Năm 2009 nước Đức và châu Âu, kỷ niệm hai mươi năm ,ngày bức tường Berlin xụp đổ. Ngăn cách đông,tây đã được xoá bỏ. Người Đức đang dựng tượng đài kỷ niệm ngày này,với kinh phí nhiều triệu Euro, tại thành phố Leipzig, chiếc nôi khởi xướng ,của các cuộc biểu tình thứ hai hàng tuần , đòi tự do,dân chủ, và phá bỏ hàng rào đông ,tây Đức. Chúng tôi, những công nhân lao người Việt ,cư ngụ tại thành phố này,đã may mắn được chứng kiến những giờ phút sục sôi đó. Ngày đó tôi đã bước vào tuổi ba mươi, nhưng quả thật tôi rất thờ ơ, mù mờ về chính trị,xã hội. Nói môt cách dân dã và bỗ bã hơn, về khoản này tôi vào dạng “ chậm hiểu, ngu lâu khó đào tạo “ .Tôi làm ở nhà máy giết mổ gia súc, bộ phận nặng nề nhất dây chuyền xẻ,lọc thịt heo,bò. Ngày thứ hai hàng tuần, là ngày làm nặng nhọc nhất, tôi rất sợ làm việc vào ngày này,vì thịt để ở nhà lạnh qua hai ngày thứ bẩy và chủ nhật. Dao chọc vào đùi heo, để lấy xương ,lọc thịt, ối giời đất ơi cứ như là chọc vào đá vậy. Nhiều khi trượt dao đâm vào tay mình máu chảy đầm đìa, sẹo đầy tay mà cứ cho là chuyện vặt. Bình thường những ngày này,nhà máy phải điều thêm người về phân xưởng giúp chúng tôi . Nhưng không hiểu sao mấy thứ hai đầu tuần gần đây, người đã không được thêm,những thợ chính người Đức lại đi đâu mất tiêu, chỉ còn trơ lại mấy ông làm thuê người Cuba , Việtnam ,ngơ ngác nhìn nhau. Không có người làm ,mấy ông thợ cả, quản đốc phân xưởng cũng phải xắn tay vào làm việc. Không kịp ,dây chuyền vẫn chạy thịt tồn đống, tiếng quát tháo inh ỏi. Mệt quá tôi chửi bậy – mấy thằng Đức chết đâu hết rồi . ông bạn da đen Cuba cạnh bàn nghe thấy tôi chửi , dừng dao, lôi chai rượu vodka dấu ở trong ủng ra ,tu ừng ực ,rồi đưa tay quyệt miệng, bảo tôi. - mày không biết gì à ? chúng nó đi biểu tình hết rồi. Tôi ngẩn ngơ hỏi lại – hôm nay là ngày gì ,mà chúng nó đi mítinh,với biểu tình vậy? (vì ở quê hương tôi ,từ bé đến lớn tôi chỉ thấy có mitinh để chào mừng đảng, chào mừng quốc khánh, chứ có thấy ai đi biểu tình đâu). Ông bạn làm ra vẻ hiểu biết hơn, giải thích : - Việtnam nhà quê (tiếng lóng đùa nhau của công nhân VNvà Cuba ở nhà máychúng tôi ) chẳng phải ngày gì cả ,chúng nó biểu tình đòi tự do dân chủ,thống nhất nước Đức. Mày chờ đó, thế nào cũng có ngày chúng ta sẽ được sang tây Berlin chơi-đồ nhà quê. Ông bạn kéo dài chữ nhà quê bằng tiếng Việt không dấu ,không hiểu tại sao hôm nay tôi cảm thấy hài ước,gần gũi đến lạ lùng. Cũng vào chủ nhật tuần đó , đội lao động người Việt chúng tôi được thông báo có cuộc họp bất thường,có sứ vùng về nói chuyện, Những người lao động chúng tôi được quản lý rất chặt chẽ.Ngoài sứ quán ra, chúng tôi chịu sự giám sát của ban quản lý lao động ,rồi đến sứ vùng ,thấp nhất là ban quản