Nhân đề án Góp Giỗ đang được tỉnh Phú Thọ đưa ra lấy ý kiến các cơ quan trước khi trình Chính phủ phê duyệt
Nhớ mỗi khi đến dịp giỗ ông, các bác, các cô tôi đến trước để trò chuyện với mẹ tôi về giỗ ông năm nay thế nào, “nhân tiện chị cho em góp Giỗ luôn”. Cô tôi phận gái xuất giá rồi nên chỉ góp lấy lệ gọi là tưởng nhớ người đẻ ra mình. Lệ cũ thế, con trai góp Giỗ theo mức đã chia, nghĩa là bao nhiêu gạo, thịt, nếu không thì góp tiền. Con gái xuất gia tòng phụ rồi thì không bắt buộc, nhưng chưa thấy mấy ai từ chối thảo thơm của họ. Đấy là khi xưa khó khăn eo hẹp.Bây giờ cũng thế. Lệ ấy vẫn còn mặc dù nhà trưởng họ có thể tự lo việc cúng giỗ hàng năm. “Phú quý sinh lễ nghĩa”. Nhưng con cháu nghèo khó cũng không bỏ lệ ấy. Góp giỗ là trách nhiệm chung để con cháu lễ ông bà tổ tiên. Nghĩa vụ gắn với quyền lợi. Nghĩa là góp vào để rồi cùng hưởng lộc, cùng ăn chia cỗ cúng. Mời nhau ăn cỗ. Nhà con gái thì không phải góp giỗ nhưng vẫn được mời. Tục ấy đẹp và nhân văn…
Mấy hôm nay có chuyện góp Giỗ tầm…quốc gia. Ấy là Đề án Góp Giỗ Tổ vua Hùng do UBND tỉnh Phú Thọ công khai lấy ý kiến các cơ quan chức năng để trình Chính phủ phê duyệt. Cụ Bá hàng xóm tôi nghe thế bảo: Trời ơi, lâu nay loạn phí, rồi đến hồi góp Giỗ Vua Hùng. Vậy là hỏng rồi.
Tôi nghe chưa hiểu ý cụ, liền được giải thích: Góp Giỗ là chuyên dân gian. Không ai lập đề án cấp nhà nước. Làm vậy là bắt ngân sách các địa phương đóng góp cho Phú Thọ thờ Vua Hùng. Không được. Không ai lại đi bắt buộc góp giỗ kiểu “quốc gia” cả. Mất thiêng. Hằng năm con cháu nước Việt đi lễ Vua Hùng đều đóng góp công đức và mua sắm lễ vật về lễ Tổ. Đó là lòng thành, là tâm nguyện. Mỗi năm có hàng triệu người về Đền Hùng lễ Tổ. Mỗi người tuỳ lòng thành mà công đức hằng tâm hằng sản. Của cái lớn nhất mà Tổ quốc mình có được là lòng yêu nước thương nòi.
Tiền công đức nghe đâu được đem phân phối cho các làng lân cạnh có công mở hội…Sao không dành tiền ấy để thay mặt dân nước Việt sắm cái lễ quốc gia mỗi lần Giỗ Tổ? Nhà nước bỏ ra mỗi năm hàng mấy chục tỷ đồng tôn tạo di tích đền Hùng, cả việc Phú Thọ xây thêm đền Lạc Long Quân các xa đền mẫu Âu Cơ để lưu khách cũng đã tốn kém hàng trăm tỷ đồng. Việc này lúc trước Bộ Văn Hoá đã không đồng ý vì như vậy cha Rồng Mẹ Tiên không được thờ một nơi, trái với phong tục Việt, vậy mà tỉnh vẫn thuyết phục đến cùng để làm bằng được!? Đừng khai thác “triệt để” quá như thế!. Trong khi trên thế giới có những đền thờ bé nhỏ xa xôi, hàng năm vẫn có cả triệu người thành kính hành hương về đi lễ. Giờ Phú Thọ bày ra việc để các tỉnh trích ngân sách góp Giỗ Tổ, nghe không thuận lắm. Kinh tế đang lên, phú quý giàu sang đang về, vậy nghèo khó gì mà kêu gọi góp Giỗ, nghe tội nghiệp quá! Hay là Phú Thọ có sáng kiến làm kinh tế từ Giố Tổ? Hay là nhà nước thiếu tiền đầu tư cho di tích quan trọng bậc nhất quốc gia này nên người Phú Thọ buộc phải làm vậy?
Như Tân