Gần đây có khá nhiều ý kiến ủng hộ hoa Sen làm quốc hoa Việt Nam, nhất là sự “tiền hô hậu ủng” của một số nhà nhiếp ảnh nghệ thuật - tập trung ở sức sống và vẻ đẹp của cây hoa Sen. Chúng tôi nghĩ, việc chọn hoa làm Quốc hoa cần đạt được những tiêu chí (yếu tố) cơ bản là:
1-Hoa của loài cây phổ biến, gần gũi có nhiều ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt của đại đa số tầng lớp nhân dân cả nước từ xưa tới nay
2- Hoa có tính độc lập tương đối mà các nước khác (nhất là các nước khu vực châu Á) không coi đó là yếu tố ảnh hưởng đến họ như nói ở trên điểm 1; chưa chọn làm Quốc hoa của họ. Đó là điểm đặc trưng riêng của ta.
3- Cây hoa có vẻ đẹp cần thiết, có hương và không thuộc loại bị coi rẻ trong tâm lý của người dân địa phương
Nếu thiếu 1 trong 3 yếu tố đó thì việc chọn loài hoa nào làm Quốc hoa là không được thoả mãn mong muốn. Hoa sen là loài hoa đẹp nhưng cũng không hẳn đã phổ biến ở các miền vùng nước ta, nhất là khu vực miền núi- nơi sinh sống của nhiều bộ phận dân cư cội nguồn. Trong truyền thống cũng chưa thấy hoa Sen gắn với tích nào còn được lưu truyền.
Mặt khác, ở nước ta, đại bộ phận dân cư được ảnh hưởng lớn bởi nền văn minh lúa nước, và văn hoá Phật đạo. Chúng ta đều biết, đã từ ngàn đời, người Ấn Độ đã dùng hình ảnh đức Phật toạ trên Toà sen, lấy hình hoa sen mở ra làm bệ tôn vinh vĩnh cửu. Như vậy, hoa sen đã là hình ảnh thấm sâu trong tiềm thức của người dân Ấn Độ và hiển nhiên họ coi đó là đài hoa chiếm vị trí trung tâm của mình, lấy hoa Sen làm Quốc hoa, chưa kể nó còn ảnh hưởng khá lớn sang các nước lân cận. Vậy nếu ta chọn hoa Sen thì còn là đặc trưng đối với đời sống xã hội Việt Nam không ?
Trong một buổi toạ đàm về thơ lục bát, dịp 6/8 âm lịch chúng tôi gồm nhà thơ Bùi Việt Mỹ, tác giả Ngô Đức Chiến và Nguyễn Thị Phượng nhắc đến hình ảnh cây Cau làng quê Việt Nam, sự tích trầu - cau và cây Cau trong thơ Nguyễn Bính, được liên tưởng đến việc chọn Quốc hoa. Thật thấy hoa Cau là loài gần như hội đủ các yếu tố đại diện đặc trưng nhất, kể cả tính chất, đặc điểm, sức sống và tâm lý truyền thống dân tộc (bền bỉ, khiêm nhường, thanh khiết, vượt lên). Chúng tôi đã kịp ghi lại buổi chuyện trò này, xin được những người quan tâm, cân nhắc đến sáng kiến này xem.
Hải (Giảng Võ)