, như bắt để lại hành khách và hàng hoá nếu xe chở quá quy định. Phạt nặng đối với mọi phương tiện tham gia giao thông vi phạm luật như chạy quá tốc độ, đi trái lề đường, vượt ẩu...Một khi những người được giao nhiệm vụ làm công tác này nghiêm túc, không màng tư lợi thì không một anh lái nào dám mơ tưởng đến việc hối lộ lực lượng thanh tra, kiểm tra dọc đường mỗi khi ngồi lên cabin. Trong ví của các anh tài không bao giờ giám mang quá số tiền với mục đích đút lót mỗi khi xe bắt đầu lăn bánh.
Chúng ta đang ăn tết Canh Dần. Hôm nay, trên tivi nói, chỉ mới mấy ngày tết, riêng tỉnh Quảng Ngãi đã có trên ba trăm người chết vì tai nạn giao thông, chủ yếu là do uống rượu bia, không làm chủ được tay lái. Vậy cả nước, tết này sẽ có bao nhiêu người chết vì tai nạn giao thông? Trong khi đó, cả một cuộc chiến tranh Irắc, quân Anh tham chiến cũng chỉ chết trận có vài trăm người mà nhân dân Anh đã kêu rầm lên và phản đối. Chẳng lẽ, chúng ta chịu để mãi cái cảnh người tham gia giao thông chết nhiều thế này sao?
Việc tuyên truyền nâng cao nhận thức cho mọi người tham gia giao thông thiết nghĩ như thế là đã đủ, làm hơn thế nữa sẽ tốn kém, tổn hại đến công quỹ quốc gia mà vẫn không mang lại kết quả như ý muốn nếu không làm thay đổi tận gốc những hành vi và tư tưởng sai trái của đội ngũ lái xe và những người làm công tác kiểm tra, kiểm soát ngành giao thông vận tải như tôi đã nói ở trên.
HÀ NỘI, TẾT CANH DẦN