lý đội. Hộ chiếu của chúng tôi ,đội trưởng thu ngay khi đặt chân xuống sân bay của Đức, để nộp lên sứ quán.Ngày hôm sau ,chúng tôi được đưa ra cảnh sát sở tại, làm thẻ thông hành có giá trị 5 năm, nghĩa là hết hợp đồng lao động. Buổi nói chuyện của sứ vùng không có gì mới , ngoài sự răn đe, lên gân, uốn nắn đầy sáo rỗng là quán triệt- lại quán triệt- nghe sởn hết cả người- tuyệt đối không môt ai được tham gia biểu tình, kể cả đi xem. Người đội trưởng đội tôi; run cầm cập khi nghe sứ vùng quát ,nghe nói đội tôi có một số công nhân đi xem biểu tình .(sau này đội trưởng than thở với tôi- đ.mẹ thằng nào tâng hót với lão An – (tên sứ vùng), tao biết, tao vặt lông nó ). Tôi biết, đội trưởng và sứ vùng An không cùng cạ nhau,nên đội trưởng luôn luôn bị sứ vùng An đì ức lắm. Tôi biết Dr.An qua một người bạn khi còn ở Việtnam.Dr. An người Quảng nam,hay Quảng ngãi gì đó,ra bắc tập kết khi còn nhỏ. Nghe nói, sứ vùng An đã nghiên cứu sinh tại Đức, Mấy ông cựu nghiên cứu sinh cũ lấy vợ người Đức ở lại ,,buồn buồn thường vào khu công nhân người Việt chúng tôi ăn tiết canh,,uống rượu khật khừ bảo- Bằng tiến sĩ ,phó tiến sĩ ở Đông Đức này cấp cho người Việt,có rất nhiều bằng hữu nghị đấy, đừng tin tất cả là thật nhé. Không biết Dr.An có nằm trong cái dạng hữu nghị như mấy ông bạn tiến sĩ rượu của tôi nói không. Chứ trong khi phát biểu chỗ đông người ,tôi thấy ông đốc sứ vùng nói ấp á ấp úng ,hết quán triệt, rồi đến quan điểm, đường lối, chẳng biết đâu là đầu đâu là cuối cả. Ấy vậy mà khi dân chúng đục tường Berlin, đốc An chui “lỗ chó“ trốn sang tây Berlin đầu tiên (trước ngày mở cửa biên giới đông,tây,khoảng 2 tháng người dân hai bên,mang búa đục tường cho thành những lỗ vừa người chui qua.Người Việt cũng trốn qua bằng con đường này. Mọi người gọi đùa đó là những lỗ chó. Người viết không có dụng ý bôi bác ,xỉ báng Dr.An hoặc người nào khác,mà chỉ muốn nói đó là sự thật như vậy ). Sáng hôm sau báo Bild, một tờ báo phát hành nhiều nhất nhì tây Đức, đăng một tít lớn giật gân ,kèm ảnh – Dr .An một cán bộ cỡ bự sứ quán VN, từ bỏ cộng sản đặt đơn tị nạn chính trị tại Berlin.(thực ra đốc An, thuộc người của ban quản lý lao động ,bộ lao động, chứ không phải người của bộ ngoại giao). Cái tin làm mọi người hốt hoảng ,giật mình, riêng tôi ,tôi chẳng hiểu ra làm sao cả. Nhưng của đáng tội . nhìn đốc An trên báo tôi thấy oai phong , tuơi tắn lắm,chứ mặt không méo mó như mọi khi. Đầu năm 1989 tổng thống Mỹ và tổng thống Liênxô gặp nhau tai cổng Brandenburg Berlin, nơi có bức tường ngăn cách đông và tây. Các kênh truyền hình của Đức có tường thuật tại chỗ. Người ta thấy một đoạn băng ,tổng thống Mỹ chỉ tay vào bức tường cười hỏi tổng thống Liênxô – Ông có dám phá