Sáng nay 12/11/ 2015, cuộc Hội thảo “DIỄN ĐÀN THAM VẤN VÀ ĐỀ XUẤT CHÍNH SÁCH CẢI THIỆN CƠ HỘI CHĂM SÓC, GIÁO DỤC SỚM TRẺ EM TỪ 0 ĐẾN 3 TUỔI” được đồng tổ chức bởi Hiệp hội vì Giáo dục cho Mọi người VN (VAEFA), do Cựu Thứ trưởng Trần Xuân Nhĩ làm Chủ tịch, cùng Hội giáo dục Chăm sóc Sức khỏe cộng đồng VN (VACHE), do Cụ Vũ Oanh Cựu UVBộ CTĐảng CSVN làm Chủ tịch và Viện Nghiên cứu Phát triển tiềm năng Con người (IPD), do GS Nguyễn Võ Kỳ Anh làm Viện trưởng. Hội thảo do 3 tổ chức phi Chính phủ mà tổ chức ở nơi sang trọng Nhà khách TƯ Đảng số 8 Chu Văn An, Ba Đình Hà Nội, cung cách tổ chức, điều hành, in ấn tài liệu, cà- phê giải lao, ăn trưa thịnh soạn… Tất cả thật tuyệt vời. Giới truyền thông thì đông gớm…

Cụ Vũ Oanh hơn 90 tuổi phát biểu khai mạc, vẫn minh mẫn và … nhiều ý tưởng sáng tạo!

Ông Trần Xuân Nhĩ ngoài 80 vẫn năng động đầy nhiệt huyết… Tổng kết HT rất chặt chẽ, cụ thể.

Ông Kỳ Anh thì khỏi phải nói, đây là lĩnh vực ông đã nghiên cứu hoạt động thực tiễn mấy mươi năm và những nghiên cứu mới đang được áp dụng ở một số cơ sở giáo dục Mầm non (GDMN) thấy hiệu quả rõ rệt… Báo cáo Khoa học về GD trẻ 0-3 tuổi của ông đầy tính khoa học và hấp dẫn. Những báo cáo minh họa áp dụng nghiên cứu của IPD toàn ví dụ thuyết phục, nhưng chủ yếu dành cho … con nhà giầu. Một doanh nhân ở Thanh Hóa mở trung tâm GD sớm trẻ 3-5 tuổi cho biết học phí chỉ hơn 2 triệu/cháu (chưa kể tiền ăn, uống…) và đang sắp mở thêm một Trung tâm nữa…

Điều đáng tiếc là, HT tham vấn và đề xuất chính sách, nhưng các quan chức phụ trách các Cục, Vụ, Viện, Ban… ăn lương Nhà nước phụ trách việc chăm sóc giáo dục lứa tuổi này chỉ đến nói về tầm quan trọng và báo cáo thành tích! Thành tích nổi bật là đã sửa Luật về trẻ em có bao nhiêu điều tuyệt vời; đã ra được bao nhiêu chỉ thị, nghị quyết, nghị định, tiêu chuẩn về CSGD trẻ em; đã có bao nhiêu Chương trình, Dự án, Mô hình được triển khai và đang xin, đang trình các Chương trình, Dự án đến 2020… Không một đề xuất chính sách nào cụ thể!

Chỉ có phát biểu của đại diện UNICEF tại VN là nêu vài nét thực trạng và đề xuất một số giải pháp cụ thể. Trong đó đáng chú ý là: VN nhiều chính sách hay, những tác động vào thực tế hạn chế; nên học tập một số nước, quy các cơ quan cùng phụ trách vấn đề này vào một đầu mối chỉ đạo, phối hợp và phân rõ trách nhiệm. Chính sách đề ra không thực hiện được thì ai chịu trách nhiệm?

Tôi tình cờ được mời tham dự, không kịp viết báo cáo, được mời phát biểu gần cuối. Mấy ý phát biểu như sau.

Tôi xin phép thay mặt giai cấp công nhân có mấy ý kiến.

Thưa quý vị, nghe tầm quan trọng của việc CSGD trẻ Mầm non và những cơ sở khoa học đầy thuyết phục, đầy triển vọng, nghĩ đến con các công nhân đang làm việc tại các khu CN càng thấy chạnh lòng; nghe những chính sách các vị trình bầy thấy đẹp như mơ, thật tuyệt vời, nhưng đối chiếu với tình cảnh con công nhân ở các khu CN càng thấy đắng cay. Hôm nay hội thảo tại địa điểm của Đảng CSVN, đảng của giai cấp công nhân, nhìn lên biểu tượng búa liềm, ta nghĩ gì về con em giai cấp CN? Thưa đồng chí Vũ Oanh, tình cảnh giai cấp công nhân hiện nay chẳng khác mấy so với tình cảnh giai cấp công nhân Anh mà F. Engels đã viết năm 1848. Họ làm việc kiệt sức, ở trong những căn nhà tồi tàn, ẩm thấp, thiếu ánh sáng; ăn những đồ ăn ôi thiu, thường hay ngộ độc; sinh hoạt tình thần nghèo nàn… Đặc biệt việc CSGD con cái công nhân rất tồi tệ. Sau đây là một vài con số điều tra vào tháng 3/2015, nói lên phần nào thực trạng.

