*

*
I

Ngày 15 tháng Bảy.

Giàn khoan Hải Dương Thạch Du (Haiyang Shiyou) 981 chính thức rút khỏi vị trí mà nó sinh sự sự sinh trong 75 ngày đêm - 75 ngày đêm vừa xuất hiện đã xồng xộc đi vào lịch sử gây chiến và xâm lược thế giới. Rút trước thời hạn. Rút không mở cờ gióng trống. Rút bặt tăm hơi. Thiên hạ thêm một phen “trăm hoa đua nở, trăm nhà đua tiếng”: mừng reo, ngỡ ngàng, hoang mang, ngờ vực, tẽn tò… Ô là la! Một lô xích xông các lý do, hậu quả, vấn đề, câu hỏi mọc lên giữa quốc gia Trung và phần còn lại của địa cầu mà đất nước Đại Việt tiếp tục lãnh đủ: thời kỳ Hậu giàn khoan.

Chưa hết, 75 ngày đêm lịch sử gây chiến và xâm lược đó lại thòi ra cái đuôi của nó. Đuôi quẫy mạnh và ngoạn mục bằng hai lý do, phụ: khủng bố văn học và trật tự xã hội; chính: thị uy quân sự.

Nhưng nguyên nhân sâu xa để mọc đuôi lại bởi màn chót cuộc thanh trừng nội bộ Trung Nam Hải, với lý do chính đáng: đào tận gốc tham nhũng. Cả nguyên nhân sâu xa lẫn lý do chính đáng đều là “chuyện thường ngày ở huyện” với đất nước Trung. Truyền thống ngàn năm... Phạt trong triệt ngoài. Thiên hạ đại loạn, ngư ông hưởng lợi. Xưa Mao Trạch Đồng từng đánh Mỹ đến người Việt cuối cùng; nay Tập Cần Bính diệt Giang Trạch Dâng tới cùng qua vụ giàn khoan.

Ngày 1 tháng Tám.

Tin từ báo Sức Trẻ Online có trụ sở tại Sài Thành:

“Trưa nay, ba tàu Cảnh sát biển cuối cùng 9000, 8002, 8003 của Đại Việt cập cảng an toàn sau 90 ngày cưỡi sóng, đối diện với đe dọa vũ lực từ hàng chục, có khi lên tới trăm tàu chiến đối phương, chống chọi bão lớn trong mọi thiếu thốn mà vẫn mưu trí và quả cảm, linh hoạt và kiên quyết tiếp cận giàn khoan HD-981 chỉ để thuyết phục bằng pháp lý.”

“Sáng qua, Tiến sĩ Phạm Quang Nghi, Trưởng ban Đối ngoại Trung ương Đảng ta phát biểu trong cuộc họp báo tại Quốc hội Mỹ: ‘Ở khu vực giàn khoan, với số lượng rất ít những chiếc tàu nhỏ nhắn chúng tôi vẫn kiên trì yêu cầu phía Trung phải rút. Tàu chiến Trung húc, đâm làm tàu Đại Việt méo, chìm, vỡ vẫn không làm cảnh sát biển của chúng tôi lùi bước. Vì sao? Vì chúng tôi đã thực tâm chọn phương pháp ngoại giao, hòa giải và không dùng hải quân tại nơi căng thẳng. Không một tàu chiến nào của lực lượng bảo vệ lãnh hải Đại Việt giương súng trong suốt 90 ngày đêm tranh chấp. Xin quý vị nhớ giùm câu này được bảo đảm bằng mạng sống của các ký giả ngoại quốc làm tin tại trận - ồ xin lỗi - tại hiện trường. (Diễn đàn cười rộ vui vẻ…) Còn phía Trung, họ bảo khoan thăm dò thôi, đủ rồi. Dư luận đã và đang phân tích thấu đáo. Dù nguyên do gì, rút trước một tháng, đó là chỉ dấu giảm nguy cơ xung đột, đối đầu và gây chiến. Chúng tôi đánh giá rất tích cực sự kiện này!”

Còn Đại Việt Báo từ California, thủ phủ cộng đồng người Việt hải ngoại, có bài Tu Tập Và Những Nỗi Sợ của Tổng thư ký tờ báo này, văn sĩ - cư sĩ Nguyên Giác Phan Tần Hải:

“Tôi luôn có một nỗi sợ. Nỗi sợ đó thế này: một lúc nào đấy tôi chết bất ngờ, và rồi lập tức dòng nghiệp thức sẽ bị kéo trở lại Đại Việt cho một kiếp kế tiếp. Chả là vì, không một ngày nào trong đời tôi không nghĩ về Đại Việt. Đâu chỉ nghĩ một lần hay một buổi, đôi khi suốt ngày không xa rời ý nghĩ về quê nhà cố quận.

Thật ra, tôi từng có nỗi sợ đó về một số bạn hữu, nhưng ở chuyện khác. Như với một nữ ca sĩ thân tình. Cô từng nói, từ buổi sớm thức dậy tới khuya muộn, kể cả lúc nằm chờ giấc ngủ, những âm thanh lời ca cứ ngân nga trong đầu trong ngực cô. Tôi nghĩ, làm sao giải thoát nhỉ. Bởi vì, nhỡ khi đứng tim chết bất đắc kỳ tử cô có thể thác sinh ngay vào một gia đình nào đó có máu âm nhạc. Tâm dẫn theo các pháp. Như vậy, những dòng thanh nhạc sẽ dẫn cô đi. Là tôi đoán thế, theo cách hiểu thông thường. Cũng vậy, với mãnh lực của thơ văn. Độc giả Đại Việt Báo biết rồi đó: tôi làm thơ, viết văn nhưng thực sự không mê say. Lúc nào cũng muốn làm biếng và thường thì làm biếng thành công.

Nhưng tôi biết mình không rời khỏi ý nghĩ về quê hương. Và đỉnh điểm là từ khi giàn khoan của Trung kéo vào Biển Đông. Tôi đọc đủ thứ tin tức, bài vở, tranh luận để theo dõi diễn tiến là chính, còn để làm báo chỉ là phụ! Quên ăn, quên ngủ. Ở tòa soạn, khỏi nói. Hễ về nhà lại mở tivi, dò đủ thứ đài. Cốt để nghe trong khi nghỉ ngơi. Và rồi tôi tìm ra 3 đài tiếng Anh phát từ châu Á nói thường xuyên về Biển Đông mà có thể nghe tại Quận Quít của California này. Cả 3 đài đều phát sóng 24/7 giờ/ngày; lại là các đài của chính phủ nên hầu như không có quảng cáo. Đài tôi thích nghe nhất là Đài Nhật Bản NHK 28.4, bênh Đại Việt chằm chặp cứ như mẹ bênh con gái. Còn Đài CCTV 31.9 của Trung thì tôi nghe nhằm khi ‘bà nội tướng’ cằm rằm chồng con mỗi buổi, vì các cha nội của đài này chuyên trò hung hăng mắng mỏ Đại Việt lấc xấc vô ơn. Khách quan là Đài Arirang 44.5 của Nam Hàn, ngặt nỗi nhạc nhiếc phim phiếc hơi bị nhiều. Nhiều đêm đang ngủ, hốt nhiên tôi chồm dậy... ‘Bà chủ nhà’ tưởng bở rồi giận lẫy, khi tôi mò tay qua bàn đèn mở NHK để nghe vì lo sợ quê nhà nguy biến bất ngờ. Chính tại các phút giây đó tôi lo và nghĩ, mình mà đứng tim chết ngắc, ắt sẽ tức khắc tái sinh ở Đại Việt.

Thế mới biết, giải thoát là điều vô vàn gian khó, bởi lâu nay tự coi mình là người mê tu 24/7, song tôi vẫn không sao thoát nổi các biến động Biển Đông nơi có ‘quê nhà xa lắc xa lơ đó’ như lời thơ Nguyễn Bính năm nao. Lắm khi coi tin cập nhật về giàn khoan mà không cầm được nước mắt. Đúng, kinh Phật hay vô cùng vô tận, chẳng còn gì khác để động tâm được nữa. Thế mà với tôi lúc này lại không phải thế. Và đấy cũng là một nỗi sợ lớn của tôi vậy...”

