Dịch giả Trần Trọng Sâm, trình làng bạn đọc đứa con tinh thần đầu lòng dịch từ tiếng Trung sang tiếng Việt là cuốn Khuất Nguyên N.X.B. Văn hóa thông tin năm 1996 lúc ông đã 62 tuổi. Năm Tân Mão ở tuổi 77 ,ông ra mắt bạn đọc cuốn “Lịch sử văn hóa Phương Đông” Nhà xuất bản Đại học Bắc Kinh, Khoa văn trường Đ.H.N.V Hà Nội xuất bản; Sách có độ dày 1500 trang khổ 24cm.27cm. Như vậy trong vòng 16 năm , ông đã dịch 20 cuốn sách từ tiếng Trung Quốc sang tiếng Việt ở các N.X.B.:V.H.T.T.Văn học, Q.Đ.N.D, Hà Nội, Hội Nhà Văn, Đ.H.Q.G., Y Học…Về văn học có các cuốn: Khuất Nguyên, Luận ngữ-Viên ngọc quý trong kho tàng văn hóa phương Đông,Cổ văn Trung Quốc, Truyện cực ngắn châu Á, Văn hóa cổ Trung Hoa...Phong phú đề tài ở các cuốn: Kinh dịch diễn giải-đạo lý mưu cầu tồn tại và phát triển,Tứ thư, Mao Trạch Đông dưới con mắt một học giả nước ngoài…Đặc biệt hai cuốn “Tôi nói thật với Thủ Tướng” , “Tôi nói thật với nhân dân” của Lý Xương Bình N.X.B. Văn học năm 2006,2008 đã được báo chí trong nước đề cập tới với những thông tin về hai cuốn sách và tác giả Lý Xương Bình
   Trần Trọng Sâm, tốt nghiệp chuyên tu Hán ngữ, Đại học Bắc Kinh-1956, học Đ.H.N.D.Bắc Kinh được 2 năm đến tháng 8/1958 về nước, rồi công tác ở các nông trường quốc doanh ở các tỉnh Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Yên Bái và bước đầu dịch sách khi đã nghỉ hưu
  Sống ở làng quê,mãi đến năm 2005, ông mới xin vào hội V.H.N.T. tỉnh Vĩnh Phúc. Tất  cả các cuốn sách ông dịch đều theo các công đoạn:Từ khai thác tư liệu, biên dịch , đưa đến N.X.B.in và phát hành.
Ông thường được giả nhuận bút(tiền mặt và sách).Từng học ở Trung Quốc,sau khi nghỉ hưu,các con 
trưởng thành,ông có dịp sang thăm bạn học cũ cũng có dịp mua sách và tiếp cận các tác giả. Năm 2002, ông phải ở lại Trung Quốc hơn 30 ngày mới mua được cuốn “Tôi nói thật với Thủ Tướng”, theo bạn học nói đây là cuốn sách đang gây chấn động. Ông tâm sự: “Tôi đã dọc cuốn sách nhiều lần làm tôi chảy nước mắt và cảm động. Nó đánh thức tôi rất nhiều day dứt về tư cách làm người, tư cách  người cầm bút, vì tôi cũng là một đứa con của nông dân” .Sách ông dich hoàn thiện trong ba tháng đầu năm 2002,suốt ba năm gõ cửa các N.X.B.:V.H.T.T.Thanh niên, V.H. đều được trả lời vấn đề “nhạy cảm” chưa in được. N.X.B Hội nhà văn nhận in vào năm 2005 với diều kiện đổi tên sách thành “Số phận một con người”; đến năm 2008 NXB Văn học tái bản trả lai tên “Tôi nói thật với Thủ Tướng”.Tác giả Lý Xương Bình trong buổi tiếp xúc với các bạn đọc ,phóng viên đã tâm sự “Tôi biết ơn dịch giả Trần Trọng Sâm vì ông đã dịch sách của tôi và mời tôi sang Việt Nam. Tôi càng cảm thông với ông,khi nghe bạn của ông quen biết tôi hiện ở Trung  quốc nói về ông không gặp may thời ông du học ở nước tôi”  Hai tác phẩm của Lý Xương Bình, đã đưa tác giả nàytrowr thành nhân vật xuất sắc của Trung Quốc năm 2002. Hiện nay ,tác giả trở thành giáo sư  Đai học Hà Bắc,giảng dạy về Tam nông ở Trung Quốc.Báo: Tuổi Trẻ, Nông Nghiêp,Lao Động, Nông Thôn ngày nay…đã có dịp đồng loạt giới thiệu về Lý Xương Bình và hai tác phẩm của ông.        Điều không may, rồi chuyện trở thành dịch giả tôi được nghe ông Phan Diễn , nguyên thường trực ban Bí thư Trung ương Đảng trong buổi gặp tai nhà ông Sâm là bạn đồng môn tại Trung Quốc.Lý do về sớm,từ một buổi họp nghe nước bạn nói về cách mạng của Trung Hoa trong giai đoạn mới. Anh Sâm đã đứng lên phát biểu, phê phán vài ý gì đó…Việc ở tuổi 60  mới bắt đầu làm nghề dich lại có nhân cớ riêng. Năm 1994 , bạn đồng môn học ở Trung Quốc năm xưa họp mặt tại Hà Nội.Trong buổi giao lưu, có tiết mục thi dịch một bài báo từ tiếng Trung  sang tiếng Việt.Ông  Sâm đạt giải nhất.Bạn đồng môn động viên đi vào nghề dịch sạch.Ông cho biết từ tấm lòng bạn học, động viên, tìm tài liêu ; thầy giáo; bạn học nước bạn còn tìm nguồn sách quý,nhất là thương thuyết một số tác giả cho dùng miễn phí bản quyền..Gần bốn mươi năm công tác ở Lâm Trường,ông thỉnh thoảng có phiên dịch cho các chuyên gia đến làm việc ở cơ sở.
    Những tác phẩm của ông đã xuất bản, ông thường giành biếu cho chi hội Người cao tuổi nơi ông sinh hoạt.Các con trưởng thành,đại gia đinh hạnh phúc,tao điêu kiện thuận lợi để ông dich sách.Có lần tôi hỏi ông,với 20 đầu sách hơn 10 ngàn trang dịch,sao bác không làm đơn xin vào H.N.V. Việt Nam? ông cười hiền khô thanh minh ý năm 2008 nghe ý dịch giả Thúy Toàn động viên,tôi có làm đơn và gửi hai cuốn sách của N.X.B. Văn học, Hội Nhà văn,nhưng…Thôi già rồi,dich cho vui tuổi già,hội với hề gì cho bận tâm.

 Nguyễn Cảnh Tuấn

D/c:Nhà ngõ 12 Trần Phú Vĩnh Yên,Vĩnh phúc-0912.358.719