Cả nước có 293 khu CN, khu kinh tế tập trung. Trong đó lao động nữ từ 18 – 40 chiếm 70%. Trong đó 60% có con tuổi MN; trong số trẻ này có 58,6% ở tuổi dưới 3 tuổi. Các trường công rất thiếu, chỉ dành cho con công dân loại 1 tại địa phương; công nhân hầu hết là dân di cư, thuộc công dân hạng 3, con họ chỉ có thể gửi ở những nhà trẻ tư nhân tự phát, giá rẻ, với những người CSGD không được đào tạo. Bao nhiêu cháu đã bị các bảo mẫu bất đắc dĩ hành hạ tội nghiệp… Vừa rồi có đại biểu nói, khi nghe Chương trình CSGD sớm cho trẻ 0-3 tuổi, có bà mẹ đã khóc, vì không biết trước để chăm sóc con mình cho phát triển tối ưu, để cháu thiệt thò! Thưa quý vị, những bà mẹ là công nhân sẽ còn khóc, không biết đến bao giờ con, cháu mình mới được hưởng Chương trình CSGD này.

Bởi vì 96% các ông chủ doanh nghiệp trả lời, họ không có điều kiện xây các nhà trẻ, trường Mẫu giáo, nhà văn hóa… Còn Nhà nước thì sao? Hiện nay chỉ lo cho trẻ 5 tuổi chuẩn bị vào lớp Một; mới có 23,4% trẻ dưới 3 tuổi đến nhà trẻ; cả nước mới có 70.000 GV MN, còn thiếu 30.000 GV MN, nhưng nhiều địa phương vẫn cắt giảm bớt GVMN, chứ không lấy thêm, vì ngân sách chi cho những việc khác…

Hà Nội có 89 khu CN, hiện chưa có một trường Mần non nào, mới khởi công xây dựng 01 nhà trẻ cho 300 cháu, và có quy hoạch từ nay đến 2020 sẽ xây thêm… 02 cái nữa!

Có thể để tranh thủ các nhà doanh nghiệp vào đầu tư, chính quyền các địa phương đã thi nhau cắt giảm các cam kết trách nhiệm của các ông chủ đối với công nhân, trong đó có chuyện xây trường học, nhà trẻ cho con công nhân. Còn ngân sách nhà nước mải lo cho những dự án ngàn tỉ, chứ hơi đâu lo xây mấy trường mầm non nhỏ nhoi cho con cái đám thợ thuyền lam lũ!

Thưa quý vị, ông Kỳ Anh vừa cho biết năm 1980 đầy khó khăn, túng thiếu, nhưng có hơn 50% trẻ dưới 3 tuổi đến nhà trẻ, có trường Trung cấp Nhà trẻ đào tạo các cô Bảo mẫu… Nay thì chỉ có hơn 23% trẻ được đến nhà trẻ và trường đào tạo Bảo mẫu đã bị giải thể…

Tôi thấy các tổ chức trong toàn hệ thống chính trị đều rất thích làm các Chương trình, Dự án hỗ trợ CSGD trẻ em. Rất tốt. Nhưng đó chỉ là làm cho vui, hỗ trợ thêm thôi, hết Dự án là phong trào lại xẹp. Tôi đã có tham gia với UNICEF truyền thông cuốn sách “Những điều cần cho sự sống”, kết quả rất tốt, nhân ra hơn 60 tỉnh thành, nhưng hết Dự án 1-2 năm là hết!

Vấn đề cơ bản, cốt lõi CSGD trẻ em là trẻ em phải được đến nhóm trẻ, lớp Mẫu giáo với sự CSGD của những người được đào tạo tử tế và được giám sát nghiêm minh. Các nước văn minh đều thế cả. Chính phủ (trung ương và các địa phương) mới làm được việc đó và chịu trách nhiệm chính về việc đó. Họ phải cam kết và phải chịu trách nhiệm. Bao giờ VN làm được như vậy?

Cảm ơn quý vị.

Phát biểu thế mà được vỗ tay râm ran lại được Cụ Vũ Oanh mà nhiều vị bắt tay rất chặt. Cũng vui, nhưng vẫn chạnh lòng, thắc thỏm nghĩ đến các cháu con CN, lại buồn.

12/11/2014