Bài viết của Phạm Tuấn vừa được TN.com đăng tải là bài sau cùng của loạt bài tranh luận này, nhưng đã không được Tiền Phong cuối tuần sử dụng. Nhân đây tôi cũng xin được đưa ra những bức ảnh nguyên bản và trích đoạn của chiếc sập đá, chụp không tô vẽ, không sửa sang bằng photoshop hay bất cứ một kỹ thuật nào khác, để độc giả hiểu rõ vấn đề, tránh chuyện dùng bản dập khiến các nhà nghiên cứu hiểu nhầm.
Về vấn đề motif chim chuột mà Thiền Phong Phạm Tuấn nói đến, tuy nó chỉ là trang trí diềm cho đồ án sập rồng, thì đương nhiên phải có ý nghĩa thì người ta mới đưa vào, chứ không phải đưa một cách ngẫu nhiên.
Về cách nghiên cứu, nếu nghiên cứu văn hóa mỹ thuật Việt Nam luôn luôn lấy hình mẫu Trung Hoa áp đặt lên, thì không bao giờ có thể hiểu văn hóa Việt một cách tường tận. Văn hóa Việt chỉ chịu ảnh hưởng một phần từ văn hóa Trung Hoa, nhưng cũng luôn luôn tìm cách giải Hoa.
Trang Thanh Hiền 