bức tường này không ?. Tổng thống Liênxô, cười xã giao,nhưng im lặng ,. Sau đó một thời gian ,người dân ĐĐức đi du lịch sang Hungari rất nhiều,vì biên giới Hung-Áo đã được mở vào mùa hè năm này. Từ Hung ,người ĐĐức tràn vào sứ quán tây Đức tại Áo xin tị nạn. Tại đây, chính phủ tây Đức tiếp nhận và đưa người anh em về nước. Đến cuối mùa hè năm 1989, phong trào ngày thứ hai cho tự do dân chủ, không chỉ còn đóng khung ở thành phố Leipzig, mà nó lan rộng đến Berlin và các thành phố khác. Mùa thu năm nay, dường như đến sớm hơn với người Đức. Mới đầu tháng mười ,mà lá vàng đã rụng đầy lối vào cư xá. Cái rét sớm cắt da cắt thịt, từng đợt gió như bão táp thổi về, làm cho ngọn cờ cộng hoà dân chủ Đức trước sân nhà vít xuống như xắp gẫy. Cư xá vắng teo, mọi người hình như đã đổ về trung tâm thành phố,và một số có lẽ đã tụ về Berlin. Tivi trong phòng tôi như muốn vỡ tung ra ,vì tất cả các kênh truyền hình đều tường thuật trực tiếp những cuộc biểu tình của các thành phố trên toàn nước Đức. Dường như cả thế giới đang hướng về nước Đức. Nóng người quá, tôi đứng dậy tắt lò sưởi, mặc dù ngoài trời nhiệt độ đang dưới âm. Tiếng hò reo của những người biểu tình, ở ngoài trung tâm dội về chỗ tôi ngồi, át cả tiếng chuông gọi cửa. Thì ra bà chủ nhà đưa cho tôi bức thư nhanh, miệng cằn nhằn vì gọi mãi mà tôi không chịu mở cửa. Tôi cảm ơn, giải thích cho bà hiểu vì tiếng biểu tình ở ngoài to quá,và cũng mải xem tường thuật trong tivi, nên không nghe thấy. Bà cười bảo ,chồng và các con bà, cũng đi tham gia biểu tình từ sớm ,nếu không phải làm việc ,bà cũng đi cùng. Ồ ra thư điện của Tân bạn học cũ của tôi. Bặt tin nhau gần chục năm nay, không hiểu lọ mọ thế nào, ông bạn này lại tìm ra địa chỉ của tôi. Trước khi sang ĐĐức,tôi có nghe tin Tân đã vượt biên sang Hongkong, sau đó định cư ở TâyĐức . Đọc thư, biết tin bạn đang cư ngụ ở tây Berlin,tôi rất phấn khởi. Hồi đó ở ĐĐức điện thoại không phải ai cũng có,mà phải xếp hàng chờ đến lượt mới được lắp đặt, ôtô cũng vậy. Một số mặt hàng cao cấp của tư bản cũng phải cỡ cán bộ cấp Tôn Đản hay Nhà Thờ như ở Việt nam mới được dùng .(Hình như tiêu chuẩn phân chia đẳng cấp hưởng thụ này đi ngược đường lối cụ Mác thì phải?-Không biết ở dưới suối vàng cụ có ý kiến gì hay không ? ). Ông bạn tôi có cho số điện thoại,nhưng tôi lại không có,nên đành chịu, nếu tôi muốn gọi chỉ còn cách là ra trung tâm bưu điện đăng ký ,ngồi chờ đến lượt. Phiền hà lắm,thôi cứ viết thư cho chắc ăn vậy. Tôi và Tân thân nhau từ khi cùng học trung học. Nhưng ông bạn này có tính hơi lập dị, ấy là mọi người nghĩ như vậy. Tôi và Tân cùng thi đại học ykhoa, tôi học yếu kém các môn tự nhiên nên rớt chỏng ngọng,,chuyển sang học sư phạm. Tân đỗ với điểm khá