Mấy năm vừa rồi, trên các phương tiện thông tin đại chúng đưa tin bài rầm rộ về con đường gốm sứ - một con đường được “khảm” gốm sứ trên suốt đoạn đê sông Hồng bê tông hóa. Ý tưởng về con đường này, do một nữ họa sĩ cũng là một nhà báo đề xuất khiến giới nghệ sĩ và nhân dân nức lòng. Một cuộc triển lãm đẹp, trình bày cho công chúng thủ đô hiểu về nghệ thuật công cộng và về một không gian tôn vinh văn hóa Việt Nam trên con đường được làm bằng gốm sứ, được làm từ các lò gốm và tay nghề cao, chất lượng tốt.
Đây là một dự án nghệ thuật cộng đồng do một cá nhân đề xuất, và nhận được sự ủng hộ nhanh chóng của chính quyền các cấp và nhân dân thành phố, khiến việc triển khai rất thuận lợi. Đồng thời, các tổ chức và doanh nghiệp trong và ngoài nước cũng đã ủng hộ, hỗ trợ về tiền bạc với mong muốn được góp phần làm đẹp không gian sống của một thủ đô một ngàn năm tuổi. Trong số các tổ chức tài trợ, đặc biệt phải kể đến quỹ Ford đã giúp một khoản hỗ trợ tài chính lớn, mà một khoản lớn trong số đó đã được dùng để mời các chuyên gia uy tín về nghệ thuật cộng đồng từ các nước trên thế giới đến truyền bá kinh nghiệm.
Con đường gốm sứ đã hình thành và đã có hình hài trên cả một đoạn đê sông. Đã có cả ý tưởng đề nghị đưa vào danh mục kỷ lục thế giới về một con đường gốm sứ dài nhất thế giới.
Nhưng, hôm nay, giới nghệ sỹ và cả những người yêu Hà Nội mỗi lần đi qua con đường này đã phải buồn lòng vì sự hổ lốn về thẩm mỹ đang hiện diện ở nơi đây. Các chuyên gia về mỹ thuật cổ đã rất buồn về những mảng gốm cóp nhặt hoa văn mỹ thuật cổ từ mỹ thuật Đông Sơn đến mỹ thuật Lý – Trần – Lê đưa lên đây. Những mảng màu xanh đỏ, lòe loẹt hiện diện trên cong đường gốm sứ như đang giễu cợt những nền mỹ thuật cổ thâm trầm, sâu lắng đã từng có trong lịch sử.
Mục đích ban đầu của dự án nghệ thuật cộng đồng phi lợi nhuận này là dùng phương tiện nghệ thuật để nâng cao ý thức bảo vệ cảnh quan đô thị của người dân, để họ có thể tham gia vào công việc tạo một con đường đẹp của thủ đô, tiến tới đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội. Con đường đó là con đường của nhân dân và giới nghệ sỹ để kỷ niệm một sự kiện lớn và để gửi lại muôn đời sau, những giá trị văn hóa có tính chất vĩnh hằng.
Đáng tiếc, càng về sau, dự án càng xa rời mục tiêu ban đầu. Hoạt động của dự án ngày càng biến tướng. Đi ngang qua con đường gốm sứ, nhiều người đã phải giật mình và đắng lòng khi thấy những chữ và lô-gô của công ty Hanel, công ty May 10 (Garco 10) được ghép bằng gốm với khổ lớn trên một đoạn đường, khiến người ta phải nghi ngờ giữa việc tham gia tài trợ cho dự án và việc quảng cáo thương mại ở nơi đây. Họa sĩ Bùi Hoài Mai cho rằng đó là một hình thức trá hình của việc mua quảng cáo giá rẻ (!). Ông cho rằng đây là công trình thế kỷ để lại cho con cháu muôn đời, giả sử mấy năm nữa công ty Hanel tuyên bố phá sản thì người ta lại phải đục bỏ lô –gô của công ty này đi để thay bằng một lô-gô khác chăng?
Con đường gốm sứ đã bị chặt khúc để các doanh nghiệp quảng cáo thương hiệu. Đó là một con đường mà giới nghệ sỹ và chính quyền thành phố kỳ vọng, nay đã bị …lạc đường. Liệu có sửa chữa và dắt nó trở lại với ý tưởng và mục đích ban đầu được không?