Tìm kiếm        
Trang chủ
  Trang chủ » Bầu bạn góp cổ phần

THÁC NGẦM MỘT HIỆN THỰC SINH ĐỘNG....

Nguyễn Duy Liễm
Thứ tư ngày 19 tháng 8 năm 2009 6:08 AM

"Thc Ngầm" tiểu thuyết do NXBHNV ấn hnh quý IV - 2008 của tc giả Ngơ Hải Đảo -Tên anh cịn lạ với văn đàn.
Đó là một cuốn sách dày dặn. Dày dặn không chỉ về dung lượng (527 - Tr) m dy dặn về ngơn từ cu chữ xen kẽ những triết lý rất đời. Cuốn sách ngồn ngộn những chi tiết lạ. Đọc đến đâu ta thấy giật mình thảng thốt đến đó.
- Ngô Hải Đảo đ len lỏi bằng cch no m anh đi được quá sâu - rất sâu vào một dịng Thc Ngầm - Tiền - Một ma lực đang biến thành động lực siêu mạnh điều khiển chi phối được cả mọi hoạt động của thành phố Sao Hôm ? Nhưng rồi lại chính những dịng quẩn - Con xốy hỗn mang ấy đang được bàn tay quyền lực thao túng đẩy đưa.
Đọc "Thác Ngầm" với những người dễ tin v cịn nuơi giữ một niềm tin đầy đặn thì hẳn phải kết cho Ngơ Hải Đảo đ "Viễn tưởng hoá chốn quan trường" để xây dựng một tác phẩm không có thực (.)
Câu chuyện Ngô Hải Đảo kể lại không lệ thuộc vào không gian thời khoảng nhưng đọc lên nó cứ lù lù hiện hữu và lôi cuốn người đọc lao theo vào thế giới Thác Ngầm.
Vào chuyện là Nhiêu, nhân vật được tác giả xây dựng đi xuyên suốt tác phẩm. Nhưng xin đừng lầm tưởng đó là nhân vật chính. Ta cứ tạm gọi tạm ví nơi ban phát và duy trì quyền lực của thnh phố Sao Hôm như cái sân khấu rối nước - Gọi là cái sân khấu vì mọi nhn vật ở đây đều diễn. Phải diễn! Thì Nhiu l ch Tễu - Kẻ gio đầu phụ hoạ cho các trị diễn. Nhưng Nhiêu đáng thương hơn chú Tễu vì Nhiu chưa tới mức vô tri vô thức. Nhiêu vẫn cịn cht tư duy để biết "ăn theo nói leo". Gần trọn một đời Nhiêu làm cái chân trưởng phịng tổ chức của một sở quan trọng của thnh phố Sao Hơm vậy m cĩ khi no Nhiu được sống bằng chính năng lực của mình. Thực ra thì Nhiu lấy đâu ra năng lực ? Học thì chưa hết cấp hai lại lười không chịu theo một lớp chuyên tu. Vậy mà anh ta vẫn lù lù ngồi án ngữ ngay cái cửa chính nơi sắp xếp cơ cấu cán bộ cho một Sở - Nhờ cái bóng của Củng...
Ngô Hải Đảo muốn diễu cợt anh ta hay diễu cợt ai ? Nhiêu vì ngu muội hay m muội m khơng biết gì đến liêm sỉ ? Sống nhờ bằng cái bóng của quyền lực (Củng là chú họ của Nhiêu đang là chủ tịch thành phố), và vừa chịu khom người xuống cho  Bột - Giám đốc Sở chụp cái vịng kim cơ ln đầu. Nhiêu được Bột ban phát chút quyền lực nhưng chính lại là điểm gạch nối gắn kết sự mĩc mo giữa Củng với Bột. Nhiu khơng tự biết mình chỉ l con cờ sắp đặt trong tay Củng và phương tiện sử dụng trong tay Bột, nên nhiều tác oai tác quái trước mọi người ? Đến khi Củng đột nhiên chết thì Nhiu mới giật mình hốt hoảng : "Đưa chú đến đài thiêu, Nhiêu không nói được câu nào, trong lịng hoang mang lo lắng vơ cng, những ý nghĩ vu vơ không r đầu đuôi tràn vào bộ no của Nhiu, khiến cho anh chng lc no cũng như người đang đi trên mây". Phải chăng Nhiêu lo, Nhiêu sợ cái thời xưng bá xưng hùng của mình đ đến lúc đổ rục xuống theo cái thây ma của Củng ?.