Sáng ngày 2 tháng Tám.

Mọi trang mạng lớn bé của Trung và những trang quốc tế mèng mèng cùng hầu hết các trang lề trái và lề giữa của Đại Việt đăng toàn văn tam ngữ Trung-Việt-Anh của Thư ngỏ gửi từ Chủ tịch Hội Văn sĩ Bắc Kinh, dịch giả Thiết Ngôn tới Tổng thư ký Hội Văn nghệ sĩ Hà Thành, thi sĩ Võ Thị Mỵ Châu.

Thư này đã đoan quyết:

“Theo quan niệm của Roland Barthes, dễ dàng thấy các văn bản núp trong tác phẩm văn học ở 2 sáng tác Chuyện tổ quốc moving bất thành và Chuyện cái mũi khoan và bom dị bào, mà hơn cả là ở dự án phim Chuyện tình Trung-Việt Việt-Trung đã tạo hiệu ứng cánh bướm về chính trị, an ninh và xã hội trên đất nước Trung bao la, từ các blogger cho đến những người đọc báo chữ to, từ trung nguyên ra tới biên đảo.”

Rồi thư này minh họa:

“Không phải ngẫu nhiên, Tân Hoa Xã và báo Đảng là thời báo Hoàn Cầu đầu tháng Sáu ra loạt bài về việc Đặc công nước Đại Việt thiện chiến nhất châu Á, với những nhận định như: ‘Đó là những tài năng xuất chúng trong quân lực Đại Việt, bằng chiến thuật ‘nở hoa trong lòng địch’ có thể tác chiến tầm xa trên mặt nước và sâu dưới nước, được thủ đắc những vũ khí, khí tài thượng đẳng; ‘Chính lực lượng người nhái tinh nhuệ đó đã làm nên Bộ tư lệnh đột kích Đại Việt, không kém gì Nhóm triển khai chiến tranh đặc biệt của Hải quân Mỹ SEAL. Họ, những chiến binh mang nhiệm vụ mà đối phương cảm thấy không thể nào tưởng tượng nổi’; ‘Việc tái sử dụng đặc công đột kích như lực lượng đặc biệt là kinh nghiệm có được của Đại Việt qua chiến tranh Việt-Mỹ với tổng cộng khoảng 1.000 tàu quân sự Mỹ bị đánh chìm’; ‘Biết còn thua kém về tàu chiến, vũ khí, phương tiện đại dương, Đại Việt bèn xây dựng lực lượng này thành ‘lưỡi dao thép’ hòng bao quanh biển đảo của mình.”

Nên thư này suy diễn:

“Các nhà bình luận quân sự chúng tôi không mấy khi ca tụng bá vơ. Vậy, có liên hệ nào giữa hiện thực đó với cái gọi là hư cấu văn chương về các Đặc công trứng trong truyện Chuyện cái mũi khoan và bom dị bào? Còn nữa, cả trong ý tưởng, dù huyền ảo viển vông thì cung cách viết văn dựng chuyện của người Việt về vũ khí dị bào sẽ chịu rủi ro về mặt nhân bản khi dùng thân thể con người làm phương tiện hủy diệt nhân loại.”

Và thư này định hướng:

“Trong tình đồng chí nghĩa đồng văn của hai hội văn nghệ giao lưu giữa hai thủ đô, Hội Văn sĩ Bắc Kinh chân thành đề nghị Hội Văn nghệ sĩ Hà Thành chặn đứng các động thái mượn màu văn chương kích động bá quyền chính trị lung tung và cổ súy bạo lực loạn xị. Trước nhất, sớm tìm cách giảm thiểu ảnh hưởng tác phẩm, như tổ chức hội thảo phản bác hai truyện đó, và tìm cách treo bút tác giả Đỗ Quyên hiện là Hội viên dự bị của Hội. Sau, hạn chế mức thấp nhất sự tuyên truyền cho trường ca Hồn Phàm của nhà thơ Nguyễn Đinh Tú; sách này đang còn trong nhà in của Hội nhưng nguy cơ gây rối có thể còn lớn hơn hai truyện kia.”

(Xem tiếp hồi sau mới rõ xuất xứ của Thư ngỏ. Có nguồn gốc lãng mạn; không khô khan quan phương như ta tưởng.)

Chiều ngày 2 tháng Tám.

Giai đoạn chót của chiến dịch “Săn hổ đập ruồi” được chính quyền Trung tuyên bố bất thành văn qua việc bắt đầu điều tra Giang Trạch Dâng, kết thúc thẩm tra, kết tội và tiến hành bắt giữ Chu Vĩnh Kha và Từ Tài Đậu cùng nhiều nhân vật liên đới, và y án chung thân Bạc Hy Mai. Tất cả một rọ: tội tham nhũng. Trong 4 siêu hổ đó, một siêu hổ từng là Siêu Top 1, ba siêu hổ kia là nguyên là Top 4, Top 6, Top 7 của nóc nhà Trung Nam Hải. Tức là lần đầu tiên trong lịch sử cầm quyền của Đảng Cộng sản Trung, không chỉ các Ủy viên thường vụ Bộ Chính trị mà đến tận Tổng bí thư - kể cả đã về hưu - đều không được quyền miễn điều tra với tội danh kinh tế (theo quy tắc ngầm “hình bất thượng thường ủy”). Cũng tức là lần đầu tiên trong lịch sử trị vì của nhà nước cộng sản Trung đã có việc khởi tố quan chức cấp cao nhất, kể từ sau vụ “Bè lũ bốn tên” xét xử năm 1980.

Tưởng cũng nên nói thật to thật rõ: 20 tháng qua, từ sau khi ngài Tổng Tập lên ngôi và tung ra chiến dịch thánh chiến chống tham những, đến nay đã hơn 200.000 người bị điều tra, trong số 86 triệu đảng viên có 74.000 đảng viên bị kỷ luật, 2.000 cán bộ, đảng viên các cấp bị thay thế, hơn 50 quan chức từ cấp tỉnh, cấp bộ bị hạ bệ hoặc vào vòng lao lý, khai trừ khỏi đảng 6 Ủy viên trung ương, với 2 Top là Chu Vĩnh Kha (nguyên Ủy viên thường vụ Bộ Chính trị) và Từ Tài Đậu (nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương). Đó là sơ kết vòng 1 của chiến dịch vừa được nêu trong Hội nghị bất thường Trung ương Đảng Cộng sản Trung khóa 18 với tiêu đề “Y pháp trị quốc”.

Tưởng cũng nên nói thật rõ thật to: Tên chuẩn của chiến dịch phục hồi hình ảnh Đảng và chính phủ đối với người dân vốn bị sa sút nghiêm trọng vì nạn tham nhũng là “Chiến dịch vì đường lối quần chúng” - một thành ngữ từng được Mao ưa dùng.

Các hành động trên càng chứng tỏ sự tranh đấu giữa các bè phái, gia tộc đã làm nên văn hóa chính trị Trung như một bản chất Hán từ thời phong kiến cho đến hiện đại; và như học giả M. Zhasayev đánh giá: “Không gian chính trị của tầng lớp tinh hoa Trung từ thời Mao đến nay luôn cần một điểm quân bình nào đó giữa các phe nhóm. Giá trị đặc biệt trong cuộc chiến này là mũi tên chống tham nhũng, như phương tiện yêu thích để loại bỏ đối thủ chính trị”.

Các hành động trên càng ăn dơ với thổ lộ rất phớt đời của đương kim Top 1 tại cuộc họp kín của Bộ Chính trị tháng trước: “Trong cuộc chiến chống tham nhũng, sự sống chết và danh lợi là vô nghĩa với tôi.” Và cũng tỏ ra minh chứng cho nhận định của Viện Dự báo Chiến lược Stratfor: “Chiến dịch trừng phạt, tái tổ chức và cải tổ giới lãnh đạo đảng của Tập là sâu rộng nhất, kể từ khi Mao qua đời năm 1976 và Đặng lên ngôi năm 1978.” Thế nào cũng có khối độc giả nhớ câu đầu môi của Mao, “Nã pháo vào Bộ tư lệnh!”, mỗi khi trừng trị kẻ bất đồng chính kiến trong thời Cách mạng văn hóa.

