Người có học vấn cao (so với mặt bằng chung) thì xã hội nào cũng có. Dưới chế độ phong kiến nước ta, họ được gọi là kẻ sĩ, nho sĩ hay sĩ phu... Nhưng học vấn mới là một tiêu chuẩn của trí thức, nếu theo những định nghĩa chặt chẽ.
Các Mác coi trí thức là người nhìn ra (tỉnh thức) những điều cần phê phán, và dám lên tiếng phê phán để xã hội phát triển.
Viện sĩ Nga Likhachev coi (giới) trí thức là “bộ phận độc lập về trí tuệ” của một xã hội, nên không được giới quyền lực bảo thủ ưa chuộng. Nếu xã hội là một cơ thể thì giới trí thức là cơ quan nhận thức và phát biểu của cơ thể đó.
Nhiều bài viết của các tác giả Việt Nam coi trí thức là người có thiên chức phản biện xã hội.