Truyện ngắn
Tôi nhập ngũ năm sáu mươi sáu, được bổ sung làm lính thông tin ở đơn vị pháo cao xạ 37 ly.
Đại đội tôi mới thành lập, hầu hết cán bộ, chiến sĩ quê vùng biển, to con, lành tính nhưng học ít. Chỉ có lính A chỉ huy học lực khá hơn. A chỉ huy là tiểu đội trực thuộc ban chỉ huy đại đội, gồm lính thông tin, trinh sát, đo xa. Anh Ngô Miên làm A trưởng.
Anh Miên nguyên cựu sinh viên đại học, dân chính gốc Hàng Bè Hà Nội. Anh thường mặc quân phục xám may kiểu lính Nga, mở cúc ngực nom rất ngang tàng. Nghe nói anh học tên lửa ở Liên Xô về, bị kỷ luật gì đó phải sang pháo.
Bấy giờ là thời kỳ nước sôi lửa bỏng, đơn vị chúng tôi thuộc trung đoàn cơ động, nay đây mai đó, vừa huấn luyện vừa chiến đấu. Đêm trước triển khai trận địa ở vùng biển, đêm sau lên vùng cao. Có khi đặt pháo giữa thành phố, bắn đì đoành vài điểm xạ lại tức tốc hành quân.
Ngày ấy lính cao xạ pháo chúng tôi đến đâu cũng được dân chăm lo, giúp đỡ. Giữa trưa hè nắng lửa các bà mẹ, các chị, các em mang lá ngụy trang, nước trà, kẹo... ra trận địa, chia quà tận tay chiến sĩ. Tối, chi đoàn xã tổ chức liên hoan văn nghệ tại trận địa, hò hát say sưa đến tận khuya.
Giữa đám lính nhà quê anh Miên nổi bật hẳn lên. Anh kể chuyện có duyên, hát hay, đàn giỏi, lại biết sáng tác thơ: “Trận địa anh ở trái tim em/ Như đốm lửa giữa đêm đông lạnh giá…”. Ôi, người đâu mà đa tài! Có cô gái trẻ khóc rưng rức khi anh Miên ngước mắt đắm đuối biểu cảm ý thơ.
Tan buổi văn nghệ các cô vẫn chưa muốn về, xúm quanh anh Miên đòi chép thơ, xin ghi địa chỉ.
Cánh lính tồ chúng tôi nhìn cảnh ấy vừa thèm, vừa thán phục. Nhưng chính trị viên không thích, anh càu nhàu bao, bọn thành thị chỉ được cái mẽ ngoài! Không tin được !
Chính trị viên tên Tói. Vào bộ đội đệm Hùng thành Vũ Hùng Tói. Anh Miên bảo, Hùng Tói nghe dơ bỏ mẹ(!) Anh Tói cáu đỏ mặt bảo, lũ nhiều chữ thằng nào cũng đểu!
A trưởng Miên tính hay giễu cợt, mà chính trị viên Tói thường là đối tượng châm chọc của anh. Kể cũng tội, anh Tói mới thoát nạn mù chữ nhờ bình dân học vụ. Trước khi nhập ngũ anh là cán bộ chủ chốt của xã. Thời gian đánh máy bay Mỹ ở Quảng Bình anh được tặng thưởng bằng khen. Do yêu cầu phát triển nhảy vọt của bộ đội phòng không, trên điều anh đi bồi dưỡng lớp cán bộ chính trị cấp tốc vài tháng, rồi đưa về làm chính trị viên.
Giảng chính trị anh cao giọng ngợi ca,đất nước Việt Nam hình dáng như cô gái thắt đáy lưng ong, cổ cao ba ngấn, rất chi xinh đẹp ... Anh Miên bảo, coi chừng sáng mai lính tráng phải đi tắm sớm(!) Cánh lính trẻ chúng tôi ngớ ra một lúc, mãi mới hiểu ra, bấm nhau cười ồ.
Đang giờ báo động cấp một, đại đội ở vị trí sẵn sàng chiến đấu. Chính trị viên đứng cạnh đại đội trưởng làm nhiệm vụ động viên tinh thần chiến sĩ: “Máy bay Mỹ như con chó thiến! Các đồng chí hãy dũng cảm nhằm thẳng quân thù mà bắn! Ngày hoà bình chúng ta sẽ có bát cơm đầy, khúc cá to”.