Các hành động trên càng làm bằng chứng cho mục tiêu “Giấc mơ Trung”, như kết luận của Giáo sư Neil MacFarquhar, chuyên viên hàng đầu về Hán học tại Đại học Cambridge:

“Chủ tịch Tập đeo đuổi mục tiêu lần đầu tiên - kể cả thời kỳ Mao trị vì – Trung phải trở nên hùng cường hơn trên vũ đài thế giới. Đúng, một viễn kiến giản dị nhưng quyết liệt: phục hưng nước Trung. Vâng, đó là tiếng gọi của hành động yêu nước, nếu bỏ qua chủ nghĩa dân tộc cực đoan.

Mấu chốt là ở chỗ nước này chưa hề qua kinh nghiệm hành xử trên trường thế giới. Chưa. Chưa từng. Vâng thì Trung thật sự từng là một đất nước mạnh và lớn trong nhiều thế kỷ, nhiều thiên niên kỷ, nhưng chưa được lên ‘vũ đài thế giới’. Vâng thì Trung thật sự từng có ngôi vị trên một vũ đài nhỏ, ở Đông Á. Tôi cho rằng ‘Giấc mơ của ông Tập’ là về một nước Trung ngày càng hùng cường đến mức châu Á, rồi xa thêm là châu Phi, Nam Mỹ, cuối cùng là phương Tây và Bắc Mỹ, lần lượt cúi đầu. Giấc mơ đang được bước đầu xảy ra trong hiện tại: mọi lúc mọi nơi mọi người từ 5 châu đang chảy vào ‘cái rốn’ Trung nguyên để kinh doanh, kiếm tiền. Quan trọng, mà hay dở cũng ở chỗ: đây là ‘giấc mơ kép’ của ông Tập - nước Trung mỗi ngày hùng cường thêm và Đảng Cộng sản sẽ vẫn độc quyền lãnh đạo mãi. Nên tôi cũng có một quan hệ ‘nghi ngờ kép’: không nghi ngờ Trung sẽ mỗi ngày hùng mạnh thêm; nghi ngờ Đảng Cộng sản sẽ mãi thống trị.”

Các hành động trên càng chứng tỏ Tập Cần Bính quả là:

Nhân vật lãnh tụ số một đang bày lại luật chơi mới cho bàn cờ quyền lực của Trung;

Nhân vật lãnh tụ số một có thể phá nát Đảng Cộng sản Trung chỉ bằng ván bài “chống tham những - chỉnh đốn Đảng”;

Nhân vật lãnh tụ số một - kể từ thời sau Mao - xuất chúng trước dư luận quảng đại, thâu tóm nhiều quyền lực nhất của lịch sử Đảng Cộng sản Trung;

Nhân vật lãnh tụ số một - kể từ thời sau Mao - thúc đẩy một chương trình trọn vẹn hồi phục bảng giá trị cũ và quyền hành mạnh bạo của Đảng Cộng sản;

Nhân vật lãnh tụ số một biết gieo cấy sợ hãi và tạo bất ổn tâm lý trong hàng ngũ đảng viên từ cao xuống thấp, bằng những điều răn cấm nghiêm khắc trong văn kiện “Bảy không” lưu hành nội bộ Đảng từ tháng Tám năm 2013;

Nhân vật lãnh tụ số một - kể từ thời sau Mao - đang thay đổi Đảng Cộng sản Trung khi xóa mô hình quyền lực “sự đồng thuận tập thể lãnh đạo”, “dân chủ tập trung”;

Nhân vật lãnh tụ số một với sự cương quyết và tốc độ nhanh đã đưa một quốc gia với hơn 1,3 tỷ người đang trỗi dậy trước thế giới;

Nhân vật lãnh tụ số một triệt để chặn đứng từ trong trứng nước các cởi mở chính trị, từ sau biến cố Thiên An Môn năm 1989 đến nay;

Nhân vật lãnh tụ số một - hơn cả Mao - biết dùng sự thanh trừng nghiêm trị nội bộ dưới danh nghĩa chống tham nhũng để bóp nghẹt xã hội dân sự đa nguyên ngay cả với các biểu hiện tranh đấu ôn hòa nhất, cai trị Đảng cùng với quản lý xã hội trong ổn định trật tự và thăng tiến kinh tế;

Nhân vật lãnh tụ số một - kể từ thời sau Mao - được định danh với nhiều cách, từ “hoàng đế trong thời hiện đại” đến “nhà tân độc tài của Đảng”;

Nhân vật lãnh tụ số một - kể từ thời sau Mao - đã xưng “tôi” trong ngôi thứ nhất, công khai đăng đàn lập thuyết về vai trò lãnh đạo với phương châm “Thủ lĩnh số một là quyết định”;

Nhân vật lãnh tụ số một tự coi mình được số mệnh lịch sử trao cho nhiệm vụ giám sát sự thức dậy của Con Hổ Trung.

Nhân vật lãnh tụ số một có nhiều kinh nghiệm quốc tế và thương trường: từng sống một thời gian ngắn tại Mỹ, từng chỉ đạo chuẩn bị Thế vận hội Bắc Kinh 2008; gia đình được xếp vào hạng giàu có nhất trong giới lãnh đạo Trung; con trai đang học ở Harvard, vợ là tài tử danh tiếng và xinh đẹp.

Nhân vật lãnh tụ số một của nước Trung đương đại, chỉ sau gần 2 năm lên ngôi đã đạt tới 13 danh xưng kể trên, cũng là một trong các nhân vật chính của truyện này. Nói một câu cho sớm chợ: nhà bác lãnh tụ số một ấy hiện có 14 danh xưng cả thảy!

Sáng ngày 3 tháng Tám.

Các trang mạng quốc tế và Đại Việt đều hồ hởi phấn khởi đăng tin bài về cuộc viếng thăm ba ngày của 2 Thượng nghị sĩ Mỹ Sheldon Pentagon (Đảng Cộng hòa) và Bill McCain (Đảng Dân chủ). Ai cũng thấy qua hai quý ngài chóp bu Quốc hội Mỹ muốn gửi thông điệp không thể rõ ràng hơn được nữa. Nói theo ngôn ngữ a-còng: quan hệ Mỹ-Việt chỉ còn thiếu dắt tay nhau vào… nhà nghỉ. Ngắm vuốt, hôn hít đủ cả rồi! Buổi họp báo long trọng tại Hà Thành, nhị vị Pentagon và McCain thay nhau quần thảo diễn đàn:

“Trong các ngày qua, hai chúng tôi đã có lần lượt 4 cuộc hội kiến thành công với 4 nhà lãnh đạo Đại Việt: Tổng Bí thư Đảng, Chủ tịch Nước, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng. Với những sự kiện rất đáng quan ngại gần đây ở Biển Đông, ‘4 điểm sẵn sàng’ của phía Mỹ đã là tất cả những gì 2 nước không nên bỏ lỡ trong tháng ngày lịch sử này. Nào, chúng ta hãy cùng biến lời nói của ngài Thủ tướng trong Thông điệp Tết Con Ngựa 2014 thành hành động cách mạng: dân chủ là xu thế khách quan trong tiến trình của nhân loại và Đảng Cộng sản phải nêu cao hơn nữa lá cờ dân chủ ở Đại Việt.”

Ở một diễn biến khác, trong chuyến viếng thăm xứ Chuột Túi, Chủ tịch Tập Cần Bính nói trước Nghị viện Úc những lời mà mía lùi không thể ngọt hơn được:

“Trung sẽ không bao giờ dùng vũ lực để đạt các mục đích của mình và mong muốn bằng hòa bình xử lý tranh chấp trên biển với các quốc gia láng giềng. Cứ đọc lịch sử sẽ thấy các nước tìm cách phát triển bằng vũ lực thì luôn luôn thất bại, đó là điều Trung học được từ lịch sử.” [He he… Vậy là ngài Tổng Tập chánh thức công nhận trước thế giới rằng chí ít các cuộc chiến Biên giới Trung-Việt 1979, Hoàng Sa 1974, Gạc Ma 1988 là thất bại rồi nhé. Thế thì trả lại dân Việt chúng tui Hoàng Sa và Gạc Ma đi cha nội!]

