Tom Fawthrop
Năm 1954, tướng Võ Nguyên Giáp đã lập kế hoạch cho thiên anh hùng ca 57 ngày đêm chiến đấu gian khổ dẫn đến thất bại của chủ nghĩa đế quốc Pháp ở Đông Dương. Chiến thắng này đã đập tan quan niệm vốn có về sự bách chiến bách thắng của phương Tây và cổ võ cho cuộc đấu tranh chống chế độ thuộc địa trên toàn thế giới. Trong cuộc chiến tranh chống Mỹ tướng Giáp lại một lần nữa là Tổng chỉ huy, nhưng lần này ông còn nhận thêm trách nhiệm Bộ trưởng Quốc phòng của Chính phủ Hồ Chí Minh ở miền Bắc Việt Nam nữa.
Con đường tiếp tế làm người ta phải kinh ngạc kéo dài 2.000 dặm qua rừng rậm và núi cao, gọi là “đường mòn Hồ Chí Minh”, chính là sáng kiến của tướng Giáp. Đấy là con đường bị hứng chịu nhiều bom đạn nhất trong lịch sử chiến tranh. Tướng Giáp cũng là người lập kế hoạch cho cuộc Tổng tấn công Mùa xuân năm 1975.
Tướng Giáp được dư luận rộng rãi công nhận là một trong những nhà chỉ huy quân sự vĩ đại nhất trong thế kỉ XX– đặc biệt hơn nữa là ông vốn xuất thân là một người hoạt động trong lĩnh vực dân sự – những năm đầu đời ông từng là nhà giáo và nhà báo. Sau chiến tranh, những người lãnh đạo cứng rắn kiểm soát Đảng Cộng sản Việt Nam đã ghen tức với địa vị quốc tế và khả năng trí tuệ của ông, và người anh hùng của cuộc chiến tranh bị đẩy ra khỏi Bộ Chính trị vào năm 1982. Ông nghỉ hưu vào năm 1991 với chức vụ Phó Thủ tướng.
Người lính nổi tiếng nhất của đất nước tiếp tục chiến đấu. Lần này là vì môi trường.
Năm nay ông đã 97 tuổi, sức khoẻ đã giảm sút nhưng tinh thần vẫn rất minh mẫn. Tướng Giáp sống với vợ trong một ngôi nhà cổ xây từ thời thuộc Pháp, ông sống ở đây gần trọn cuộc đời. Ông thường dậy vào lúc năm giờ sáng, ông tập thở rồi mở đài RFI, sau đó mới nghe tin tức trên các đài của Việt Nam.
Ông thường được những người có vai vế, cả trong nước lẫn quốc tế, đến thăm. Hồi năm ngoái ông Lula, Tổng thống Brazil; ông Hugo Chavez, Tổng thống Venezuela và ông Thabo Mbeki, Tổng thống Nam Phi đã đến thăm ông. Rất nhiều chính trị gia Mỹ, trong đó có Robert McNamara, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ thời chiến tranh Việt Nam đã tới thăm ông.
Tuy đã rời bỏ các chức vụ chính thức, ngoại trừ một vài chức vụ có tính danh dự ở các Hội Cựu chiến binh và Hội Sử học, nhưng người lính nổi tiếng nhất vẫn còn tiếp tục chiến đấu. Lần này là cuộc chiến vì môi trường.
Chính phủ Việt Nam vì muốn giữ tốc độ tăng trưởng kinh tế ngoạn mục – vốn đã bị cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu làm chậm lại – đã cam kết khai thác 8 triệu tấn bauxite, tức là loại quặng cần thiết cho sản xuất nhôm.
Hai phần ba trữ lượng bauxite của Việt Nam nằm trên cao nguyên Trung phần, một khu vực tuyệt đẹp và phì nhiêu với những rãy núi rậm rạp, những đồn điền cà phê và một số người còn khẳng định rằng có tiềm năng kinh tế du lịch rất lớn. Người ta sợ rằng việc khai thác mỏ lộ thiên sẽ phá hủy diện tích rừng và khu vực canh tác rộng, và để lại một lượng bùn độc hại to lớn.
Mặc dù giữa Trung Quốc và Việt Nam đã có một lịch sử xung đột lâu dài, Công ty Chinalco, một công ty sản xuất nhôm khổng lồ của Trung Quốc, đã được giao hợp đồng của một trong những khu mỏ ở đây. Nhưng tháng Giêng năm nay tướng Giáp đã gửi cho Chính phủ thư ngỏ kêu gọi dừng ngay dự án.