Đọc Nhiêu làm tôi nhớ đến mấy câu thơ của bạn mình : "Thấy mưa cá róc lên đồi / Tưởng rằng theo nước lên trời khó chi / Nào ngờ nắng đến mưa đi / Cá nằm phơi giữa đen xì đất khơ ".
Củng, Chủ tịch thành phố Sao Hôm. Con người này mới là nhân vật chính của tiểu thuyết Thác Ngầm. Nhưng nếu phải phân chia tà, chính thì nn xếp anh ta thuộc nhn vật phản diện hay chính diện ?
Củng xuất thân từ tầng lớp lao động, không có ô dù che đỡ. Anh ta được đào tạo qua từng nấc cơ bản rồi thành cán bộ chủ chốt của thành phố Sao Hôm. Củng có tài, có bản lĩnh. Anh ta đủ sức, tự tin để vượt lên đè bẹp các phe cánh đối lập để giành giật nắm giữ quyền lực.
Những năm chấp chính Củng mẫn cán năng động đ đưa được thành phố Sao Hôm trên đà phát triển. Nhìn vậy thì mẫu cn bộ như Củng đúng lời tự nhận: "Là đầy tớ của dân". Đấy là phần nổi. Cịn phần chìm ở Củng l ci gì ?
Lại phải thán phục Ngô Hải Đảo một lần nữa. Quả thật không biết anh đ khai thc, đ moi mĩc được những tư liệu từ đâu về cái phần khuất góc tối của thế giới quyền lực để người đọc thấy choáng váng trước một dịng thc ngầm đang tuôn chảy. Đấy là tiền . Tiền như một dịng thc ngầm đang ầm ào xô vào hầu bao của những người đang thâu tóm quyền lực của thnh phố Sao Hơm.
- Vậy tiền đến từ đâu ?
- Từ sự mẫn cán hăm hở xúc tiến cho việc phát triển của thành phố Sao Hôm ! Thành phố du lịch trẻ là thời cơ tạo ra cơ hội cho tiền tuôn vào hầu bao của những người đang nắm giữ quyền lực thành phố như Củng. Vì dự n no cũng cần đến đất. Mà muốn có đất thì phải được sự phê duyệt của người đứng đầu thành phố. Muốn được phê duyệt thì phải "bật" lại bằng tiền hoa hồng. Mỗi ci dự n tiền "bật tường lại qua" 10  - 20% giá trị dự án cho người ký. Cứ như vậy Củng bán đất của thành phố để thu lời cịn dễ dng hơn cả bán đất hương hoả của tổ tiên anh ta để lại. Và tiền luôn vào nhà Củng như thác mà là Thác Ngầm. Vì ngồi họ với nhau cĩ mấy ai nhìn thấy. Vì vậy m bất biết lẽ phải quấy, khơng cần lường hậu hoạ Củng xẻ đất của thành phố ban phát cho người thân, bạn bè, kẻ dưới quyền để được hàm ơn để gây thanh thế củng cố địa vị. Không những vậy, với chiêu bài "quy hoạch" lại thành phố Củng đ cho thực hiện những cuộc "giải toả". Đấy là những cuộc ăn cướp trắng trợn. Người chủ thực sự của đám đất bị đẩy ra với đồng tiền đền bù bèo bọt rồi lại phải mua lại chỗ ở chính ngay trên đám đất của mình với gi gấp mười gấp trăm khiến họ điêu đứng. Đấy là một cách làm d man tn bạo nhưng Củng cứ nhắm mắt làm vì quyền lợi của mình v một nhĩm người.
Nhìn bề ngồi thnh phố Sao Hơm ngy một khang trang thịnh vượng đấy, nhưng mấy ai biết được cái mặt khuất phía sau ấy. Nhìn mặt anh chủ tịch Củng lc no cũng đạo mạo anh minh quá. Bàn tay Củng lúc nào cũng múp míp trắng trẻo chẳng mấy ai ngờ rằng khuôn mặt ấy bỉ ổi hơn mọi thứ bỉ ổi. Bàn tay ấy bẩn thỉu hơn mọi thứ bẩn thỉu. Vì nĩ từng ho hứng trong những cuộc mặc cả ăn chia. Nó đ chìa ra đón nhận những phong bì "bật tường" của đối tác.
Tiền đ nng Củng ln thnh ơng trm quyền lực của thành phố Sao Hôm rồi quyền lực lại điều khiển dịng thc tiền tuơn chảy vo tay Củng. V Củng đ biến ci trch nhiệm Đảng trao dân cử thành một cái nghề bịn rt cĩ đẳng cấp. Một lối làm giàu vô lối vô hạng, không mất vốn liếng không cần thương trường. Lại thật kín kẽ, bởi cái cơ chế tự đặt đ l bình phong cho mọi việc lm uẩn khuất.
