Năm ngoái, nhà ngoại giao kỳ cựu của Việt Nam là ông Lưu Văn Lợi đã lên tiếng về lá thư này qua một bài viết đăng trên tạp chí Xưa & Nay (Số 315, tháng 9-2008, trang 40) với tựa đề “Về bức thư của Thủ 
tướng Phạm Văn Đồng gửi các nhà lãnh đạo Trung Quốc ngày 14-9-1958”.
Dưới đây là nguyên văn bài viết của ông Lưu Văn Lợi. Chép lại để độc giả có tài liệu tham khảo về những vấn đề liên quan đến chủ quyền biển Đông đang có nhiều tranh chấp và gây tranh luận.
***
Mấy hôm nay, Bắc Kinh kỷ niệm 50 năm bức thư ngày 14-9-1958 của Thủ tướng Phạm Văn Đồng. Câu chuyện bức thư của ông Phạm Văn Đồng mà Bắc Kinh lấy làm nền cho luận điệu Việt Nam dân chủ cộng hòa đã “công nhận” Hoàng Sa là của Trung Quốc. Nguyên văn bức thư như sau:
Thưa đồng chí Tổng lý,
Chúng tôi xin trân trọng báo tin để đồng chí Tổng lý rõ: Chính phủ nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ghi nhận và tán thành bản tuyên bố ngày 4-9-1958 của Chính phủ nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa quyết định về hải phận của Trung Quốc.
Chính phủ nước Việt Nam dân chủ cộng hòa tôn trọng quyết định ấy và sẽ chỉ thị cho các cơ quan Nhà nước có trách nhiệm triệt để tôn trọng hải phận 12 hải lý của Trung Quốc trong mối quan hệ với nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa trên mặt bể.
Chúng tôi xin gửi đồng chí Tổng lý lời chào trân trọng”.
Đã ký: Phạm Văn Đồng
Chính phủ Trung Quốc tuyên truyền đây là một “bằng chứng” Việt Nam công nhận quần đảo Hoàng Sa là của Trung Quốc.
Xem nguyên văn bức thư của ông Phạm Văn Đồng người ta thấy bức thư chỉ có một nội dung là ủng hộ Trung Quốc quy định hải phận rộng 12 hải lý và hứa sẽ chỉ thị cho các cơ quan Nhà nước có trách nhiệm phải tôn trọng quy định 12 hải lý.
Nội dung đó không hề nói đến vấn đề lãnh thổ, càng không nói gì đến vấn đề các quần đảo. Nội dung chỉ có thế, sao lại xuyên tạc là “sự công nhận” Hoàng Sa là của Trung Quốc?
Ý định của ông Phạm Văn Đồng là ủng hộ quyền bảo vệ an ninh của Trung Quốc. Người ta chưa quên bối cảnh chính trị năm 1958. Khi đó Đảng Cộng sản và nhân dân Trung Quốc vừa giành được thắng lợi vĩ đại là đánh bật được Chính phủ Tưởng Giới Thạch thân Mỹ ra Đài Loan. Mỹ cay cú đe dọa Trung Quốc, cho Hạm đội 7 vào eo biển Đài Loan. Đài Loan chưa rút khỏi Kim Môn, Mã Tổ, hai hòn đảo sát liền địa lục Trung Hoa và quấy rối Trung Hoa nhân dân. Bấy giờ Trung Hoa nhân dân còn yếu và đang thực hiện kế hoạch năm năm lần thứ nhất. Trên tinh thần hữu nghị Trung – Việt, ông Phạm Văn Đồng thấy phải ủng hộ quyền của Trung Hoa nhân dân bảo vệ an ninh của chính mình và chống thái độ hung hăng của Mỹ khi đó đã đưa Hạm đội 7 vào eo biển Đài Loan. Thật đáng buồn là một cử chỉ anh em cao cả sau này lại được Bắc Kinh lợi dụng và xuyên tạc thành “bằng chứng công nhận” chủ quyền của Trung Quốc. Ông Phạm Văn Đồng không nói đến vấn đề Nam Sa, Tây Sa vì Chính phủ Việt Nam đã tuyên bố hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa là lãnh thổ Việt Nam và Hội nghị hòa bình San Francisco năm 1951 đã bác bỏ yêu cầu của Liên Xô trao Paracels cho Trung Hoa nhân dân với tỉ lệ áp đảo 46/51.
Nếu Bắc Kinh thật lòng muốn kỷ niệm bức thư của ông Phạm Văn Đồng thì chính phải kỷ niệm tư tưởng hữu nghị cao cả của bức thư. Việt Nam có đầy đủ cơ sở pháp lý và lịch sử để chứng minh hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa từ lâu thuộc chủ quyền Việt Nam.
Nguồn: buivanphu.wordpress.com/