BBC: TÒA TRỌNG TÀI QUỐC TẾ TUYÊN BỐ XỬ VỤ KIỆN TRUNG QUỐC

Đảo Pagasa (Thị Tứ) thuộc Trường Sa, hiện do Philippines kiểm soát

Tòa Trọng tài quốc tế hôm 29/10 phán quyết rằng họ có đủ thẩm quyền để xét xử vụ Philippines kiện Trung Quốc liên quan tới Biển Đông.

Tòa Trọng tài Thường trực đặt tại The Hague, Hà Lan, đã bác luận điểm của Trung Quốc rằng đây là tranh chấp về chủ quyền và vượt ra ngoài thẩm quyền của tòa.

Tòa này sẽ bắt đầu xem xét các bằng chứng của Philippines theo Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển.

Phán quyết mới đưa ra hôm 29/10 được cho là thất bại lớn đối với Trung Quốc. Bộ Ngoại giao nước này hôm 30/10 đề nghị Philippines quay lại "con đường đúng đắn" và đàm phán để giải quyết bất đồng.

Các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông lâu nay đã bị các nước láng giềng phản đối.

Manila và Bắc Kinh lâm vào căng thẳng ngoại giao sau vụ bãi cạn Scarborough, mà Trung Quốc gọi là Hoàng Nham đảo và đã kiểm soát từ 2012.

Đơn kiện của Philippines nói yêu sách 'đường chín đoạn', hay 'đường lưỡi bò' mà Trung Quốc dùng để khoanh vùng chủ quyền của mình ở Biển Đông, là trái với Công ước LHQ về Luật Biển mà cả Trung Quốc và Philippines đều là thành viên ký kết.

Có thẩm quyền

Người Philippines biểu tình phản đối Trung Quốc về biển đảo

Sau khi Philippines thông báo kiện Trung Quốc ra Tòa Trọng tài, Việt Nam đã gửi "thông báo quan tâm" (statement of interest) của mình tới tòa này.

Trong thông báo, Việt Nam thừa nhận Tòa Trọng tài có quyền hợp pháp trong vụ kiện do Philippines khởi xướng từ tháng 1/2013, đề nghị tòa quan tâm, đồng thời cũng bác bỏ yêu sách đường chín đoạn của Trung Quốc.

Cuối ngày 29/10/2015, tòa mới quyết định có thẩm quyền xem xét bảy điểm trong đơn kiện của Philippines, theo Công ước LHQ.

Trong thông cáo mới ra, tòa này cho hay đã bác bỏ luận cứ của Trung Quốc rằng tranh chấp giữa hai bên "thực chất là về chủ quyền đối với các đảo ở Biển Đông và do vậy vượt ra ngoài thẩm quyền của tòa".

Ngược lại, tòa phán quyết rằng đây là vụ "hai quốc gia bất đồng về cách diễn giải hoặc thực hiện Công ước [LHQ về Luật Biển]'.

Trung Quốc đã tuyên bố không tham gia quá trình tranh tụng với lý do tòa không có thẩm quyền.

Hiện chưa rõ các phiên tranh tụng tiếp theo sẽ được tổ chức khi nào.

Tòa Trọng tài Thường trực là tổ chức có 117 nước thành viên, được thành lập năm 1899 để thúc đẩy giải pháp hòa bình cho các tranh chấp giữa các quốc gia.
.