Chính vì qun luơn ci vai trị trước Đảng trước dân mà Củng  chưa bao giờ tự biết mình l ci th gì m dm cho mình ci quyền tự hưởng thụ hơn người ?
- Củng ra sức vơ vét cho có đựơc nhiều tiền nhưng lại chưa bao giờ tự hỏi : Tiền sẽ đem lại cho mình những gì đây ?
Song hành với cuộc đời quyền lực của Củng là hai người đàn bà - Lý v Sen.
Lý l vợ chính thức của Củng. Họ về chung sống với nhau vì một tình yu đích thực. V Lý đ đem về cho Củng một hạnh phúc ngọt ngào trong những ngày cịn hn vi, Củng cịn l một cơng chức bình thường. Nhưng sự đổ vỡ đảo điên tan nát hạnh phúc giữa họ từ khi họ có nhiều tiền.
Lý vì tham danh vọng mưu cầu lợi lộc lớn, thị lợi dụng cơ hội quyền lực của chồng vươn cái vịi bạch tuộc vo mọi ngĩc ngch của thnh phố Sao Hơm m thu lượm vơ vét tiền của về mình. Tiền v quyền lực của chồng đ nng Lý ln vị trí đệ nhất phu nhân của thành phố Sao Hôm. Song có lẽ Ngô Hải Đảo muốn lặp lại ở Lý như bao hình tượng văn học khác - hạng nữ nhi thường tình - loại đàn bà no ăn ấm cật dậm dật mọi nơi không chịu thoả mn với những gì đang có, Lý lao vào cuộc sống gấp trác táng để thoả mn xc thịt. Tình v tiền cứ đẩy mi Lý đi, Lý qun mất mình đang là ai, bỏ quên luôn bổn phận . Và điều tất yếu phải đến là vì cơ đơn đ đẩy Củng vào vịng tay của Sen.
Vì ghen tuơng Lý đ phạm vo tội c trời đất không dung thứ. Lý cho bọn đn em bắt cóc Sen bán cho bọn buôn người từ bên kia biên giới.
Cuối cng thì Củng v Lý vẫn khơng cĩ hạnh phc. Họ phải sống trong dằn vặt trước sự chia li tan nát. Sự tan hợp đầy mẫu thuẫn giằng xé, bế tắc giữa cuộc sống xa hoa của một ông "hoàng" bà "chúa".
Quyền lực - tiền v tình ba thứ ấy đem lại thoả mn vật chất thể xc cho Củng v Lý. Nhưng ba thứ ấy cũng phá tan luôn hạnh phúc ngọt ngào của một gia đình từng m ấm. Quyền lực - tiền - tình nĩ như tấm chăn đắp lên cuộc đời hai con người nay. Nhưng tấm chăn ấy dù cỡ nào cũng không thể là vô tận nên ko ko mi thì xộc xệch chia bn nọ hở đằng kia (?)
Bằng lối tả chân tả thực lại rất sâu và rất sắc nét , qua "Thác Ngầm" Ngô Hải Đảo đ cho ra một triết lý rất đáng để người đời suy ngẫm. Càng ngẫm càng thấy tác giả cao tay và già giặn. Kẻ đạt đến đỉnh cao quyền lực như Củng chung quy cũng trong thể xác một thằng đàn ông. Dù cố tình lm dng lm bộ đạo mạo để trên nhìn xuống dưới trông lên song không thoát ra cái bản chất tầm thường ham hố buông thả rồi rơi tọt vào miếng mồi nhử mà bị kẹt lại "Nơi ng ba tam giác" đàn bà, bán rẻ cả nhân cách rồi nhất cử nhất động vì ci "ấy" của Sen.
Củng mụ mẫm trong lc vẫn sng suốt. Anh ta vẫn biết gi trị vai trị quyền lực của mình nhưng lại quên béng mất trách nhiệm và lý tưởng, thành con rô bốt để Sen điều khiển - Con rô bốt quyền lực đ lm thoả mn cơn khát tiền của ả.
Thế ra giữa cái ngạo nghễ quyền lực và sự thấp hèn của bản chất nó chỉ là một đường ranh mong manh đến thế thôi à ?
Trong liên tiếp những bất ngờ mà Ngô Hải Đảo đ tạo cho Thc Ngầm thì ci bất ngờ cuối cng gy cao tro cho tc phẩm l Củng chết.