cao, nếu ông bố không mắc tội xỏ nhầm giầy Tây , Tân sẽ được du học ở các nước xã hội chủ nghiã anh em là cái chắc. Đang học ykhoa ngon lành, không hiểu sao ông bạn này, đùng đùng xin chuyển sang học khoa trồng trọt, của trường đại học nông lâm. Ngày đi thực tập ở Tây nguyên, tý toáy tý mẻ thế nào,ông bạn lại ẵm luôn một cô công nhân lâm trường, rinh nàng về Sàigòn trong thời kỳ bao cấp,ngăn sông cấm chợ, muốn có hộ khẩu ở thành phố khó như chọc sao trên trời. Ông bố mắt tròn mắt det, nhìn ông con cứ như là người trên trời rơi xuống ,chưa kịp có ý kiến gì ,ông con đã rinh ngược nàng về Tây nguyên ,quyết xây tổ ấm cùng nàng. Đùm đúm ,dắt díu nàng sang Tây Đức được một thời gian,nàng lặn một hơi không sủi tăm với một người đàn ông giầu có khác , chỉ để lại cậu con trai làm kỷ niệm. Buồn chán ông bạn dẫn con dạt về tây Berlin theo học lớp thợ cả.. Gió mùa thu đã quật đổ bức tường Berlin. Tân hẹn đón tôi ở cạnh cổng Bradenburg. Hôm đó không phải ngày cuối tuần,trời lại mưa , nhưng dòng người qua lại đông như chảy hội.Bức tường đã bị phá nham nhở.Cảnh sát hai bên đông và tây vẫn đứng gác. Khuôn mặt họ không còn hằn sâu những ngăn cách, đằm đằm soi mói như trước đây.Những nụ cười đôi khi đã hiện về trên khuôn mặt họ.Thực sự họ đang chứng kiến những ngày đoàn tụ , có cả những nụ hôn và những giọt nước mắt. Tôi hoà mình vào dòng người ấy. Sợ tôi không nhìn thấy,Tân trèo hẳn lên tường cao vẫy tôi. Đã đến gần chục năm chúng tôi không gặp nhau, nhìn Tân,tôi thấy bạn thay đổi không nhiều. Chúng tôi ôm nhau,mừng mừng tủi tủi,một cảm giác thật lạ lùng chạy dọc cơ thể tôi. Tôi và Tân, mỗi người nhặt một cục gạch nhỏ, dưới chân tường cho vào túi .Tân đập đập vào túi - biết đâu sau này bán ra tiền đấy. Tân đưa tôi ra tầu điện và bảo - Từ đây về nhà hết mấy chục phút tầu chạy. Kỳ này tầu xe không thu cước phí của những người từ phía đông sang. Tháng trước, mỗi người sang, đều được nhận 100 DM. Qủa thật cảm giác lần đầu tiên đặt chân đến tây Berlin, đã hai mươi năm trôi qua, nhưng đến hôm nay vẫn còn tươi rói trong tôi. Nó cứ như là trong chuyện cổ tích khi tôi còn bé thường hay đọc vậy. Hai bức tranh sống động thật sự tương phản ,ngăn đôi là một bức tường vô chi vô giác. Mặc dù ĐĐức là một nước có thu nhập , đời sống cao,đứng đầu trong khối xã hội chủ nghiã. Mải nhìn, tôi va đầu vào cửa kính trước mặt , ngước mắt lên, tôi thấy đó là cửa hàng bạt ngàn quần bò ,áo da. Mắt tôi hoa lên, bất chợt tôi nhìn vào bàn tay còn dính đầy hoá chất ( thuốc tím)của mình, vì mài quần bò mốc giả bán cho dân ĐĐức. Không hiểu ông bạn đồng nghiệp Cuba của tôi lúc này đang ở đâu? Bây giờ tôi thèm đưọc nghe câu nói cửa miệng của ông, mỗi khi gặp nhau - Việtnam, đồ nhà quê.
