Hồi ấy, phong trào sinh đẻ có kế hoạch lan rộng. Làng tôi, thôn xóm nào cũng xôn xao người đi đặt vòng tránh thai, kẻ đi triệt sản tự nguyện không sinh đẻ nữa. Mỗi cặp vợ chồng thực hiện chỉ nên có từ một đến hai con. Phụ nữ ai không đặt vòng, cặp vợ chồng nào không thực hiện, để vỡ kế hoạch sẽ bị phạt theo nhiều hình thức.

Các đấng mày râu cũng phải vào cuộc để góp phần làm giảm dân số. Vì sinh đẻ nhiều là do các vị này góp phần ảnh hưởng rất quan trọng. Phụ nữ lập luận: Nếu các ông không đến, không đòi, không vào ngủ với chúng tôi thì làm sao chúng tôi có chửa? Không có chửa thì làm sao đẻ được? Cánh mày râu phản ứng: Chúng tôi không vào với các bà thì các bà lại sinh nghi bảo chúng tôi không thương vợ, không quan tâm đến quyền lợi chị em giới nữ, không cân đối môi trường…. Bình đẳng giới thì mọi người phải quan tâm lẫn nhau! Ôi! Hai bên hai giới cùng đều có lý luận riêng. Muôn sự lý luận “tam đại con gà”. Bên nào cũng đúng. Tưởng chừng  các cuộc tranh luận diễn ra cho vui không có hồi kết!

Nhưng cuối cùng thì cũng có các đấng mày râu lùi bước. Vì tỏ lòng thương vợ đích thực, vì muốn thể hiện sự điển hình trong xã hội, nên cũng… đã đi triệt sản. Nhưng triệt sản lại hầu như rơi vào các hoàn cảnh nghèo khó!

Vợ chồng nhà Cúc đang băn bó khó khăn vì ba hôm nữa đến ngày giỗ cha rồi mà  bới mãi không ra thứ gì để bán lấy tiền góp giỗ. Nghề ngỗng không có, chỉ trông vào sào ruộng sá cày, làm công ăn điểm. Năm nay lại rét đậm. Đám ruộng rau xanh bị sương muối, táp lá không ngoi lên được. Hai đứa con gái cũng đang thiếu quần áo, khăn ấm để mặc giữa mùa đông giá rét.

Đêm nằm vợ chồng tỉ tê bàn đi tính lại. Mình đã có hai đứa con gái, cũng được. Cốt sao nuôi chúng ăn học nên người. Con nào cũng là con. Chúng nó hiểu thảo là mừng. Đặt vòng thì vợ đã đặt rồi, bồi dưỡng vài đồng bạc, chẳng thấm vào đâu. Chỉ còn mỗi cách bố mày phải đi triệt sản thôi! Triệt sản sẽ được hưởng tiền chế độ nhiều hơn! 5 triệu đồng đâu phải chuyện dễ dàng làm gì cũng kiếm được!

 

***

Sáng nay, vợ chồng Cúc sang nhà bác trưởng để góp tiền làm giỗ bố vợ. Cầm nắm tiền to trong tay xem chừng bước chân cô vợ phấn chấn hẳn lên. Lần trước cúng giỗ, ăn xong, khách khứa ra về, anh chị em ở lại thông qua các khoản thanh toán; vợ chồng nhà Cúc thiếu đóng thiếu góp đã muối cả mặt mũi. Cảnh nghèo thấp cổ bé họng, các anh các chị  chỉ trích, vợ chồng anh chẳng dám cãi câu nào. Nếu như ngày xưa, thân làm rể chó chui gầm chạn, sẽ bị ra ngồi đống rơm là cái chắc!

Lần này thì yên tâm, đĩnh đạc rồi. Vợ chồng bác trưởng ra tận thềm đon đả:

-Cô chú đã sang. Nhanh chân thế? Ở xa nhất trước. Vợ chồng chú Tam cô Bốn gần đây mà chưa thấy đến!... Bác trai còn trêu đùa:

-Chắc làm ăn gì vào cầu, cô chú lại “trúng quả” đậm?

-Khổ lắm! Đang cơ thời buổi khó khăn! Có gì đâu mà trúng quả hở hai bác? Cô em  phân bua.

-Không trúng quả mà lại có tiền góp giỗ sớm thế?

Vợ Cúc nửa cười nửa mếu:

-Dạ! Thưa hai bác! Đây là tiền… tiền nhà em… hôm qua anh ấy đi… triệt sản đấy ạ!

-!!!

Từ đó trong làng hễ ai có việc gì chậm trễ về khoản đóng góp, người ta lại trêu nhau: -Chắc lại… triệt sản đấy phỏng?