(Bài copy từ trang Tin tức Ukraina và TG):

"Trước áp lực từ Mỹ, giới tinh hoa và xã hội Ukraine đoàn kết quanh Zelensky

Cả chính quyền lẫn phe đối lập ở Ukraine đều hiểu rằng, nếu nhượng bộ trước áp lực tổ chức một cuộc bầu cử đầy nghi vấn trong thời chiến, họ có thể đang hy sinh chính tương lai của mình.

Cả chính quyền lẫn phe đối lập ở Ukraine đều hiểu rằng, nếu chấp nhận tổ chức bầu cử dưới áp lực trong thời chiến, họ có thể tự tước đi tương lai của chính mình.

Khoảng 10–15 năm trước, nếu một tổng thống Ukraine rời khỏi Nhà Trắng trong một vụ bê bối, đó gần như chắc chắn sẽ là dấu chấm hết cho sự nghiệp chính trị của ông ta. Trong bối cảnh chính trị sôi động của Ukraine, những đối thủ cạnh tranh cùng các phương tiện truyền thông do các tài phiệt kiểm soát sẽ nhanh chóng tận dụng cơ hội để phá nát phần còn lại của uy tín chính trị đó. Tuy nhiên, chiến tranh đã làm thay đổi hoàn toàn bức tranh nội bộ của Ukraine, làm giảm mức độ cạnh tranh gay gắt và gia tăng nỗi sợ về việc “làm chao đảo con thuyền.”

Kết quả là, ngay cả sau cuộc đối đầu với Donald Trump – điều đã dẫn đến việc Mỹ tạm ngừng viện trợ – Volodymyr Zelensky vẫn là trung tâm đoàn kết của giới tinh hoa và xã hội Ukraine. Áp lực từ Washington được người dân Ukraine nhìn nhận như một sự xâm phạm chủ quyền quốc gia – đặc biệt khi những yêu cầu từ Mỹ bắt đầu có giọng điệu giống với các tuyên bố của Vladimir Putin. Một yếu tố quan trọng khác là chính quyền mới của Mỹ không có ứng viên ưa thích nào trong chính trường Ukraine – cũng giống như Kremlin.

Sự đoàn kết hiếm có

Dựa trên kinh nghiệm chính trị của Ukraine trong quá khứ, người ta có thể mong đợi rằng việc Zelensky mất lòng Mỹ sẽ gây ra chia rẽ trong giới tinh hoa Ukraine, đồng thời tạo động lực cho các đối thủ của ông tranh giành vị trí thay thế một tổng thống đang mất dần sự ủng hộ. Tuy nhiên, trong bối cảnh chiến tranh, hiệu ứng lại diễn ra theo chiều hướng ngược lại. Giới chính trị và xã hội Ukraine đã đoàn kết xung quanh Zelensky, còn ý tưởng tổ chức bầu cử trước khi chiến sự kết thúc đã bị phản đối kịch liệt.

Quốc hội Ukraine (Verkhovna Rada), dù ban đầu có chút do dự, cuối cùng vẫn bày tỏ sự tin tưởng đối với tổng thống. Thậm chí, lãnh đạo đảng đối lập lớn nhất, Petro Poroshenko – người vừa bị áp đặt các lệnh trừng phạt nghiêm ngặt từ chính quyền Ukraine – cũng công khai ủng hộ Zelensky trong cuộc đối đầu với Trump.

Tất nhiên, một số chính trị gia đối lập đã chỉ trích tổng thống vì sự tự đề cao không đúng lúc, có thể gây nguy hiểm cho lợi ích quốc gia, nhưng đó chỉ là những trường hợp cá biệt. Trong bối cảnh chiến tranh tiếp diễn, chỉ những nhân vật bên lề chính trị – những người muốn thu hút sự chú ý của Trump bằng giọng điệu hiếu chiến – mới dám mạnh dạn đưa ra các lựa chọn thay thế cho Zelensky. Chẳng hạn, cựu cố vấn tổng thống Alexei Arestovich, người đã rời khỏi Ukraine, hay cựu nghị sĩ Alexander Dubinsky, người hiện đang bị giam giữ trong trại tạm giam.

Các cuộc thăm dò gần đây cho thấy 63% người Ukraine vẫn phản đối việc tổ chức bầu cử trước khi đạt được một nền hòa bình vững chắc. Điều này lý giải cho sự cứng rắn của Zelensky. Tổng thống Ukraine giữ lập trường cứng rắn chừng nào xã hội Ukraine còn quyết tâm chiến đấu. Nếu tâm lý chung của người dân chuyển sang ủng hộ hòa bình bằng mọi giá, điều đó chắc chắn sẽ tác động đến vị thế của chính quyền Kyiv.

Phần lớn xã hội Ukraine nhìn nhận cuộc đối đầu tại Nhà Trắng như một minh chứng cho việc Zelensky kiên quyết bảo vệ lợi ích quốc gia, trong khi Trump lặp lại những luận điệu nghe rất giống tuyên truyền của Kremlin. Đúng là một bộ phận người Ukraine có thể đồng tình với quan điểm này, nhưng đó vẫn chưa phải là xu hướng chủ đạo. Vì vậy, xét trên tổng thể, sự kiện này không làm suy yếu mà ngược lại còn củng cố thêm mức độ ủng hộ dành cho Zelensky.

Không có lựa chọn thay thế

Một yếu tố khác góp phần củng cố sự đoàn kết chính trị nội bộ là tình trạng bất định và sự thiếu vắng một ứng viên rõ ràng có thể thay thế tổng thống đương nhiệm. Đội ngũ của Trump rõ ràng không hài lòng với sự cứng rắn của Zelensky, nhưng Washington cũng không có một ứng viên đối lập nào mà họ thực sự ủng hộ.

