Quế Anh
Cầm trên tay bốn tập Kim Bình Mai do Nxb Văn hóa Thông tin liên kết với Nhà sách Nhân Văn xuất bản (tháng 6-2008), nhiều người sẽ không thể tưởng tượng nổi một trong tứ đại kỳ thư của Trung Quốc lại có tác giả là… người Việt Nam!
Phan Văn Các là... tác giả Kim Bình Mai?
Tất nhiên PGS Phan Văn Các, Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Hán Nôm không thể là tác giả của Kim Bình Mai. Nhưng những người chưa biết về văn học cổ điển Trung Quốc (con cháu của chúng ta sau này chẳng hạn) hoàn toàn có thể nghĩ thế, bởi vì ngay ngoài bìa sách, tên ông Phan Văn Các được đặt rất... thản nhiên dưới tên tác phẩm! Còn Tiếu Tiếu Sinh, tác giả đích thực của bộ tiểu thuyết này thì tuyệt nhiên chẳng thấy tên đâu.
Lật vào trang lót, vẫn không thấy tên Tiếu Tiếu Sinh đã đành, lại thấy đề: Phan Văn Các (biên dịch)(?). Nhưng ông Phan Văn Các không hề dịch tác phẩm này. Ở Việt Nam lâu nay lưu hành khá rộng rãi bản dịch Kim Bình Mai được Nxb Khoa học xã hội xuất bản từ năm 1989, nhưng không cho biết tên dịch giả, chỉ ghi là in theo bản của Nxb Chiêu Dương năm 1969.
Chưa hết, lật tiếp nữa vào trang trong, lại thấy ông Phan Văn Các đứng tên dưới bài Lời giới thiệu. Cứ như sách mà suy thì hóa ra, ông Phan Văn Các vừa là người viết Kim Bình Mai, sau đó tiện tay dịch sang tiếng Việt và cuối cùng là viết luôn Lời giới thiệu!
Trao đổi với PGS Phan Văn Các về việc này, ông tỏ ra cực kì ngạc nhiên và bất bình: “Tôi không hề được một thông báo gì từ Nhà sách Nhân Văn về việc họ sử dụng tên tôi trong bộ sách. Năm 1999, Trung tâm Văn hóa Ngôn ngữ Đông Tây in bộ này, tôi có hợp tác với họ viết lời giới thiệu cho cuốn sách, nhằm tóm tắt quá trình lưu truyền và giá trị của bộ tiểu thuyết Kim Bình Mai trong nền văn học Trung Quốc. Vậy mà Nhà sách Nhân Văn khi in sách lại ghi tên tôi vừa là tác giả, vừa là dịch giả nữa thì đó là một sự cẩu thả không thể nào chấp nhận được”.
Lời giới thiệu – be bét lỗi sai
Tìm đến bản in Kim Bình Mai của Trung tâm Văn hóa Ngôn ngữ Đông Tây theo lời ông Phan Văn Các, so sánh Lời giới thiệu của bộ sách này với bộ của Nhà sách Nhân Văn, thì Lời giới thiệu của ông Phan Văn Các trong bộ sách của Nhà sách Nhân Văn bị méo mó dễ sợ so với nguyên bản. Không hiểu vì lý do gì, hầu như các chữ “Kim Bình Mai” trong lời giới thiệu đều biến mất, khiến cho các câu văn trở nên cụt lủn, vô nghĩa. Ví dụ, nguyên bản viết “Kim Bình Mai đã được dịch ra nhiều thứ tiếng” thì bản kia chỉ còn mỗi “Đã dịch ra nhiều thứ tiếng”, nguyên bản ghi “Kim Bình Mai được coi là tác phẩm mở đường cho tiểu thuyết xã hội Trung Quốc” thì chỉ còn mỗi “được coi là tác phẩm mở đường cho tiểu thuyết xã hội Trung Quốc”. Một bảng so sánh các bản Kim Bình Mai ông Phan Văn Các lập nên rất khoa học thì bị phá ra, các thông tin đảo lộn lung tung, không thể hiểu nghĩa là thế nào. Ngoài ra là những chỗ lên dòng xuống dòng vô tội vạ và vô thiên lủng lỗi chính tả khác.
Ông Phan Văn Các cho biết: “Thứ nhất, họ đã vi phạm bản quyền khi in Lời giới thiệu của tôi mà không hề xin phép. Thứ hai, việc in Lời giới thiệu này với chi chít lỗi là một sự xúc phạm nghiêm trọng đến uy tín của tôi. Tất nhiên với những người trong nghề văn chương chữ nghĩa thì có thể họ hiểu tôi chỉ là nạn nhân của vụ làm ăn cẩu thả này, nhưng với những bạn đọc khác, họ có thể đánh giá không chính xác về tôi. Sắp tới tôi sẽ liên hệ với Nhà sách Nhân Văn để hỏi cho ra nhẽ. Nxb Văn hóa Thông tin cấp phép xuất bản cuốn sách này mà không hề kiểm tra, tức là cũng làm ăn rất kém nghiêm túc, họ phải có liên đới trách nhiệm”.
Đấy là chưa kể đến những tấm bìa lòe loẹt của bộ sách này, được trang trí hình các cô gái với phục trang tóc tai kỳ lạ, giống các hình mẫu trong truyện tranh hay hoạt hình của Nhật Bản đang rất phổ biến bây giờ, chẳng hề ăn nhập chút nào với nội dung, khiến cho một trong tứ đại kì thư của Trung Quốc trông không khác gì một cuốn sách nhảm nhí, tân không ra tân, cổ chẳng ra cổ.
Lần giở lại lịch sử xuất bản của Nhân Văn thì thấy: sai phạm có vẻ đã trở thành đặc sản của họ. Nhân Văn đã từng lấy bừa tên một tác giả gắn vào sách nhà mình; đã từng đạo y nguyên cuốn sách của nơi khác đã mua bản quyền, chỉ thay tên sách đi; đã từng nẫng tay trên bản dịch của đơn vị khác... Vậy thì, việc làm ẩu cuốn Kim Bình Mai thế này có...nhằm nhò gì!
Biết bao người đã bỏ tiền ra để mua về những sản phẩm kém chất lượng thế này. Và những người làm sách chân chính thì bị chèn ép, không được làm việc trong một môi trường cạnh tranh lành mạnh.
Chắc hẳn những Kim Bình Mai thế này không phải đã là cuối cùng.
Ghi chú:
1. Bài này đã được đăng trên Thể thao & Văn hoá nhưng bị đổi tít thành PGS Phan Văn Các là... tác giả Kim Bình Mai (?! ) và lược bớt một vài chi tiết, nay xin được đăng lại nguyên văn.
2. Sau khi được đăng trên TT&VH, có người chê tác giả xếp KBM vào “Tứ đại kì thư” là không đúng. Nhưng ở Trung Quốc, trong “Tứ đại kì thư” có người xếp Hồng lâu mộng; có người xếp KBM, cũng có người xếp Tây sương kí (ba bộ còn lại là Tam quốc diễn nghĩa, Thuỷ hử, Tây du kí). Đúng ra, gọi KBM là một trong “Minh đại tứ bộ kì thư” thì rõ hơn, còn HLM ra đời muộn hơn được gọi là “Tuyệt thế kì thư”. Xin xem thêm Lời giới thiệu của hai bộ sách KBM va HLM.