Anh tên Dũng có biệt danh Dũng gù. Anh lớn hơn tôi và Tân chừng sáu ,bảy tuổi. Sau này quen thân anh mới kể , quê anh ở Phan thiết. Anh nguyên là phi công lái trực thăng của quân đội Việtnam cộng hoà. Một lần máy bay trúng đạn, cháy,anh bị thương ở cột sống, nên bây giờ lưng hơi bị gù. Cái danh Dũng gù có từ thuở ấy.Hàn huyên với nhau được một đêm,hôm sau phải đi học và làm việc,nên Tân bàn giao tôi cho anh Dũng gù.Anh vui vẻ nhận lời đưa tôi đi chơi,vì anh cũng còn độc thân,và cũng đang thất nghiệp. Anh bảo thời gian này anh cũng đang giúp đỡ anh em tị nạn từ ĐĐức và đông âu sang. Anh hỏi tôi có muốn đặt đơn tị nạn không anh giúp. Tôi bảo anh ,từ từ đã, anh cho em chơi ít ngày,vì em còn hai tuần phép nữa. Anh gật đầu - thế cũng được. Trưa hôm đó,tôi theo anh chở thực phẩm của hội người Việt vào cho anh chị em trong trại tị nạn gần Spandau. Xe chạy vòng qua cửa sau của nhà ăn. Thấy mấy anh em người Việt đang quây lại ,túm áo một người đồng hương ,trực đánh. Anh Dũng gù dừng xe lại, chạy đến can ngăn - Cùng anh em với nhau định làm gì thế này. Tôi nhận ra các anh thuộc đội dệt, người Sài gòn ở grünau- Leipzig,chúng tôi quen nhau ,vì các anh thường đến chỗ tôi xin tiết canh heo và đồ nhậu. Một anh phân bua - Thằng cha này nguyên là sứ vùng Dresden-Leipzig, sang đến đây nó vẫn còn tính khệnh khạng làm cha làm ông người khác. Đến giờ ăn, mọi người đều xếp hàng chờ đến lượt, đến muộn nó cứ trèo tuốt lên trên , lần nào cũng vậy. Hôm nay phải cho nó một bài học. Nhấc chiếc mũ đang xụp xuống hết cả mặt ra, đúng đốc An rồi. Ối ! sao hôm nay ông lại nhếch nhác ,xộc xệch thế này , oai phong mọi khi của ông biến đâu hết cả rồi. Tôi và Dũng gù nói mãi các anh mới chịu buông tay. Chia hàng cho mọi người xong ,a.Dũng gù bảo- về nhà cu Tân nấu cơm ăn, tối nay đến xem,nghe cựu tổng thống Nguyễn văn Thiệu nói chuyện gì. Qủa thật hôm đó chúng tôi có đến nhưng không nghe được gì cả, vì tiếng ồn, tiếng tiếng vỗ tay tán thưởng, tiếng chửi phản đối, át cả tiếng người diễn thuyết trước mikro.Một lúc sau ào ào ,cà chua , chứng gà, vit ném tới tấp lên bục diễn đàn. chịu không nổi,cựu TT Nguyễn vThiệu được ban tổ chức đưa chạy ra cửa sau, với những vết loang lổ trên áo.Theo anh Dũng gù, phần đông những người phản đối TTThiệu,là các anh em quân nhân Việt nam cộng hòa. Đó là vào dịp noel năm 1989.
. Bức tường Berlin tuy đã bị đập phá , dân chúng hai miền đã thông thương. Nhưng đồn bốt canh gác của hai bên vẫn còn. Những người nước ngoài,hoặc người Việt sống ở phía đông , muốn sang tây Berlin chơi,hoặc xin tị nạn vẫn phải trốn. Đi cổng chính ,hoặc chui tường,nếu như cảnh sát ĐĐức nhìn thấy vẫn có thể bị giữ lại không cho qua. Tôi có người bạn gái, hẹn tôi đón bao lần, ở cổng Bradenburng, nhưng không qua được. Cứ chiều xuống ,tôi lại đứng dưới mưa nhìn dòng người qua lại, mong có bạn tôi trong đó. Nhưng chờ mãi, chờ mãi không thấy bạn đâu. Để rồi “……ngoài trời mưa tầm tã
Lòng anh lạnh như mưa
chỉ một bức tường kia
hai trái tim ly biệt….
……Hỡi bức tường kia ơí !
Ngươi vô chi vô giác
Sao mà ngươi độc ác
ước mơ em nho nhỏ
ngươi nỡ bóp tan tành…
…. Em vẫn ở bên đông
Anh thì ở bên tây
Hai khoảng trời cách biệt….
Đó là những đoạn thơ ngắn ,nó nói thật tâm trạng của tôi trong những ngày này. Không hiểu tại sao năm nay gió và rét đến như vậy..
Leipzig-16-3.2009
(viết trong những ngày nằm viện,và nghỉ dưỡng,vì tai nạn gẫy hai xương sườn)