Porochenko không được lòng đảng Cộng hòa. Yulia Tymoshenko, dù đã cố gắng tiếp cận chính quyền mới, vẫn bị coi là nhân vật thuộc về quá khứ và cũng không nhận được sự hậu thuẫn từ Mỹ. Còn những chính trị gia Ukraine khác thì hầu như không được biết đến ở bên kia đại dương.

Hơn nữa, đề xuất từ Nhà Trắng – vốn mang dáng dấp của một sự đầu hàng – không đủ hấp dẫn để ngay cả những chính trị gia liều lĩnh nhất của Ukraine chấp nhận. Dù đất nước đã kiệt quệ vì chiến tranh, Ukraine hiện vẫn chưa có nhu cầu về một nhà lãnh đạo sẵn sàng ký kết hòa bình mà không có đảm bảo, khiến ba năm hy sinh và chịu đựng của dân tộc trở nên vô nghĩa.

Kremlin cũng không có ứng viên ưa thích

Giới lãnh đạo Nga có nhiều ác cảm với Zelensky và sẵn sàng loại bỏ ông khỏi vị trí tổng thống, nhưng lại không thể đưa ra một lựa chọn thay thế. Phe thân Nga cũ ở Ukraine đã bị đánh bại hoàn toàn, và trong tình trạng thiết quân luật, không có nhân vật mới nào có thể xuất hiện trên chính trường.

Có thể dự đoán rằng, sớm hay muộn, Ukraine sẽ xuất hiện một lực lượng chính trị tương tự như "Giấc mơ Gruzia" – kết hợp xu hướng thân châu Âu với sự sẵn sàng thỏa hiệp với Moscow. Tuy nhiên, những chính trị gia thực dụng như vậy khó có thể giành được sự công nhận trước khi chiến tranh kết thúc.

Hiện tại, tình hình đã đến mức ngay cả Putin cũng lần đầu tiên chú ý đến dữ liệu khảo sát thực tế của Ukraine thay vì tuyên truyền. Ông thừa nhận rằng người vượt qua Zelensky về mức độ ủng hộ không phải là Viktor Medvedchuk mà là cựu Tổng tư lệnh Lực lượng Vũ trang Ukraine, Valerii Zaluzhnyi. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là Zaluzhnyi trở thành "ứng viên của Moscow" hay những người ủng hộ ông sẵn sàng thỏa hiệp.

Rủi ro ngày càng gia tăng

Cách tiếp cận thực dụng của Trump trong chính sách đối ngoại cho phép Washington công khai áp đặt ý chí của mình lên Kyiv, nhưng cũng mang lại một số lợi thế nhất định cho Zelensky. Chẳng hạn, nó giúp đội ngũ của tổng thống Ukraine có thể xử lý các vấn đề chính trị nội bộ mà không quá phụ thuộc vào Mỹ. Một lần nữa, luận điệu của Điện Kremlin về việc Ukraine bị Mỹ kiểm soát trực tiếp lại tỏ ra xa rời thực tế. Dù đang phụ thuộc nhiều vào viện trợ của Mỹ, giới tinh hoa Ukraine vẫn tìm cách duy trì sự độc lập của mình, đơn giản vì điều đó đảm bảo sự sống còn của họ. Cả chính quyền lẫn phe đối lập ở Ukraine đều hiểu rằng, nếu chấp nhận tổ chức bầu cử dưới áp lực trong thời chiến, họ có thể tự tước đi tương lai của chính mình.

Tất nhiên, Washington vẫn có nhiều đòn bẩy để đạt được mục tiêu. Chẳng hạn, họ có thể yêu cầu Ukraine cam kết rằng Zelensky sẽ không tái tranh cử như một điều kiện để nối lại viện trợ. Bản thân tổng thống Ukraine cũng đã ám chỉ khả năng này, nhưng ông đặt ra điều kiện: nếu ông rời đi, Ukraine phải được bảo đảm gia nhập NATO. Tuy nhiên, một kịch bản cực đoan như vậy vẫn chưa trở thành điều tất yếu.

Việc Zelensky đối đầu với Trump là một canh bạc đầy rủi ro, nhưng ông hy vọng rằng sự kiên định của mình, kết hợp với sự ủng hộ của các đồng minh châu Âu, sẽ khiến Washington phải mềm mỏng hơn. Đây có lẽ là bước đi mạo hiểm nhất của ông kể từ khi quyết định ở lại Kyiv vào tháng 2/2022, khi thành phố bị quân Nga bao vây.

Sự ủng hộ gần như đồng lòng từ các nhà lãnh đạo châu Âu mang lại chút lạc quan và giúp Ukraine tiếp tục kháng cự ngay cả khi không có sự hỗ trợ từ Mỹ. Tuy nhiên, chiến tranh kéo dài sẽ đòi hỏi quốc gia vốn đã kiệt quệ này phải nỗ lực nhiều hơn nữa, và chính quyền Ukraine sẽ phải đưa ra những quyết định không được lòng dân. Ví dụ, họ có thể phải dỡ bỏ lệnh cấm huy động thanh niên từ 18 đến 25 tuổi, một điều mà Kyiv đã cố gắng tránh làm dù chịu áp lực từ các đồng minh phương Tây. Trong bối cảnh ảm đạm đó, cán cân giữa những người ủng hộ kháng chiến và phe muốn hòa bình ngay lập tức có thể thay đổi, đe dọa sự đồng thuận mà Zelensky hiện đang dựa vào.

Nguồn: Carnegie Russia Eurasia Center in Berlin