Chết là quy luật. Không lạ ! Nhưng cái chết của Củng lại chính từ lịng tham vơ độ của Củng của Lý xúc tiến tạo ln. Hình như Ngô Hải Đảo muốn tách cái chết của Củng ra khỏi vịng xốy con tạo (?) (!)
Để giải quyết một loạt tình huống một loạt vấn đề tư tưởng trong "Thác Ngầm" mà Ngô Hải Đảo đ "bắt" Củng chết. Quả thật một lần nữa lại thấy Ngơ Hải Đảo cao tay - Một tay bút chưa giỏi nghề mà lại tỏ ra rất nghề, rất lô gích trong việc sắp xếp cái kết cục cho tác phẩm.
- Củng chết Nhiu mới nhận ra sự vơ dụng của mình.
- Củng chết Sen mới tỉnh ngộ về thn phận của mình. Cịn Củng - Sen dẫu chỉ l thứ phương tiện xác thịt trong tay anh ta. Nhưng là con điếm có hạng, có giá - Con điếm quyền lực. Củng chết đi thì Sen sẽ trơ ra như những con điếm rẻ tiền...
Nhân vật Sen được Ngô Hải Đảo chăm sóc tận tình đầu cuối lắm, nhưng với Thác Ngầm Sen chỉ là những tình tiết để tác giả tô đắp, khắc hoạ lên diện mạo của cặp nhân vật Củng và Lý.
Trong Thc Ngầm Lý v Sen nhn cch cĩ khc gì nhau, cũng nhỏ nhen ích kỷ tham lam cơ hội lấn lướt và đều "quên" không nhớ mình từng l ai v đang là ai . Vì vậy bi viết khơng nhắc nhiều đến Sen làm gì, m chỉ xin nĩi thm rằng trong Thc Ngầm tc giả đ mơ tả, xy dựng Củng thnh một nhn vật cĩ mơ tuýp lạ. Thường những kẻ có máu hám tiền như Củng càng cuối đời càng dày tham vọng. Tham vọng đến lúc chết. Tỷ như nhân vật Gơrăngđê trong văn học Pháp, lúc hấp hối cịn chồm ln vồ ơm vo lịng cy thnh gi bằng vng từ tay cha xứ chìa ra rửa tội cho mình để được ngửi hít ngắm nghía cái mùi lạnh giá và sắc lạnh của vàng mới chết đi được. Hoặc chí ít thì cũng như những bạn đồng liêu của Củng lúc cuối đời đều đem những đô la, vàng ngọc kiếm chác được gửi ra nhà băng nước ngoài đề bảo lưu cho dịng di kế cận của mình được sang giàu mi mi. Đây Củng không làm vậy. Anh ta đem đa phần số của  nả vơ vét được dâng hiến làm từ thiện. Một ý tưởng lạ đấy ! Liệu nó có gây nên sự khiên cường thường tình ?
- Không sao. Đây là tình tiết văn học mà thôi !
Kết thc cu chuyện thì vợ chồng Củng + Lý ly dị. Lý phải đi tu. Củng về sống với Sen nhưng vì uất ức rồi đổ bệnh mà chết. Và Sen nhào ra đường tự tử.
Xin đặt ra một câu hỏi cho Thác Ngầm :
- Củng - Lý v Sen trong ba nhn vật ny thì ai l nguyn nhn gy ra bi kịch ?
- Kể cũng hơi khó trả lời. Song cả ba nhân vật này đều thành nạn nhân trong tác phẩm Thác Ngầm thì đ r.
Nguyên nhân của bi kịch trong Thác Ngầm là tiền. Tiền trong Thác Ngầm tuôn về xô đẩy những thân phận ấy vào bi kịch ? Quả l vậy thì thật buồn thay. Những con người đầy lý trí, đủ học thức như Củng và Lý đ tự nhảy vo dịng thc ngầm vơ hình m vơ cng mnh liệt do mình tạo nn rồi bị triệt tiu. Chắc có người không tán đồng với nhận xét này. Họ sẽ đổ lỗi cho thời cuộc. Nhưng cái gì tạo nn thời cuộc ?
- Đấy là phần tích cực của tác phẩm. Ngô Hải Đảo thành công ở chỗ này - Anh đ dĩng ln hồi chuơng cảnh tỉnh.