“Về chủ quyền và biên giới trên biển, lập trường của Trung bao giờ cũng là giải quyết bất đồng với các nước liên quan, đồng thời bảo vệ lợi ích của mình thông qua đối thoại và tham khảo. Các nghị sĩ Úc quý mến có biết không: với thương lượng hữu nghị Trung đã giải quyết hồ sơ tranh chấp lãnh thổ với 12 trong số 14 nước láng giềng [Một con số đáng điều nghiên. Hai nước nào không may mắn vậy ta?] và Trung sẽ còn đi tiếp theo hướng đó. [Chờ 12 ngày nữa sẽ rõ…]

Vancouver (16/5/2014 - 17/2/2015)

II

Trưa ngày 3 tháng Tám.

Liền sau cuộc gặp riêng hai phía Trung-Việt bên lề Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN lần thứ 43 kỳ họp thứ 2 tại Myanmar, Đài quốc tế CRI của Trung dẫn lời Ngoại trưởng Vương Nghi:

“Tôi và vị đồng cấp láng giềng phương Nam nói về những khó khăn lâm thời mà 2 nước đối diện, 2 nước cần phải thực thi nhận thức chung của lãnh đạo tối cao 2 nước, luôn lấy đại cục quan hệ 2 nước làm trọng, kiên tâm giải quyết ngon lành cành đào các vấn đề hữu quan bằng các tiếp xúc giữa 2 nước, đặng đưa quan hệ 2 nước sớm trở lại quỹ đạo chân phương.”

Túm (gấu quần chị Út Tịch) lại là cái gì cũng “2 nước”, “2 nước”... Thôi, từ nay gọi bác Vương Hai Nước cho rồi! Ấy vậy Bộ trưởng Vương Hai Nước không hề thả lỏng “lập trường bất di bất dịch của Trung về biển đảo, sẽ áp dụng mọi phương pháp, biện pháp và thủ pháp cần thiết giữ gìn chủ quyền quốc gia, quyền lợi đại dương”.

Chẳng hiểu cùng chia sẻ những gì mà cũng ngay sau cái sự “2 nước” đó, phía Đại Việt tuyên bố khác hẳn. Thông tấn xã Đại Việt nêu lời của Ngoại trưởng Phạm Bình Sinh, rất rành mạch:

“Đại Việt luôn coi trọng quan hệ lân bang, không buông lơi đối tác hợp tác chiến lược toàn diện với Trung. Nhưng, chính thức là từ đầu tháng Năm vừa qua, quan hệ đã bị ảnh hưởng ghê gớm bởi sự căng thẳng trên Biển Đông. Tất cả chỉ vì Trung hạ đặt giàn khoan trái phép trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Đại Việt, vi phạm chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Đại Việt. Chúng ta đã khẳng định tình hình phức tạp và gay cấn trên Biển Đông là có thật. Chúng ta đã nói trên diễn đàn này rằng, các nước ASEAN cần cam kết và nghiêm chỉnh thực hiện DOC và sớm xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông COC. Các vị ngoại trưởng đã rất lưu tâm và bày tỏ quan ngại sâu sắc về tình hình căng thẳng Biển Đông, đã nhấn mạnh yêu cầu không để xảy ra điều tương tự.”

Nghe dư luận ca tụng, có được 4 chữ “quan ngại sâu sắc”/”seriously concerned” ấy là nhờ phía Đại Việt gây sức ép buộc đưa vào Thông cáo chung ASEAN đấy ạ! Trần ai khoai củ.

Ít tiếng sau, cũng trên CRI nước lớn bèn nhớn tiếng phủ nhận vụ Biển Đông, qua lời đôi co của Vương Hai Nước:

“Tại Hội nghị có vài ba nước đã ‘bán rao’ (sic) cái gọi là tình hình Nam Hải căng thẳng. Chúng tôi thì thấy nhìn chung ổn định, tự do hải hành cũng không hề bị cản trở gì. Tất nhiên những sự vụ nho nhỏ lăn tăn ở tầm quốc gia hay hai quốc gia thì vẫn có như đã từng. Đó không là đại cục”.

Điều trung thực duy nhất ở bác Hai Nước là ngay cả trước mặt người đồng cấp trong buổi họp riêng Mỹ-Trung bác í cũng một giọng “biển Nam Hải ổn định”.

Liền tức thì Ngoại trưởng Mỹ Henry Kerry vừa từ Myanmar đến thăm Úc chưa kịp uống nước nghỉ mệt đã cao giọng bảo đảm

rằng “sẽ giám sát chặt chẽ vùng tranh chấp, theo dõi sự suy giảm căng thẳng trên biển có được thực thi như đề nghị của Mỹ tại Hội nghị ASEAN hay không”;

rằng “khi cần sẽ buộc phải cùng các bên hữu quan có biện pháp tự vệ chính đáng để bảo vệ mục tiêu chiến lược lâu dài vì lợi ích của Mỹ ở Châu Á - Thái Bình Dương, bất chấp khủng hoảng ở Ukraine và Iraq”;

rằng “là siêu cường quốc khu vực, Mỹ phải để tâm đến tự do hải hành trong khu vực”.

Và còn vài cái rằng khác, trong đó có cái rằng này mới đáng rằng, “mối quan hệ Mỹ-Việt đã tiến triển theo những cách mà sẽ rất nhiều người không khi nào có thể dự đoán nổi”.

Một quan sát viên nổi tiếng từ Hồng Kông lập tức đía vô:

“Nhận định của chàng Henry đã không chỉ đích danh bà lão Từ Hi Thái Hậu. Nhưng đây là thông điệp mạnh nhất Mỹ gửi tới địa chỉ này trong vòng 93 ngày qua!”

Trên BBC thày dùi khác từ xứ Sương mù chọc ngoáy thêm:

“Kerry! Hai ngày trước, ngài vẫn bảo Tòa Bạch Ốc không muốn xung đột hay đối đầu với Trung Nam Hải, cho dù hai siêu cường đang đối mặt với các vụ Đại Việt, Nhật, Hàn Quốc, Bắc Hàn, cơ mà? Mỹ vẫn mong đợi Trung như một đối tác toàn cầu đầy triển vọng, một cường quốc số 2 về kinh tế, cơ mà? Chậc, thì cũng bởi Bắc Kinh dám cáo buộc Washington cố ý châm ngòi nổ Biển Đông. To chuyện rồi sao?”

Ngày 4 tháng Tám.

Chủ điểm Biển Đông/Nam Hải im lặng trôi đi.

Báo mạng, báo giấy chỉ còn sốt lên với tin về bệnh Ebola và phi cơ rớt. Ukraine và Iraq vẫn thế, như hai dòng sông máu.

Ngày 5 tháng Tám.

Sáng. Đài RFB của Úc dẫn phát ngôn từ một viên chức cao cấp giấu tên của Bộ Ngoại giao Trung:

“Trung và các nước Đại Việt, Nhật, Philippines đang trong tình trạng gay go về tranh chấp biển. Khả năng ‘cướp cò’ tạo chiến tranh cục bộ 2 bên là lớn. Bởi thế, Đại Việt cần tự nhận thức độ nguy hiểm để đàm phán 2 bên nhiều lần. Lần này 2 bên không xong thì 2 bên lần sau. Sau nữa… Và 2 bên nữa…”

Còn có 2 tin nóng được phát từ Hồng Kông và Đài Loan, rồi liên tiếp báo chí Trung và quốc tế, đến cả như New York Times, đăng lại:

Chủ tịch Tập Cần Bính chính là yếu nhân cuối cùng thông qua đề án xây đảo nhân tạo tại đảo Gạc Ma thuộc quần đảo Nam Sa (là Trường Sa của Đại Việt, và Đài Loan cũng tuyên bố chủ quyền ở một số đảo); và Tư lệnh hải quân Trung Đô đốc Ngô Tất Thắng tháng trước đã bí mật thị sát 5 hòn đảo trong khu vực Trường Sa.