Tướng Giáp, người anh hùng dân tộc, bạn tâm giao của cố Chủ tịch Hồ Chí Minh, một trong rất ít chính trị gia không có tì vết của Việt Nam, đấy là sự kiện không thể tranh cãi và Chính phủ hiểu rằng không thể coi ông chỉ là một người bất đồng chính kiến. Hơn nữa, khi làm Phó Thủ tướng, hồi những năm 1980, ông đã tích cực giúp đỡ các nhà sinh thái học Việt Nam, thành tích bảo vệ môi trường của tướng Giáp là rất thuyết phục.
Theo khoa học gia Nguyễn Hữu Ninh, một thành viên của nhóm khoa học gia của Liên hiệp quốc được trao giải Nobel Hoà bình vào năm 2007 do có thành tích hoạt động trong lĩnh vực biến đổi khí hậu, thì tướng Giáp là người hiểu rõ môn sinh thái học. Hơn nữa, “Ông là nhà lãnh đạo thời hậu chiến đầu tiên của chúng tôi chú ý đến vấn đề môi trường”. Năm 1986 có vị Giáo sư đi công tác ở Anh về đã mang biếu ông cuốn sách Nhỏ là đẹp của Schumacher, một trong những tác phẩm vĩ đại nhất của phong trào bảo vệ môi trường (Green Movement). Biếu ông chiều thứ sáu thì thứ hai ông đã đọc xong và hỏi xin thêm sách về sinh thái học.
Vì vậy mà bức thư của vị “Tuớng xanh”, nói rõ những hậu quả của việc khai thác mỏ liên quan đến thiệt hại về môi trường, tác hại đến đồng bào dân tộc thiểu số và thậm chí an ninh quốc gia nữa, đã tạo ra một phong trào phản đối chưa từng có, đây là sự kiện hiếm hoi trong nhà nước độc đảng này. Nó còn được coi là hiếm trong hệ thống độc đảng vì phong trào phản đối được nói tới trên cả các phương tiện truyền thông của nhà nước nữa. Sự can thiệp của vị Tướng đã thúc đẩy 135 nhà khoa học có tiếng ký Kiến nghị gửi Quốc hội Việt Nam yêu cầu dừng ngay dự án.
Trước làn sóng phản đối, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, người đã gọi khai thác bauxite là chính sách lớn của Đảng và Chính phủ”, cảm thấy không còn lựa chọn nào khác ngoài việc rút lui. Tháng trước, sau một cuộc hội thảo về môi trường được tổ chức một cách vội vã, ông đã phải đồng ý thu hẹp dự án cho đến khi ảnh hưởng đối với môi trường được đánh giá một cách đầy đủ.
Bây giờ, những người phản biện đặt vấn đề về tính khả thi về mặt kinh tế, vì việc luyện bauxite đòi hỏi nhiều nước và điện năng giá rẻ, Việt Nam lại đang phải đối mặt với sự thiếu hụt cả điện lẫn nước. Bên cạnh những lo lắng về môi trường, những người phản đối còn phàn nàn về sự hiện diện của hàng trăm công nhân Trung Quốc trên vùng đất có tính chiến lược ở cao nguyên Trung phần.
Phong trào phản đối đang phát triển rầm rộ, ngay cả Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng tham gia, Thủ tướng Dũng đã cho ngưng một mỏ, nhưng vẫn cho Chinalco tiếp tục khai thác một mỏ khác.
Tướng Giáp có thể không giành thắng lợi hoàn toàn trong trận đánh này, nhưng, cũng như mọi khi, ông đã châm ngòi cho một cuộc chiến đấu vô cùng mãnh liệt.
Phạm Duy Hiển dịch
Bauxite Việt Nam đã được The First Post cho phép chuyển ngữ sang tiếng Việt
Authorized to be translated into Vietnamese by The First Post
Source: http:..www.thefirstpost.co.uk.47848,news,general-vo-nguyen-giaps-last-battle-against-bauxite-mining-vietnam-environment
HC Mạng Bauxite Việt Nam biên tập
CHÚ THÍCH ẢNH: Tiêu diệt Pháp. Nhục mạ Mỹ. Bây giờ Tướng Giáp của Việt Nam đang đối mặt với trận đánh cuối cùng của đời mình. Hình: The First Post