Ngày 20-3-2009 ,báo điện tử Người Hà Nội đưa tin về Lễ hội kỷ niệm 50 năm đường Trường Sơn. Bản tin đem lại cho chúng tôi – những người từng có mặt tại trục đường lịch sử ấy từ thời gian đầu – niềm xúc động và phấn khởi .
Tuy nhiên , cuối bản tin đó có câu : “ Công tác tuyên truyền về lịch sử hào hùng của đường Trường Sơn được khởi đầu từ mốc Km0 ( Tân Kỳ) cho tới tận Bình Phước …”
Ai ? và căn cứ vào đâu ? mà bảo rằng mốc Km0 đường Hồ Chí Minh là Tân Kỳ ( Nghệ An) ??? Sự sai lệch này có thể coi là hành vi xuyên tạc lịch sử , xúc phạm đến anh linh các liệt sĩ đồng thời phủ nhận công lao của bao cán bộ chiến sỹ đã thầm lặng mở tuyến chiến lược tuyệt đối bí mật từ giữa năm1959 đầy khó khăn , thiếu thốn và hiểm nguy.
Người viết bài này với tư cách là một nhà văn có mặt tại Trường Sơn vào thời kỳ ấy , đồng thời với tư cách đồng tác giả “ Lịch sử Giao thông vận tải Việt Nam” (NXB Giao thông vận tải – 1995 ,tái bản năm2000) xin cung cấp tới bạn đọc những thông tin liên quan trích từ chính sử như sau :
. Năm1959 , do nhu cầu xây dựng lực lượng vũ trang kết hợp với đấu tranh chính trị của đồng bào miền Nam chống ách kìm kẹp của ngụy quyền ,
Quân ủy Trung ương chủ trương mở một con đường tuyệt mật ,sử dụng lực lưọng vận tải quân sự đưa vũ khí , khí tài cùng với dàn cán bộ khung vào chi viện cho đồng bào , chiến sỹ miền Nam.
Đơn vị được thành lập để thực hiện nhiệm vụ đặc biệt này mang mật danh là Đoàn 559 ( vì thành lập tháng5 năm 1959) do thượng tá Võ Bẩm chỉ huy. Chính Đoàn trưởng Võ Bẩm đã nhờ lãnh đạo khu vực Vĩnh Linh (giáp giới tuyến quân sự tạm thời) và tỉnh Quảng Bình giúp đỡ tìm ra được con đường vận chuyển bằng gùi và khiêng vác theo lối mòn tuyệt mật để tiến hành kế hoạch vận chuyển vú khí cho Quân Khu V và Trị Thiên .
Điểm xuất phát của tuyến bí mật này là Làng Ho bên Khe Hó nằm giữa một thung lũng hẹp dưới chân dãy động Nóc , động Châu và Vít Thù Lù kề thượng nguồn Rào Thanh , phía Tây Nam Vĩnh Linh .Dân cư ở đây chủ yếu là người Vân Kiều ,Pa Cô…( Trích Lịch sử bộ đội Trường Sơn Đường Hồ chí Minh trang 21)
Vào ngày 20-8-1959,tiếu đoàn 301 đã đến phía Tây tỉnh Thừa Thiên, đặt được trạm thứ 9 ở Pa Lin và vận chuyển tới đây 500kg hàng đầu tiên giao cho Khu ủy Khu V. Hàng hóa có vũ khí , thuốc chữa bệnh,công văn ,thư tín,trong đó có 5 khẩu trung liên và đạn . Nơi nhận hàng đã gửi ra Bắc giấy biên nhận ghi dòng chữ “ Chuyến hàng đầu tiên đã tới chiến trường”
( Trích Lịch sử Giao thông vận tải Việt Nam trang 479)
Đến giữa mùa khô năm 1961 , quân địch lùng sục , phát hiện ra tuyến vận tải bí mật của ta ,chúng gọi là “ Đường mòn Hồ Chí Minh” rồi la lối om xòm . Các báo chí phương Tây cũng gọi con đường theo cách đó nên hồi ấy cả thế giới đã biết tới “ Đường mòn Hồ Chí Minh” . Còn , chúng ta thì gọi là Đường Trường Sơn rồi đổi tên thành Đường Hồ Chí Minh như mọi người đều biết .
Suốt 16 năm kể từ khi những chiến sĩ Trường Sơn bí mật xoi lối mở đường,tuyến vận tải quân sự Trường Sơn đã nhanh chóng phát triển…
…Toàn tuyến đã xây dựng được mạng lưới chiến lược và chiến dịch từ khu vực tiếp giáp miền Bắc hậu phương đến miền Đông Nam Bộ với tổng chiều dài 20.000 km đường ôtô , 1.400 km đường ống dẫn xăng dầu (phạm vi phụ trách ), trên 10.000 km đường dây thông tin .Đặc biệt ,bộ đội Trường Sơn đã mở được tuyến đường kín dài gần 3.140 km cho xe vận tải hoạt động ban ngày trong điều kiện địch xăm lùng đánh phá quyết liệt ….
(Trích Lịch sử Bộ đội Trường Sơn đường Hồ Chí Minh trang 342 )
Lịch sử đã ghi nhận rõ ràng , vậy thì cột mốc đầu tiên của tuyền chiến lược phải cắm tại Làng Ho (phía tây Vĩnh Linh) ! Người lập công đầu xoi tìm ra tuyền chính là đồng chí Võ Bẩm ( đã qua đời với quân hàm Trung tướng ) !
Thế mà kỳ lạ thay ! khó hiểu thay ! không biết do ai và bởi lý do gì lại cho xây cột mốc km0 đường Hồ Chí Minh tai thị trấn Tân Kỳ (Nghệ An ) ???
Nghe đâu người ta vin lý do rằng nơi đó là điểm xuất phát của Đường 71 nối quốc lộ 15 với đường Trường Sơn Đông !!!
Thật khôi hài vì đường 71 là một tuyến tránh được thi công năm 1971 nhưng bỏ dở . Người viết bài này có mặt tại Công trường 71 với vai trò cán bộ tuyên truyền báo chí của Văn phòng Bộ Giao thông vận tải ,biết rõ điều này. Vả lại , đường 71 dù có mở xong chăng nữa cũng chẳng liên quan gì đến cột mốc Km0 đường Hồ Chí Minh bởi chuyến vận tải lịch sử trên tuyến chiến lược lịch sử đã diễn ra năm 1959 -trước thời điểm 1971 tới 12 năm !!!
Dẫn liệu từng ấy chắc đã đủ để các cơ quan chức năng và các vị có trách nhiệm nhanh chóng sửa sai để khỏi mang tội với anh linh đồng chí Võ Bẩm và bao liệt sĩ , bao đồng chí từng thầm lặng bám tuýến gùi , quên mình vì miền Nam ruột thịt hồi ấy ,nay đang cư trú trên khắp miền đất nước .
Phương Mai 21-3-2009