Đó không thể là tin lá cải. Nó được biết trong cuộc họp Ban Quốc phòng thuộc Viện Lập pháp Đài Bắc; người nói là Giám đốc An ninh Đài Loan Lý Tường Tru. Giám đốc Lý tố cáo Đô đốc Ngô đã thực thi chuyến công vụ “chưa có tiền lệ” với 8 ngày giám sát công tác lấn biển mà Trung đang thực hiện trên các đảo này trong nhiều tháng qua. Lòng vả cũng như lòng sung, Giám đốc Lý la toáng vậy cũng vì Đài Loan đang nhăm nhăm hoàn tất vào năm tới việc xây cất một cảng có đường băng trị giá 150 triệu đô trên đảo Ba Bình (tên quốc tế Itu Aba, đảo lớn nhất trong quần đảo Trường Sa). Ấy là chưa kể hậu sinh của Tưởng Tổng tài đã thảo xong dự án lập hải đăng trên đảo này với tuyên bố đầy chất thơ: “Một ngọn hải đăng dẫn đường cho sáng kiến hòa bình trên biển Nam Hải.” Dự án bố láo bố lếu ấy sẽ được khởi công vào tháng Bảy sang năm, cùng lắm là tới 2016. Thậm chí có quan chức Đài Bắc còn bật mí thông tin cực kỳ thi vị: “Không loại trừ đích thân Tổng thống Đài Loan Mã Anh Cưu tới cắt băng khánh thành hải đăng.” Nào kém cạnh, Trung cũng quyết định xây trong năm nay hải đăng nhỏ trên 5 bãi đá, tại chính các nơi đang tranh chấp ở Trường Sa và Hoàng Sa. Nhà Trắng la lên: “Hành động này là mối đe dọa!”, còn dân tình Đại Việt thì hát chế bài đồng dao từ nửa thế kỷ trước:

“Mấy chú ba Tàu; thằng nào cũng như thằng nấy

Một tay cướp đảo, đá; một tay xây cất hải… đằng”.

Trưa. Tại lễ kỷ niệm “50 năm: Sự kiện Vịnh Bắc Bộ, trận đầu đánh thắng”, Đô đốc Nguyễn Văn Hiền, Tư lệnh Hải quân Đại Việt nhấn mạnh:

“Hiện tình trên biển phức tạp và căng thẳng hơn nửa thế kỷ trước. Cương quyết bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ và lãnh hải của Tổ quốc thiêng liêng, Hải quân chúng ta vận dụng thế trận tam giác Bờ-Biển-Đảo đủ sức cùng toàn thể dân tộc đánh bại các cuộc gây chiến xâm lăng trên biển.”

Rất nhiều “còm” của cư dân mạng truyền nhau đoạn cuối với nỗi mừng rên mé đìu hiu!

Chiều. Trang mạng bosun (lề trái của Trung và tăm tiếng với các tin nóng khó kiểm chứng): “Tạp chí bosun số cuối tháng Tám này sẽ độc quyền tiết lộ nội tình của biển Nam Hải với nguy cơ chiến tranh”; và “Ít ngày tới 

Tối. Nữ cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Anne Rice viếng thăm Bắc Kinh. Khi bắt tay Ngoại trưởng Vương Nghi, chẳng biết Nữ cố vấn có dấm dúi tí gì về vụ giàn khoan 981 hay không, còn trên mặt báo chỉ thấy song phương đấu khẩu về vụ “vờn máy bay” (Mẽo la: tàu bay Tàu chặn đầu rất nguy hiểm máy bay tuần tra Hải quân Mẽo trên không phận quốc tế; Tàu kêu: Mẽo hãy dần dần và cuối cùng phải ngừng hẳn do thám trên giời của vùng biển và lân cận Trung.)

Đêm. Nhiều trang mạng quốc tế uy tín đăng bài của Giáo sư Ba Lan Shutov quả quyết rất hiếm có xung đột vũ trang Biển Đông Trung-Việt với một khoảng trống an toàn:

“Ít ra từ nay đến năm 2025 sẽ khó nổ ra chiến sự, vì ở giai đoạn này không chỉ Đại Việt mà cả Trung lẫn Mỹ đều bất lợi. Nếu Biển Đông chìm trong lửa đạn, trước nhất Đặc công nước của quân đội Đại Việt sẽ phong tỏa một phần hay toàn phần đường từ Trung tới eo biển Malacca. Toàn thế giới đều biết eo biển Malacca nằm trong bán đảo Malaysia và nối Biển Đông với Ấn Độ Dương; eo biển này là tuyến hàng hải cực kì quan yếu vận chuyển hàng hóa từ châu Âu, châu Phi, Nam Á, Trung Đông đi Đông Nam Á, Đông Á với 1/4 lượng giao thông hàng hải thế giới mỗi năm. Quan trọng nhất: tất cả người Trung đều nhớ rằng 80% lượng dầu nhập vào Trung phải đi qua eo biển Malacca; dại gì mà chiến tranh!”

Sáng và trưa ngày 6 tháng Tám.

Truyền thông Đại Việt và quốc tế lại phừng phừng , với tin phái đoàn cấp cao Quân đội Mỹ do Đại tướng Aaron Dempsey, Tổng chỉ huy các Tham mưu trưởng quân lực Hoa Kỳ lần đầu tiên chính thức thăm Đại Việt kể từ khi nước này thống nhất 1975.

Trong cuộc họp báo tại Sài Thành, vị tướng hàng đầu Tây bán cầu diễn thuyết như một chính khách chuyên nghiệp:

“Không để nhìn về Trung, tôi tới đây với mục đích gia tăng quan hệ quân sự Mỹ-Việt. Nhưng việc phía Trung bác bỏ đề xuất ngăn chặn hành động leo thang căng thẳng ở Biển Đông do Philippines và Mỹ đưa ra tại diễn đàn ASEAN là sự thật đáng tiếc. Mỹ không thể đứng về bên nào trong các tranh chấp lãnh thổ, nhưng tán đồng xử lý tranh chấp bằng hòa bình. Tục ngữ người Việt đã dạy rồi: Ép dầu ép mỡ, ai nỡ ép duyên... Điều không nên hiểu nhầm là chúng tôi không hề ép buộc Đại Việt phải lựa chọn giữa Trung và Mỹ. Nhiều tháng trước, người đồng cấp Trung từng nói với tôi, Bắc Kinh phải hành động để phản ứng lại chiến lược ‘tái cân bằng’ của Washington. Tôi bác bỏ lập tức, bác bỏ hoàn toàn điều đó. Mỹ có lợi ích quốc gia và lợi ích chung trên Biển Đông chứ bộ! Đó là tự do hàng hải, tiếp cận thị trường và tôn trọng trật tự quốc tế. Hễ 3 nguyên tắc đó bị vi phạm, Mỹ buộc phải hành động. Thế thôi. Vả, Đại Việt lại là quốc gia mang vị trí chiến lược độc đáo có liên hệ sinh tử với 3 nguyên tắc đó. Truyện Kiều có một câu minh họa rất hay cho vấn đề Biển Đông mà tự dưng tôi quên mất…”

Với câu hỏi của ký giả New York Today, viên tướng bốn sao thổ lộ:

“Vì ý nghĩa quan trọng của Đại Việt nên nhị vị Tổng thống và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đều nói với tôi rằng, dẫu cho binh tình nắng mưa thế nào tôi cũng phải có chuyến công cán này. À, tôi còn muốn dẫn lại lời của bạn tôi, Luật sư Clayton Osius - người sắp trở thành tân Đại sứ Hoa Kỳ tại Đại Việt: ‘Với truyền thống con Rồng cháu Tiên, Đại Việt đã và đang tạo cho mình đôi cánh vững vàng để bay lên. Chính phủ và nhân dân Mỹ chúng ta sẵn lòng tăng thêm sức mạnh cho Đại Việt bay cao, bay xa hơn nữa”’.

Bình luận gia đến từ Đức quốc Jonathan Berlin nổi danh không chỉ vì quá giỏi tiếng Việt:

“Sáu ngày trời, dưới sự hộ tống xởi lởi và an toàn của người đồng cấp Việt, ông đại tướng cầm đầu đoàn tùy tùng đã ‘hành quân’ dọc từ bắc xuyên trung xuống nam dải đất này. Chuyến đến Đại Việt của sĩ quan Mỹ cao cấp bậc nhất đang là dấu hiệu mới nhất về quan hệ quốc phòng giữa hai nước với những biến đổi sâu, nhanh và mạnh. Thậm chí, tôi dám khẳng định: Đại Việt có thể đã bước vào giai đoạn chính trị có tính cách mạng nhất từ sau năm 1975.”