Anh Miên cười cười bảo, chính trị cua anh Tói toàn thấy cá(!) Anh Tói tức lắm nhưng phải làm thinh.
Đêm hành quân, A chỉ huy ngồi trên xe hát đồng ca bài Cachiusa“...Lời hát cất lên trong vầng trăng tà, nhớ chăng chàng ơi, rằng Cachiusa đang chờ”. Anh Tói bắt dừng xe quát, ai cho phép các đồng chí hát nhạc vàng! Anh Miên đùa, ơ … chúng tôi làm sao nhìn thấy màu của nhạc?
Đại đội trưởng Trần Thịnh đến cạnh chính trị viên bảo, anh lầm rồi, đó là bài hát nổi tiếng của hồng quân Liên Xô trong chiến tranh vệ quốc. Đại đội trưởng thuộc lớp lính nghĩa vụ đầu tiên, đã tốt nghiệp trường sĩ quan cao xạ. Anh từng tham gia đanh máy bay Mỹ trận “Ngày 5 tháng 8”. Chính trị viên rất kính nể đại đội trưởng, anh buộc phải để A chỉ huy hát nhưng vẫn càu nhàu bảo, sợ bên Liên Xô họ kiểm duyệt không kỹ! Bài hát cách mạng mà sao ủy mị thế …
Cuối năm sáu mươi bảy, đơn vị nhận lệnh vào Khu Bốn bảo vệ tuyến giao thông chiến lược đi chiến trường Bê. Đại đội tôi đặt pháo trên ngọn đồi cao, bảo vệ ngã ba Thình Thình và đoạn đường ngầm gần đó. Ban ngày chúng tôi bắn máy bay bổ nhào ném bom. Ban đêm từng đoàn xe vận tải quân sự bật đèn ngầm rì rì nối đuôi nhau vào tuyến trong. Tiếng các cô gái thanh niên xung phong xi nhan dẫn đường lanh lảnh hòa lẫn tiếng còi, tiếng cười đùa, ca hát rộn rịp thâu đêm. Thỉnh thoảng, một tốp máy bay Mỹ ập tới thả pháo sáng soi tìm mục tiêu rồi bắn rốckét, rải bom bi, bom phá..., lửa khói ngút trời, đất đá, mảnh bom bay ào ào khắp trận địa. Theo lệnh đại đội trưởng, sáu khẩu pháo chia làm hai hướng phương vị, tung lên trời hai màn đạn đan nhau đỏ lừ, xua đuổi máy bay địch … Những buổi trưa yên tĩnh, các cô gái ở đơn vị thanh niên xung phong vào trận địa pháo chơi, nhận đồng hương, tâm sự với lính pháo. Như cá gặp nước, em anh ríu rít, tươi mặt mát lòng. Có một cô trạc tuổi tôi, thường chuyện trò với anh Miên, gọi bọn tôi là bạn. Anh Miên giới thiệu:
- Hà, đồng hương thủ đô ngàn năm văn hiến!
Hà e lệ bảo, mình ở Ngọc Hà. Anh Miên bảo, gái Ngọc Hà như hoa buổi sáng, xinh nổi tiếng đó! Mà Hà xinh tươi duyên dáng thật, da trắng mịn, đôi mắt to đen láy dưới hàng mi cong dài … Mỗi lần Hà đến chơi, lính A chỉ huy cứ như ông cụ non, nói năng chững chạc, đi đứng đàng hoàng. Anh Miên thường nhờ Hà vá quần áo rách cho toàn tiểu đội. Anh còn vẽ mẫu hoa bướm vào gối, vào khăn tay để Hà ngồi thêu. Hết vá may lại đến chép bài hát, chép thơ. Hà bảo, em thích bài hát tình cảm. Anh Miên hát một đoạn bài hát Nga: “Chiều thanh vắng là đây, êm đềm gió rì rào”… Hay quá! Chép cho em đi! Hà đưa cho anh Miên cuốn sổ nhỏ. Anh Miên mở sổ, tủm tỉm cười bảo, thơ tình Xuân Diệu nữa cơ à? Thế em có thích thơ tình của anh không? Anh Miên hắng giọng đọc khẽ: “Em mông lung trong sự duyên dáng và ảo ảnh/ Bỏ mặc con tim anh bơ vơ giữa vũ trụ, cô đơn.”Hà bảo, thơ anh hay nhưng mà khó hiểu. Anh Miên thở dài bảo, mọi cái đẹp đều khó hiểu...
