Tham dự có PGS.TS Đào Duy Quát, Phó Chủ tịch thường trực Hội đồng Lý luận Phê bình Văn học nghệ thuật Trung ương; các nhà văn, nhà thơ, nhà lý luận phê bình văn học uy tín hiện sống và sáng tác tại Hà Nội. Nhà thơ Hữu Thỉnh, Chủ tịch Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam điều hành buổi tọa đàm.

Với thời gian làm việc một buổi sáng, “Tọa đàm về tự do sáng tạo trong văn học nghệ thuật” đã đón nhận 13 ý kiến đóng góp tâm huyết, chân thành và xây dựng của các nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên cứu phê bình văn học. Trong đó, các ý kiến đào sâu phân tích khái niệm tự do trong sáng tạo nghệ thuật và việc quản lý của nhà nước với sự tự do này như thế nào.

Ý kiến của nhà văn Hoàng Quốc Hải: Tôi nghĩ khi chúng ta bàn về tự do sáng tác tức là quyền tự do đã bị hạn chế, mặc dù tôi chưa nhận được công văn nào cấm tự do sáng tác, nhưng nguy hại ở chỗ xã hội làm cho nhà văn tự kiểm duyệt mình. Tác phẩm của nhà văn là linh hồn của đất nước, và mỗi nhà văn có tư cách sẽ không rời bỏ quê hương, Tổ quốc mình. Tác phẩm lớn là những tác phẩm vượt lên chính mình, vượt lên thời đại mình đang sống. Tự do sáng tác phải đi kèm với quyền tự do công bố tác phẩm của tác giả.

Nhà thơ Bằng Việt: Từ sau đổi mới đến nay, rõ ràng chúng ta đã được tự do hơn nhiều, nhưng chưa đạt yêu cầu. Cần tạo điều kiện hơn nữa để văn nghệ sĩ tự tin nói những vấn đề nhạy cảm một cách thiện chí, xây dựng. Phải khôi phục sự công bằng trong phát ngôn, để mọi nghệ sĩ được nói suy nghĩ tư tưởng như những nhà chính trị, người nghệ sĩ phải nói những gì có tính khám phá. Và những buổi tọa đàm về chủ đề này nên được tổ chức nhiều hơn nữa.

Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh: Chúng ta hãy sáng tác dưới sự quản lý của hệ thống triết học, tư tưởng, quan niệm trong chính chúng ta, chúng quy định những gì ta viết. Với nhà văn chân chính, không xã hội nào cấm được sáng tạo của họ. Nhưng trên thực tế cần có sự cân đối, mở rộng dần theo hướng tự do dân chủ. Vấn đề tự do sáng tạo không chỉ đối với văn học, mà còn với văn hóa xã hội.

Nhà văn Y Ban: Nếu chúng ta tài năng thì chúng ta sẽ vượt qua mọi rào cản. Nếu chúng ta biết cách tự do, chúng ta sẽ tự do tuyệt đối.

Một số ý kiến khác cho rằng buổi tọa đàm về tự do trong sáng tạo văn học nghệ thuật này lẽ ra nên tổ chức sớm hơn, từ cách đây ¼ thế kỷ; Chúng ta phải có sự tự do đồng bộ giữa nhà quản lý và nghệ sĩ, tuyệt đối cấm chỉ sự suy diễn, một căn bệnh trầm trọng trong xã hội hiện nay.

Nhà thơ Hữu Thỉnh nhấn mạnh: BCH Hội Nhà văn Việt Nam khóa tới phải làm được hai việc: Cởi mở, hấp dẫn hơn nữa đời sống văn học nước nhà; Làm cho hội viên đến với Hội với một tâm thế chờ đợi và đón nhận những cái mới.

PGS.TS Đào Duy Quát phát biểu kết thúc buổi tọa đàm: Tự do sáng tạo cũng là một phạm trù lịch sử, chịu tác động của bối cảnh lịch sử ấy. Nhà văn, ngoài tài năng, còn phải có bản lĩnh lớn. Chúng tôi biết ơn các nhà văn có mặt tại buổi tọa đàm đã có những ý kiến sâu sắc, và những vấn đề này sẽ đi tới Đại hội Đại biểu Hội Nhà văn Việt Nam, cụ thể hóa trong phương hướng nhiệm vụ phát triển văn học nhiệm kỳ tới để Hội thực sự tạo điều kiện và bảo hộ quyền tự do sáng tạo của hội viên