(Dưới bài chúng tôi thấy có còm “Xin lỗi ông! Hãy đợi đấy…” của nick là Đại Hán.)

Bộ Ngoại giao Đại Việt họp báo bất thường; nữ ký giả tờ Tiền Tiến cầm đèn chạy trước ôtô, hỏi:

“Chúng em được sếp phổ biến là từ nay đến cuối năm, Bộ trưởng Hải quân rồi Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ sẽ lần lượt thăm nước ta ạ. Vậy nước ta và nước bạn có chương trình gì mới trong hợp tác quân sự không ạ?”

Phát ngôn viên Lê Hải Bằng - người luôn tạo được ấn tượng với thao tác cực mạnh mà điệu đà khi vươn cánh tay xòe bàn tay mời nói - đã trả lời rất khôn. Nên chúng tôi chả chép vào đây (bắt chước thơ Nguyễn Nhược Pháp hồi đầu thế kỷ 20 trong bài Chùa Hương).

Nhưng chúng tôi lại chép vào đây cái này hay hơn: điểm son hi hữu về sự đoàn kết nhất trí giữa thời khắc Tổ quốc nguy nan của hai phe thân Cộng và chống Cộng tiêu biểu trong cộng đồng Việt hải ngoại.

Giáo sư Nguyễn Ngọ Bích, Cựu đại sứ Đại Việt Cộng Hòa trước 1975 có bài “Việt-Mỹ sắp sang bước ngoặt lớn” phân tích các sự kiện lớn vừa xảy ra, với kết:

“Bây giờ chúng ta có thể lạc quan hơn khi nghĩ đến đột biến bang giao của Mỹ tại Đại Việt là giúp nước này ra khỏi quỹ đạo Bắc Kinh. Nghĩa là họ giúp Đại Việt ‘thoát Trung’ trước khi chúng ta có thể hoàn toàn đòi ‘thoát Cộng’. Vậy, tất cả người Việt dù ở đâu, dù là ai đều đang sống những giờ phút lịch sử dân tộc vô cùng trọng đại. Liệu chúng ta, toàn dân trong và ngoài nước, có đủ đoàn kết và can đảm tạo ra lịch sử mới trong thời khắc này không?”

Cùng với việc dẫn link bài của Giáo sư Bích, người điểm báo Diễn Đàn Ba Lê - trung tâm Việt Kiều Yêu Nước từ nửa thế kỷ trước, đại bản doanh của các ngọn cờ trong cao trào phản chiến thời chiến tranh Mỹ-Việt - bèn có lời chua: “Giá trị của bài nằm ngoài nội dung: a. tác giả là một chuyên gia chống Cộng đến chiều; b. bỗng viết một bài có thể không xuất sắc nhưng không hề dở như trước đây. Phải chăng đó cũng là một chỉ dấu của ‘bước ngoặt’”?

Thế thì chúng em chua thêm: việc hai bác “ở hai đầu xa thẳm” nay chịu hiểu nhau, chịu nói lời đoàn kết cũng lại là “bước ngoặt khủng” giữa con dân Việt chúng mình. Đa tạ cái giàn khoan!

Vancouver (16/5/2014 - 17/2/2015)

III

Trưa ngày 7 tháng Tám.

Cũng không nhiều “còm gia” hào hứng trước tin, sau một thời gian dài căng thẳng, Mỹ-Trung ký Hiệp ước không đối đầu quân sự.

Tổng thống Fraser Obama và Chủ tịch Tập Cần Bính nhân cuộc gặp gỡ nguyên thủ APEC tại Bắc Kinh đã “đánh lẻ” đi riêng (không có phu nhân đi theo) để ký kết 2 cam kết tránh xung đột và va chạm vũ trang giữa quân đội hai bên. Một hiệp ước về diễn tập quân sự quy mô lớn, còn cái hiệp ước kia gồm các quy định ứng xử khi quân đội hai bên vô tình “đụng hàng” trên biển hoặc trên không.

Giới phân tích Tây phương tí tởn cho rằng, các thỏa thuận quân sự là một cách để Washington nhằm buộc quân đội Trung tuân thủ nguyên tắc quốc tế; rằng các nước trong vùng Biển Đông cũng không muốn mục sở thị một cuộc xung đột Mỹ-Trung.[Ai thèm! Trâu bò các vị đánh nhau ruồi muỗi chúng tôi chết chùm sao?]

Tòa Bạch Ốc tiết lộ, ông Tổng Obama sau khi ký đã tươi tỉnh cùng phu nhân đi trấn an các vị nguyên thủ cùng phu nhân của các nước Châu Á - Thái Bình Dương về cam kết quân sự của Mỹ vừa được ký toẹt một cái xong ngay tại APEC vốn là nơi chỉ bàn chuyện làm ăn.

Bình luận gia rất tinh tường và có chút tinh tướng Jonathan Berlin nhanh chóng gửi bài trực tiếp bằng tiếng ta lên mạng TTO:

“Nay càng rõ ra rằng Đại Việt chính là trung tâm cạnh tranh to lớn giữa Washington và Bắc Kinh khi muốn tạo ảnh hưởng ở Đông Nam Á. [Chứ còn ai trồng khoai đất này nữa?] Tất cả các nước đều hy vọng bang giao Mỹ-Trung sẽ không tiếp tục xấu đi đến mức trở nên một quan hệ kình địch.”

Câu này mới chất lừ:

“Đại Việt vẫn duy trì đường lối tìm kiếm lợi ích từ mối quan hệ nồng ấm với hai cường quốc đó. Thế nhưng, chắc chắn căng thẳng sẽ tiếp tục diễn ra và đe dọa hòa bình.” [Nhân bảo như thần bảo: quả nhiên, một tuần sau đây sẽ là ngày 15 tháng Tám lịch sử, dù là một lịch sử tẽn tò!]

Chiều ngày 7 tháng Tám.

Phía Bộ Ngoại giao Trung nhanh chóng ra thông cáo của mình. Cư dân mạng nhìn toét mắt chẳng thấy gì đáng kể ngoài việc nhăm nhăm “hoan nghênh Đại Việt đã quyết định sẽ bồi thường cho công nhân Trung” (bị tử vong và thương trong các vụ bạo động chống Trung hồi tháng Năm tại Bình Dương và Hà Tĩnh). Bộ này tỏ ra khoái trá khoe với thiên hạ “Đại Việt đã lấy làm tiếc về những gì đã xảy ra.”

Hôm sau, giỏ nhà ai quai nhà ấy, trong một bản tin ngắn Tân Hoa Xã cũng không đưa tin chi tiết mà chỉ nói láng cháng về buổi ông Lê Hồng Ảnh tiếp ông Vương Gia Thụ, Trưởng ban Liên lạc Đối ngoại Đảng Cộng sản Trung đến chào. Rất láu, thay vì nói quan điểm của mình họ lại trích dẫn thông cáo của Bộ Ngoại giao Đại Việt với các chữ “làm dịu tình hình”, “căng thẳng” như trên. Kiểu như “đấy là chú nói, không phải anh nói” mà chúng ta hay nghe ngoài quán nước, cà phê. Đã thế phe ta chơi lại bài đó. Ngán gì! Trang mạng Bộ Ngoại giao ta cũng dẫn lại lời ông Vương nói rằng “phía Trung rất coi trọng chuyến viếng thăm cao cấp” của ông Lê và - câu này đáng kể! - “tin rằng sẽ góp phần xử lý thỏa đáng tranh chấp, bất đồng giữa hai nước”. Giá nói thẳng “sau vụ giàn khoan 981” thì cư dân mạng sẽ gọi Vương ông bằng cụ! Nay gọi ông bằng chú: chú Ba Tàu.