Lúc anh Miên tiễn Hà xuống chân đồi, cả tiểu đội đều nhìn theo thán phục.
Những đêm trăng sáng máy bay địch ít hoạt động, các cô gái thanh niên xung phong thường ra bờ đập tắm, cười đùa ríu rít. Một cô cất tiếng hò điệu Thanh trêu lính pháo: “Ơ hò... nghe anh giọng cuốc, giọng cò/ Trăng thanh gió mát xin hò cùng em” .
Trong lúc cánh pháo thủ còn đang lúng túng chưa nghĩ ra lời hò đáp, anh Miên đã cất giọng cao vút: “Ơ hò... em về thưa với mẹ thầy/ Anh mà hò đáp em say quên về”. Trả lời: “Ơ hò... con cuốc đậu ở bờ tre/ Gào thêm khản cổ, ai nghe cuốc nào?”... Những cuộc hò đối diễn ra vui vẻ hàng giờ, vang vọng vùng đồi núi mênh mông. Cũng có lúc hai bên hò những câu rất chi là tình cảm. Hỏi: “Gió đưa cành trúc lao xao/ Vườn hồng đã có ai vào hay chưa?” Đáp: “Vườn hồng đón nắng đợi mưa/ Cỏ chen kín lối nên chưa ai vào”...
Chính trị viên Tói khó chịu bảo, bộ đội cách mạng hò phải có lập trường! Anh Miên bảo, anh cho tôi xin câu hò lập trường (!) Anh Tói cáu, thơ đồng chí X in trên báo đó! Anh Miên cười hà hà bảo, trời tối thế này, mắt người chứ có phải rađa đâu mà đọc được báo (!)…
Rồi tiếng kẻng báo động vang lên, tất cả về vị trí chiến đấu. A trưởng Miên trực tiếp cầm máy điện thoại rành rọt truyền lệnh của trung đoàn: “Có đoàn xe vận tải sắp tới đường ngầm. Nếu địch thả pháo sáng phải bắn phá huỷ kịp thời!” Đại đội trưởng ra khẩu lệnh: “Hướng 34! Tầm bắn hai mươi lăm...”. Anh Tói cất giọng sang sảng: “Các đồng chí, hãy bình tĩnh dũng cảm! Chết một đống hơn sống một người ! Trận địa pháo của chúng tôi lại tung lên trời những màn đạn đỏ lừ. Bom nổ ở ngã ba Thình Thình. Tiếng các cô gái lanh lảnh gọi nhau san lấp hố bom. Tiếng máy xe zin hai cầu gầm gừ vượt qua ngầm …
Cuộc sống chiến đấu cứ thế trôi đi. Khu đồi sim cạnh trận địa ngổn ngang bom cày đạn xới. Đã có hàng chục pháo thủ ngã xuống trong các trận đánh. Khu đồi bên, nơi an táng những cô gái thuộc đơn vị thanh niên xung phong 353 cùng lính lái xe hy sinh, lại có thêm nhiều ngôi mộ lính cao xạ pháo. Nhưng các buổi sáng mây hồng phía cửa Sót vẫn đùn lên tầng tầng lớp lớp. Cả vùng đồi xúp mênh mang hoa sim hoa mua vẫn đua nhau khoe sắc giữa màn sương mỏng vật vờ tan …
Đêm ấy tôi vừa giao xong ca trực máy, đang lơ mơ ngủ, chợt có người đến kéo chân gọi:
- Lấy khẩu AK, gặp chính trị viên đi làm nhiệm vụ ngay!
Tôi lồm cồm bò ra khỏi hầm ngủ. Chính trị viên Tói cùng với cậu Thọ liên lạc đại đội, đang chờ tôi. Chính trị viên thì thầm phổ biến nhiệm vụ:
- Các đồng chí là cảm tình… nòng cốt của đơn vị, tôi rất tin tưởng. Đây là nhiệm vụ cực kỳ quan trọng, phải tuyệt đối chấp hành menh lệnh!