Thc ngầm cịn ba nhn vật khc m khơng thể khơng nhắc đến: Bột - Trạo và Kiên. Nhắc đến họ chúng ta thấy đáng buồn. Hình như trong thế giới quyền lực của thnh phố Sao Hơm khơng cần, khơng cịn người tốt theo đúng nghĩa đen của nó.Vì cĩ ai tốt cũng khơng cĩ chỗ để mà thể hiện cho nên Kiên một sĩ quan quân đội chuyển ngành. Anh sống trung kiên liêm chính. Kiên muốn được tỏ r bản lĩnh nhưng chẳng ăn cánh với ai. Mọi người quanh anh sống lấp lửng ngậm miệng ăn tiền. Người ta vào cơ quan ngồi ghế công chức để có vị thế, để được ban phát quyền lợi chứ đâu có ai chăm chắm vì cơng việc như Kiên.
Anh thành cái gai, kẻ lập dị, một cán bộ thường có cũng được không có không sao. Và anh thành con tốt trong bàn cờ bị đẩy sang sông về một nơi khuất nẻo để khỏi vướng mắt những người điều hành cơ quan.
Kiên cứ như người thừa - Kẻ sống vật vờ. Ơi ! Xĩt xa thay ! Cĩ cịn ai đang ngồi trên chiếc ghế quyền lực của thành phố Sao Hôm nghĩ rằng cái ghế họ đang ngồi là do những người như Kiên. Các anh đ đem cả tuổi trẻ xả thân giành giật giữ gìn (.) By giờ anh đang ở ngay trong lịng nĩ m thnh kẻ nằm giữa lại khơng cĩ phần chăn.
Ngô Hải Đảo muốn nói gì thơng qua nhn vật ny ? Cĩ phải anh muốn nhắc nhở rằng :
- Chiến tranh qua rồi. Nay một bộ phận người đang tự xem là lúc chia phần- Chia phần sau cuộc đi săn ? !
- Một bộ phận người ấy họ là ai ?
- Củng thì đ nĩi ở trn. Cịn Bột v Tạo... Những cn bộ chủ chốt của một Sở mà lại là hai diện mạo đại diện cho những thế lực nổi mà lại ngầm luôn sẵn sàng đấu đá nhau không vì cơng việc, khơng vì trch nhiệm m moi mĩc để giành phần chia chác. Chỉ trích nhau vì ghen ăn. Tức ở.
Với Bột thì Ngơ Hải Đảo đ đưa ra một chân dung vị Giám đốc Sở khá đặc trưng với những chi tiết. Anh ta vừa tham lam vừa ti tiện. Con người này cũng bỏ quên lại phía sau cái lý tưởng và trách nhiệm từ khi anh ta bước lên rồi chễm chệ ngồi trên cái ghế Giám đốc. Việc Bột nhớ nhất là tìm mọi cơ hội, mọi kẽ hở để vơ vét, tham nhũng ngân sách nhà nước. Thậm chí khai khống, ăn bớt cả tiền xây dựng. Rút ruột các công trình để làm giàu, dùng tiền công quỹ như tiền chùa để ăn chơi trác đáng... Bột cịn vô liêm sỉ tới mức dùng quyền lực tuyển nhân viên để cưỡng ép đoạt vợ người ta.
Chủ tịch như Củng. Giám đốc một sở như Bột. Con dân của thành phố Sao Hôm cịn biết tin biết dựa vo ai ?
Cịn Trạo ? Rất đáng tiếc rằng Ngô Hải Đảo tuy đ đề cập đến loại nhân vật luôn "phản diện" lại những kẻ đồng liêu để tranh giành quyền lợi trong thế giới quyền lực của thành phố Sao Hôm nhưng anh mới phác qua đôi nét nên khuôn mặt Trạo cịn mờ nhạt. Đây là điều đáng tiếc của Thác Ngầm.
Nguyễn Duy Liễm viết bài này không nhằm đến bình luận cả tc phẩm mà chỉ xin ghi lại đôi điều cảm nhận được qua một số nhân vật trong tác phẩm. Cịn nhiều vấn đề mà Ngô Hải Đảo đặt ra trong tác phẩm Thác Ngầm cịn đáng bàn lắm. Trước khi dừng bút xin có đôi lời suy nghĩ thế này:
- Đọc Thác Ngầm của Ngô Hải Đảo thấy nể trọng anh lắm bởi tư duy sâu sắc. Anh phải thực sự tâm huyết và có trách nhiệm lắm với cuộc đời này mới dụng công dụng trí xây dựng được những hình tượng văn học mang tính khái quát cao mà tiêu biểu phản ánh sâu sắc đến vậy, để đem đến cho người đọc một tác phẩm có chất lượng. Để đóng góp cho văn học đương đại một cuốn sách nóng bỏng tính hiện thực đang là vấn đề rất nhạy cảm - Đang được dư luận rất quan tâm.
Nguyễn Duy Liễm
Cẩm Phả thng 5/2009