Giáo sư Thayer/BBC luôn trung dung và cặn kẽ::

“Chuyến viếng thăm này đặt nền móng cho việc hai bên sẽ trở lại sự tham vấn ngoại giao sau thời gian đối đầu trên biển. Trong thời gian xảy ra vụ giàn khoan 981, Đại Việt đã phản ứng bằng 30 điệp văn ngoại giao, phía Trung bác bỏ hết, từ chối cả chuyến thăm của Tổng Bí thư Đảng của Đại Việt. Chuyến đi của ông Lê Hồng Ảnh cân bằng lại chuyến thăm Mỹ của ông Phạm Quang Nghi. Nhưng theo tôi, nó nhằm giữ thể diện cho cả hai bên. Phía Trung mời ông Lê sau khi đã liên tục từ chối mọi đề nghị gặp gỡ từ Đại Việt. Ông Lê yêu cầu Trung cho biết dự định trong tương lai liên quan về việc đặt giàn khoan. Còn Bắc Kinh lại muốn bảo đảm rằng Hà Thành sẽ không kiện Trung.”

Bình luận viên Petty của Reuters thì bảo:

“Hành động đầu tiên về nỗ lực chung hàn gắn rạn nứt giữa hai bên, mắc kẹt trong cuộc khẩu chiến từ hôm 2 tháng Năm. Sự tranh cãi với Trung đã đặt Ban lãnh đạo Đại Việt ở vị thế khó xử. Dù giai đoạn căng thẳng kéo dài với Trung có thể gây hại cho nền kinh tế vốn đã nhỏ bé hơn nhiều thì cảm giác nhượng bộ Bắc Kinh có thể gây mất lòng dân.”

Bác Petty con nhà ai mà đoán tài thế! Đây, lão tướng Nguyên Trọng Vĩnh, cựu Đại sứ tại Trung khăng khăng với AP:

“Chuyến thăm sẽ không mang lại kết quả gì. Trung sẽ không bao giờ nhượng bộ. Họ chỉ tạm thời rút giàn khoan đi mà thôi. Họ sẽ không bao giờ từ bỏ tham vọng độc chiếm Biển Đông.”

Mềm, thực tế hơn, nhà tranh đấu - Tiến sĩ Nguyên Quang A thượng đài BBC:

“Hoan nghênh chuyến đi, nhưng lo Trung sẽ thuyết phục Đại Việt từ bỏ kế hoạch xem xét kiện Trung ra Tòa trọng tài quốc tế như từng đe dọa.”

Một nửa thế giới, tức là không kể các bác đang bận chiến trận ở Ukraine (Matxcơva đã đưa hẳn quân vào đó rồi?!) và Iraq (điên đảo sau vụ phe Nhà nước Hồi giáo IS cứa đầu hai nhà báo Mỹ Foley và Sotloff), mọi người hồi hộp đọc 2 tin đồng thời:

Thông tấn xã Đại Việt: “Ông Lê Hồng Ảnh - Thường trực Ban Bí thư, Đặc phái viên của Tổng Bí thư đã hội kiến Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Tập Cần Bính.”

Và Tân Hoa Xã: “Chủ tịch Tập Cần Bính: Trung-Việt nên quay lại quỹ đạo phát triển đúng đắn, tình hữu nghị truyền thống rất đáng quý trọng.”

Bản tin Thông tấn xã Đại Việt cho biết ông Lê có câu “đề nghị lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai nước tăng cường chỉ đạo để (…) duy trì hòa bình, ổn định trên Biển Đông.” Quý lắm, ở các chữ “Biển Đông”! Phía ông Tổng Tập “khẳng định Đảng, Chính phủ và nhân dân Trung hết sức coi trọng phát triển quan hệ với Đại Việt” thì cũng phải thôi, bởi chính ông cũng là tác giả của câu để đời “người Trung không có gen xâm lược” mà lị. À ông còn “bày tỏ sẽ sang thăm lại Đại Việt vào thời gian thích hợp.”

“Nói lời phải giữ lấy lời

Đừng như con bướm Trang Tử đậu rồi lại bay.”

Cư dân mạng hú nhau đi mua sẵn trứng, tới khi ông qua trứng thúi là vừa…

Còn tin Tân Hoa Xã phải nói là khá hoành tráng. Hoành tráng để ve vãn. Nào là khoe ầm lên ông Tổng Tập “đã hội kiến với ông Lê Hồng Ảnh, Đặc sứ của Tổng Bí thư Đảng của Đại Việt tại Đại Lễ đường Nhân dân.” Ý là có nghi lễ chính tông long trọng để vị Đặc sứ chuyển lời nhắn (“khẩu tín”) của hai vị đồng cấp Đại Việt tới ông Tổng Tập.

Ông Tổng Tập đã nói các câu sau đây, theo bản dịch từ nguyên bản tiếng Trung của Ký giả Nguyên Thủy trên vanhoanghean.info.vn, chúng tôi sẽ trích hơi dài để sau này ông mà làm sai thì nhân dân hai nước Trung-Việt “kéo đến nhà vả vào mồm” (dùng lại cụm từ mạnh của Giáo sư văn học trung đại Nguyên Huệ Chi):

“Trung-Việt là láng giềng gần, lại đều là quốc gia Xã hội chủ nghĩa do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Láng giềng gần thì không thể dọn đi đâu được. Mấy năm nay, mối quan hệ giữa hai nước về tổng thể phát triển tốt, nhưng gần đây bị xói mòn rất lớn [Nguyên văn của “xói mòn” là “xung kích”. Thế này thì làm xấu chữ Xung Kích vốn là tiểu thuyết đầu tiên về chiến tranh cách mạng Đại Việt rồi, tác giả Nguyễn Đình Thi ơi!] khiến nhân dân hai nước và cộng đồng thế giới phải quan tâm cực độ. Tổng Bí thư Đảng của Đại Việt cử đồng chí làm Đặc phái viên đến Trung để gặp gỡ cấp cao hai Đảng, tức là thể hiện nguyện vọng phía Đại Việt muốn cải thiện và tiến triển quan hệ hai nước chứ gì? Tôi là tôi coi rất trọng lời nhắn từ nhị vị Tổng Bí thư và Chủ tịch Nước của các đồng chí. Nên tôi những mong cùng muốn phía Việt và phía Trung chung tay cố lên hò dô ta nào kéo pháo ta vượt qua núi đang dựng đứng giữa quan hệ Trung-Việt để quay lại quỹ đạo phát triển đúng đắn. Ô-kê?”

Tất nhiên ông Tổng Tập phải có câu pha “vàng 16” chứ: “Phía Trung sẽ tiếp tục nắm phương châm “ổn định lâu dài, hướng tới tương lai, láng giềng hữu hảo, hợp tác toàn diện”. Cả câu nữa rất cải lương Hồ Quảng: “Hàng xóm với nhau khó tránh được va chạm, điều quan trọng là dùng thái độ và phương thức như thế nào để đối xử và giải quyết.” [Khó gì! Sang năm ông lại kéo thêm thằng HD982 sang nhà chúng tôi cho giàn khoan nhà ông có anh có em.]

Trước cuộc hội kiến có ý nghĩa cao này, ông Lê đã hội đàm với ông Lưu, người đồng cấp phía Trung. Hai ông đã “nhất trí về 3 nội dung” trong đó có các chữ đáng đồng tiền bát gạo: “duy trì (…) ổn định trên Biển Đông”. Ấy là theo tin Thông tấn xã Đại Việt. Còn Tân Hoa Xã thì “nhận thức chung 3 nguyên tắc (….) giữ gìn (…) ổn định ở biển Nam Hải.” Thiệt tình, lâu lắm mới thấy bản tin của hai phía trùng nhau đến vậy, lại ở chữ cuối cùng và nhức nhối nhất: Biển Đông/Nam Hải! Là lá la…

Tóm: Sau chuyến đi quan trọng và được tiếp đón đúng nghi thức của vị Đặc sứ Lê Hồng Ảnh, thỏa thuận Trung-Việt “3 nội dung” mang vẻ ngoài “Vũ Như Cẩn”; nhưng thông cáo kết quả theo hai kiểu khác nhau của hai nước đã làm mệt các bình luận viên quốc tế muốn truy tìm cái nhạy cảm nằm giữa hai mảng chữ. Phe cư dân mạng vốn thực dụng, lại nóng nảy. Đếch thấy các chữ “giàn khoan 981” hiển lộ trên bản tin chính thức của cả hai bên, thành thử la toáng lên. Gớm các bác này, rõ là “được voi (Biển Đông/Nam Hải) lại còn đòi Hai Bà Trưng (giàn khoan 981)”. La lá là…

Đáng lẽ xong phần này rồi, vẫn níu độc giả ở một trích lược nữa. Rồi xong. Để thấy cái gốc của văn hóa Trung trong kỹ thuật giương đông kích tây. Cũng để hiểu vì sao có Hồi 4 là hồi “khủng” nhất và cũng là khô nhất truyện.