Tôi bỗng cảm thấy hồi hộp. Đi bắt biệt kích chăng? Nhưng tại sao cấp trên lại chọn tôi, một anh lính thông tin xuất thân học trò, chưa bắn súng bộ binh bao giờ ?
Chúng tôi đi vòng xuống chân đồi, băng qua bờ đập sang khu đồi thấp hơn . Thọ liên lạc tay chống gậy đi trước dẫn đường. Chính trị viên Tói đi giữa. Tôi khoác súng AK đi khoá đuôi.
Trời về khuya, sương lởn vởn trên những lùm cây rậm. Tiếng động cơ máy bay ì ầm, một chùm pháo sáng bung ra phía ngã ba Đồng Lộc.
Chính trị viên Tói lam hiệu bảo tôi dừng lại. Tuyệt đối bí mật! Không được gây tiếng động! Chúng tôi cúi lom khom dưới tầm ngọn sim mua. Tim tôi đập liên hồi kỳ trận. Có tiếng người thì thầm phía trước, tiếng cành cay khô gãy răng rắc.
Chính trị viên Tói kéo hai đứa nằm áp mặt đất. Tôi nghe rõ tiếng cô gái hổn hển: “Anh ơi, em sợ lắm!”. Tiếng người con trai: “Anh yêu em mà, Hà ơi!”. Thôi chết rồi, đúng là anh Miên với Hà. Tại sao anh dám làm chuyện đó nhỉ? Lòng tôi như tan nát, chân tay bủn rủn, hoảng hốt nghĩ đến lúc phải làm nhân chứng về một cuộc tình vụng trộm.
Chính trị viên khẽ nhoài người lên phía trước, tay nhăm nhăm chiếc đèn pin. Dưới ánh pháo sáng nhờn nhợt run rẩy từ phía Đồng Lộc chiếu tới, tôi nhìn thấy một vật thể trăng trắng bập bềnh sau bụi cây thấp. Người con gái rên lên khe khẽ… Toàn thân tôi nóng ran, tim đập loạn … tưởng như ngộp thở. Chính trị viên Tói nằm cạnh tôi, dang tay quờ quạng, giần giật như lên cơn động kinh. Thọ liên lạc đã nằm lùi lại phía sau, chắc đang bị xỉu(!) Không gian đột nhiên đông cứng. Chiếc pháo sáng cuối cùng phía Đồng Lộc đã tắt, bóng đêm trùm xuống đen đặc. Chính trị viên lấy lại can đảm, đứng bật dậy, chiếu thẳng đèn pin về phía trước, quát:
- Nằm im! Chạy tôi bắn!
Mặc dù đèn pin đã bị vải dù phòng không bịt bớt ánh sáng, tôi vẫn nhìn thấy cảnh tượng trước đó chưa bao giờ thấy… Tôi gắng đứng thẳng nhưng chân muốn khuỵu xuống. Đôi trai gái rú lên như bị sét đánh, té chạy thục mạng.
- Đứng lại!
Anh Tói giằng khẩu AK trong tay tôi. Tôi không nhớ lúc ấy mình nghĩ gì nhưng cố giữ chặt súng, chân duỗi mạnh về phía trước làm anh Tói ngã bổ chửng. Tôi quay ngoắt người bỏ chạy, mặc cành cây, gai nhọn quất vào mặt, vào quần áo. Tôi quên cả lối về trận địa, ngã chúi người giữa đám mây dại trên triền đồi.
Ngày hôm sau anh Miên không hóm hỉnh trò chuyện như mọi ngày. Anh liếc nhìn tôi bằng cặp mắt vừa ân hận, vừa biết ơn.
Cũng từ buổi đó Hà không vào trận địa chơi nữa.
Mấy ngày sau tôi nhận quyết định điều động đi làm cán bộ khung ở đơn vị mới thành lập.
***
Thấm thoắt mấy chục năm trôi qua. Theo bạn bè kể lại, anh Tói và anh Miên đều không còn nữa. Anh Tói hy sinh dũng cảm ở Quảng Bình. Anh Miên ngã xuống ngay cửa ngõ Sài Gòn đầu năm 1975. Mỗi lần nhớ lại chuyện cũ, tôi lại bùi ngùi. Tôi thương anh Tói, thương cả anh Miên. Họ đều là những người bạn chiến đấu thân thiết của tôi, dẫu rằng họ rất khác nhau.
VT - 1996
TQV