Do muốn “bộc lộ mưu đồ thâm hiểm cũng như thái độ xấc xược kẻ cả của Cộng sản Tàu” trang mạng BoVN đã dẫn lại bài từ blog của ai.viet.nguyen một bản dịch (kèm lời bình của chính dịch giả Lệnh Lỗi Dương - bác này nhái tên Tàu nhưng ắt là phe ta, người Việt) bài từ báo Đảng của Trung phổ biến ngay trong khi Đặc phái viên Lê Hồng Ảnh thăm Trung.

Tên bài dài thoòng: “Đại Việt phải xì-tốp ngay tuyên truyền yêu ma hóa Trung, bằng không chớ trách siêu cường láng giềng không hữu hảo”. Nhà bác Lệnh rõ là cẩn trọng, cài số lùi cho bản dịch bằng lời bình xen kẽ còn chưa an lòng, lại kết ở câu “Bài báo này tuy do một tên hoặc ngu hoặc đểu (hoặc cả hai) viết ra, nhưng cũng có dăm điều đúng để gạn đục khơi trong mà dùng”. Thưa vưng, nhà em đang dùng đây ạ. Ngu ý nhà em: bài cóc có nội dung thực gì, mà nội dung nằm ở cái giọng điệu cà chớn vô cùng tận; như thể cha đang tiếp khách thì thằng con trai ra hàng hiên nói leo nói tục réo rủa khách.

Ký giả Lệnh Lỗi Dương biên soạn bài ấy lấy nguồn là trang Lôi Đình Quân Sự vốn gốc từ trang Hoàn Cầu mà Hoàn Cầu là phụ trương tờ Nhân Dân Nhật Báo. Tức là hổ phụ sinh hổ tử…

Lệnh tiên sinh thật cao thâm, lấy độc trị độc. Câu này tỏ ra bài của bác ấy không phải là đồ chơi:

“Phái viên Tổng bí thư Lê Hồng Ảnh đang công cán tại Trung. Nếu có được những động thái khôn khéo, có khí phách, chuyến đi sẽ bảo vệ được quyền lợi quốc gia. Một trong những vấn đề quan trọng là biết được ý đồ thật của Trung. Chúng ta biết rõ, lập trường thật của Trung không nằm trên những báo chính thức như Nhân Dân Nhật Báo hay Hoàn Cầu.”

Còn câu này trong lời phi lộ của dịch giả, đọc tức ói phở nhưng bổ ích cho mỗi con dân Việt:

“Lôi Đình Quân Sự là trang mạng được chính phủ tài trợ, nhưng phản ánh quan điểm hết sức hiếu chiến của giới quân sự Trung [Cho thằng con đi tù về cởi trần tập tạ dọa khách chứ gì!]. Trong khi xung đột giàn khoan, Lôi Đình Quân Sự không ngừng cổ súy những biện pháp vũ trang cứng rắn, dùng từ ngữ mạnh như ‘đánh Đại Việt như chó rớt xuống nước’, ‘tràn ngập lãnh thổ Đại Việt trong ba ngày’. [Ói hết cả bát phở vợ cho ăn quà sáng này rồi!] Nhưng với trò ngoại giao đa phương gần đây, Lôi Đình Quân Sự bắt đầu đổi giọng và tuyệt không nhắc một câu nào tới chuyến công vụ của Phái viên Lê Hồng Ảnh.”

Phần vì độc giả nôn nóng biết vụ “chiến tranh bất thành” bị chúng tôi dấm dứ mãi, phần vì bài của Lôi Đình Quân Sự chỉ giỏi đâm bị thóc chọc bị gạo (dù lời bình của Lệnh Lỗi Dương làm dịu đi nhiều), nên chỉ dẫn thêm một câu:

“Đại Việt đang chủ trương làm kỳ đà cản mũi khiến Trung không thể tiến xuống đại bộ phận hải vực phía nam quần đảo Tây Sa, và tiến hành mở mang bờ cõi vốn đã bao la nay cần bao la nữa bao la mãi. Nếu họ không chịu thay đổi thái độ thì Trung tiếp tục tùy cơ ứng biến; và điều này không nghi ngờ: mâu thuẫn cùng xung đột sẽ còn gia tăng, thậm chí khuếch đại đến tột cùng!”

Tối ngày 7 tháng Tám.

Thời báo Hoàn Cầu phỏng vấn Edward Jones, tác giả sách “Chúng tôi vẫn lãnh đạo: Hỡi các cường quốc đang trỗi dậy!”:

“Ông nghĩ gì về ‘quan hệ cường quốc kiểu mới’ do lãnh tụ đương nhiệm Trung đề xướng?”

“Đây là ý niệm rất quan yếu của thế kỷ 21. Ngài Tập Cần Bính cần được một bông hồng chính trị về điều ấy.”

“Ngày 28 tháng Năm, diễn văn tại Học viện Quân sự West Point của Tổng thống Fraser Obama có câu ‘Nước Mỹ tiếp tục lãnh đạo thế giới 100 năm nữa.’”

“Vâng! Và sách của tôi đành giật tít, như bạn thấy.”

“Sự khủng hoảng giữa Trung với Nhật và Philippines làm bang giao Trung-Mỹ tồi tệ hơn. Ông thấy sao về chính sách của Mỹ?”

“Nhìn quan hệ Trung-Nhật ở biển Hoa Đông căng thẳng, Mỹ thấy đống xương tai họa đang nằm dưới lớp vải ổn định. Nhưng các hành động của Trung tại biển Nam Hải, nhất là cái giàn khoan từ tháng Năm, khiến Mỹ tiên lượng về một quốc gia Trung mang tính tấn công. Tôi trộm nghĩ biển Nam Hải đủ rộng cho các hạm đội Trung và Mỹ.”

Một tuần sau, 8 giờ kém 8 phút sáng ngày 15 tháng Tám. Lớn nhất thế giới từ trước đến nay, tầm vóc và ý nghĩa to hơn rất nhiều cuộc chiến tranh hải dương gần đây nhất tại quần đảo Falkland năm 1982 giữa Argentina và Anh quốc: Đó là cuộc hải chiến quốc tế bất thành 2014 đã nổ ra trên Biển Đông/Nam Hải.

Nếu như là người tò mò hoặc kẻ ham gây sự, quý độc giả sẽ đọc nhảy cóc hoặc nhảy dù, băng qua khu phi quân sự là Hồi 3 dài những 25.974 chữ, để tiến ngay xuống chiến trường là Hồi 4. Dài hơn cả một truyện dài riêng rẽ, như một mini tiểu thuyết rồi còn gì. Không dài, không tiểu thuyết sao được khi chúng rặt là những chuyện văn vẻ cà kê dê ngỗng giữa hai người thất tình cuồng ngôn lại bị xâm phạm bởi một kẻ loạn tình xảo ngôn.

Dù độc giả đọc nhảy kiểu gì hay thịnh tình bám theo từng con chữ đoạn văn, điều sẽ thấy ở đây là cái chân lý đèn cù của Ông tạo: chiến tranh quân sự là khủng hoảng tối hậu của đường lối chính trị; đường lối chính trị là bùng phát cực điểm của dòng chảy văn hóa; dòng chảy văn hóa là tuôn trào tự nhiên của tâm sự văn học nghệ thuật; cuối cùng, đến lượt mình, tâm sự văn học nghệ thuật là nội chiến trong lòng tác giả thể hiện cuộc chiến xã hội nhân quần. *)

Vancouver (16/5/2014 - 17/2/2015)

Đỗ Quyên

------------

*) Ba trích đoạn đã đăng trên trannhuong.net là Hồi 2, Truyện 3 từ bản thảo tiểu thuyết Trung-Việt Việt-Trung.